«Αφήστε με να σας τα πω» – Στήλη του: Σταμάτη Γαργαλιάνου.
.
Στις γραμμές αυτές επιχειρείται μια ανάλυση των τεχνικών αφήγησης παραμυθιού, αλλά και μια προσπάθεια να παρουσιαστούν βασικοί κανόνες εκπαίδευσης αφηγητών στις τεχνικές αυτές.
Σίγουρα ένα μέτριο παραμύθι μπορεί να ζωντανέψει χάρις στις ικανότητες ενός αφηγητή. ΄Ετσι εδώ αναλύονται έννοιες δραματουργικές, ενδυματολογικές και σκηνