Σοφός ο λαός μας… Όχι ο σύγχρονος, ο παλιός… Το «Δυο γάϊδαροι μαλώνανε σε ξένον αχυρώνα» το ξέρεις; Το ξέρεις! Ε, αυτό λοιπόν! Τον τελευταίο καιρό έχει ξεκινήσει νέος γύρος σε μια παλιά κόντρα. Θεατρολόγοι εναντίων ηθοποιών. Κάτι θα πήρε το αυτί ή το μάτι σου κι αν όχι –αν και δεν ήθελα καθόλου να τοποθετηθώ- θα στα γράψω κι εγώ, δε λείπει ο Μάρτης απ’ τη σαρακοστή.
Το πεδίο μάχης είναι κυρίως η δημόσια εκπαίδευση. Σχολεία, ΙΕΚ κλπ, όπου διδάσκεται η Θεατρική Αγωγή. Για άλλους Θεατρικό Παιχνίδι και γενικά μία σύγχυση στο όλο θέμα απ’ όπου κι αν το πιάσεις. Ας μιλήσουμε για το πρώτο λοιπόν, δεν είναι όλα ίδια και κάπου πρέπει να αρχίσουμε να ξεχωρίζουμε τα πράγματα. Θεατρική αγωγή λοιπόν. «Αντικείμενο που απαιτεί θεωρητική γνώση γύρω από το θέατρο, αλλά κυρίως απαιτεί την ανάπτυξη των εκφραστικών μέσων και την καλλιέργεια/εκπαίδευση του σώματος και της φωνής». Αυτή είναι η περιγραφή που βρήκα για τη δουλειά μετά από πολλές ώρες αναζήτησης. Υποψήφιοι κλάδοι για αυτή τη δουλειά είναι αυτός των ηθοποιών και αυτός των θεατρολόγων. Πώς στο καλό βέβαια, κατάφεραν να έχουν δύο κλάδους επαγγελματιών με κοινή συνιστώσα το αντικείμενο αλλά τόσο διαφορετικά εφόδια και προσδιορισμό εργασίας, να παλεύουν για το ποιος είναι ο καταλληλότερος να αναλάβει τη θέση, είναι ένα ακόμα μυστήριο επικών διαστάσεων και η απάντηση μπορεί να μη μαθευτεί ποτέ. Πιο εύκολα θα μάθουμε πού θάφτηκε ο Jimmy Hoffa, ποιος σκότωσε τον Kennedy ή αν όντως έχουμε πάει στο φεγγάρι παρά αυτό. Και είναι λογικό. Δεν υπάρχει σωστή απάντηση στο ερώτημα. Ή έστω, αν εμμείνουμε στο καταλληλότερος (και όχι κατάλληλος) με κάποιον τρόπο κάπου γέρνει η πλάστιγγα. Αλλά ποιος θα το πει και ποιος θα το αποφασίσει…
Το όλο θέμα «καταλληλότητας» ξεκινάει και αποδίδεται κυρίως σε «γραφειοκρατικό/νομικό» πρόβλημα. Στη διαβάθμιση των πτυχίων των ηθοποιών. Αν δεν σου αρέσει το «διαβάθμιση» μπορείς να το πεις ισοτίμηση, αναγνώριση, αξιολόγηση… Δημοκρατία έχουμε και καθένας κάνει ό,τι θέλει. Το πτυχίο μας λοιπόν, από το 2003 και μετά, δεναναγνωρίζεται ως ισότιμο με αυτά των ΤΕΙ και των ΑΕΙ ώστε να διοριζόμαστε σε σχολεία για θεατρική αγωγή. Το 2003, το ΙΤΕ (Ινστιτούτο Τεχνολογικής Εκπαίδευσης), έπαψε να λειτουργεί και από εκεί και πέρα δεν υπάρχει φορέας να χορηγήσει βεβαιώσεις ισοτιμίας. Τι σημαίνει αυτό; Όποιος είχε αποφοιτήσει ως τότε και δεν έκανε τα χαρτιά του έγκαιρα, έχει ένα πτυχίο όχι ισότιμο με αυτούς που σπούδασε μαζί αλλά πρόλαβαν να κατοχυρώσουν την ισοτιμία του διπλώματός τους. Άσε αυτούς που τελειώσαν από το 2003 και μετά… Αυτοί με το κενό νόμου που δημιουργήθηκε δεν έχουν ακόμα δικαίωμα να το ισοτιμήσουν. Μπέρδεμα; Στην καλύτερη περίπτωση το λες κι έτσι, όσο απίθανο κι αν είναι. Και δε θα σε αρχίσω με τα ΠΕ32, ΠΕ18.41 , ΠΕ91.01 ή ΠΕ91.02 (ξέρω σου κάνουν κινέζικα), θα είμαι απλός και ευανάγνωστος. Κοινώς λοιπόν, σπουδάζουμε σε Ανώτερες Σχολές Δραματικής Τέχνης αναγνωρισμένες από το κράτος και το πτυχίο που πέρνουμε ως αδιαβάθμητο μας κατατάσσει στην κατηγορία των αποφοίτων λυκείου. Ασπούδαστους. Τρελό; Κι όμως… Και το καλύτερο; Θέλεις να πας για ένα master; Πρόβλημά σου. Αφού το πτυχίο σου δεν αναγνωρίζεται, απλώς δεν μπορείς. Το αστείο (το λες και γελοίο) είναι πως στην Ευρώπη (στην πραγματική Ευρώπη, ε;) το πτυχίο μας αναγνωρίζεται. Αν έχει κάποιος την οικονομική δυνατότητα να συνεχίσει τις σπουδές του στο εξωτερικό, μπορεί να το κάνει το μεταπτυχιακό του. Απλώς και αυτό δε θα αναγνωριστεί στην Ελλάδα, αφού για την Ελλάδα δεν έχουμε πτυχίο. Βγάζεις άκρη;
Αυτό το θέμα με την ισοτιμία, έχει ως αποτέλεσμα για το 2017-18 να γίνουν προσλήψεις σε ποσοστό 5,92% για τους ηθοποιούς και 94,08% για τους θεατρολόγους. Κι έτσι φτάνουμε στην ηλικία μου κάποιοι, να δίνουμε κατατακτήριες και να περνάμε σε πανεπιστήμιο (στην θεατρολογία οι περισσότεροι) για ακόμα τέσσερα χρόνια σπουδών μήπως και κάπου, κάπως, κάποτε αποκτήσουμε κάποιον «μισθό». Ναι, επιλογή μας και δύσκολη, αλλά πρέπει να συνυπολογίσουμε και το αναπόφευκτο για κάποιους… Ποιός δίδασκε στα σχολεία ως τώρα; Μέχρι τώρα, οι ηθοποιοί μπορούσαν να εργαστούν σε σχολεία αν δεν εμφανίζονταν οι απόφοιτοι θεατρικών σπουδων, οι θεατρολόγοι. Αυτό πρόσφατα -με το νομοσχέδιο για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής- άλλαξε μιας και πλέον όσοι έχουν κερδίσει στο παρελθόν τη ρημάδα την ισοτιμία μπορούν πια να έχουν τα ίδια εργασιακά δικαιώματα.
Και θα αναρωτηθείς τώρα… (Αναρωτήσου, ντε…) Δεν είναι πολύ το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός; Δεν είναι άδικο για τους θεατρολόγους; Κατ΄εμέ όχι. Διάβασε τον ορισμό που έγραψα παραπάνω και δώσε έμφαση από το «κυρίως» και μετά. Πριν το κυρίως, η δουλειά είναι του θεατρολόγου. Η θεωρία του θεάτρου είναι η δουλειά του. Στις δραματικές είναι ένα μάθημα, στην θεατρολογία είναι περί τα σαρανταπέντε. Χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια πως από θεωρία ο ηθοποιός μένει μετεξεταστέος. Για να μάθεις τον ρόλο σου, θα διαβάσεις το έργο, θα κάνεις ανάλυση και έργου και χαρακτήρων και θα το κάνεις πάααααρα πολλές φορές όσο σπουδάζεις, αλλά αυτή τη μελέτη και την εργασία τη βαφτίσαμε υποκριτική στις σχολές μας (επειδή εκεί θα καταλήξει το μάθημα) οπότε ας το πάρει το ποτάμι… Από την άλλη πλευρά όμως, η ανάπτυξη των εκφραστικών μέσων και η καλλιέργεια/εκπαίδευση του σώματος και της φωνής δεν είναι κάτι που μπορεί να διδάξει κάποιος θεατρολόγος, αυτά είναι χωράφια (μιας και είπαμε για καλλιέργεια) των ηθοποιών. Είναι κατ’ απόλυτον πρακτικά μαθήματα, δε διδάσκονται στη θεατρολογία, δεν μπορεί κάποιος θεατρολόγος να έχει μεγαλύτερη γνώση και εμπειρία για αυτά από έναν ηθοποιό. Οπότε, θεατρολόγοι-ηθοποιοί, σημειώσατε Χ. Endofstory (όχι, εντάξει, θα γράψω κι άλλα…)
Ένα βασικό πλεονέκτημα των θεατρολόγων σε αυτή τη διαμάχη είναι το ότι για να διδάξεις πρέπει να έχεις και παιδαγωγικές γνώσεις, κάτι που οι θεατρολόγοι διδάσκονται. Και ναι, συμφωνώ. Αν και σε κάποιες δραματικές σχολές υπάρχουν ανάλογα μαθήματα, (όπως επίσης και θεατρικό παιχνίδι και ψυχολογία και άλλα…) δεν είναι μαθήματα που απαραίτητα ένας ηθοποιός διδάσκεται, αλλά προκειμένου να μπορέσει να διδάξει, είναι μαθήματα τα οποία μπορεί να διαβάσει επίσης, και να εξεταστεί σε αυτά.
Το ζήτημα όμως του ποιος είναι κατάλληλος για τη θέση παραμένει αναπάντητο αλλά γι’ αυτό και σου γράφω σήμερα αυτό το άρθρο. Με τεράστια, κεφαλαία γράμματα, φωτισμένα με νέον, στην κορυφή του EmpireStateBuilding, θα σου πω ένα μεγάλο ΚΑΝΕΙΣ. Κανένα από τα δύο επαγγέλματα δεν είναι καθ’ όλα αρμόδιο και ικανό. Ο ηθοποιός είναι είναι ο καλλιτέχνης που υποδύεται ένα πρόσωπο θεατρικού, κινηματογραφικού ή τηλεοπτικού έργου αποδίδοντας τα νοήματα, τα συναισθήματα και το χαρακτήρα του και ο θεατρολόγος είναι αυτός που ασχολείται με την έρευνα, τη μελέτη και την κριτική του θεάτρου. Αλλά για το μάθημα στα σχολεία όπως ορίζεται, δεν υπάρχουν ειδικοί και δε θα μπορέσουν να υπάρξουν. Με εξαίρεση όσους έχουν καταφέρει να έχουν και τα δύο χαρτιά στα χέρια τους, όπου είναι λογικά και εξ’ ορισμού αυτοί που πρωτίστως θα έπρεπε να καλύπτουν τις θέσεις εργασίας.
Σε καμία περίπτωση ο ορισμός του μαθήματος ως έχει, δεν είναι σαφής ή λογικός. Και κατά τη γνώμη μου η χώρα που περηφανεύεται πως γέννησε το θέατρο, θα έπρεπε να μας μαθαίνει το γιατί και το πώς και το τι έγινε από τη γέννησή του μέχρι σήμερα. Και παράλληλα θα έπρεπε να είναι επίσης υποχρεωτικό να βοηθούνται τα παιδιά μέσω της θεατρικής αγωγής να μαθαίνουν να εκφράζονται σωματικά και λεκτικά. Είναι απελευθέρωση και ιδιαίτερα ωφέλιμο στην ανάπτυξή τους, στην σχέση τους με τον κόσμο και τους γύρω τους κι αυτό είναι κάτι που όσοι έχουν παιδιά που κάνουν θεατρικό παιχνίδι το ξέρουν πολύ καλά. Αλλά αυτά τα αποφασίζουν άνθρωποι που πρέπει να έχουν ανάλογη παιδεία. Εμείς έχουμε τέτοιους;
Το άρθρο γράφτηκε ακούγοντας: Eurovision 2018. Και θα προτιμούσα να γράψω άρθρο γι’ αυτό αλλά θα ήμουν εκτός θέματος. Κι αν σε ενδιαφέρει, εγώ ήθελα να βγει πρώτη η Βουλγαρία…
.
ΤΕΛΕΤΗ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΒΡΑΒΕΙΩΝ
ΘΕΑΤΡΟ ΚΟΛΟΣΣΑΙΟΝ – ΤΡΙΤΗ 22 ΜΑΙΟΥ ΩΡΑ 8.30 – ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
Φωτογραφικό υλικό
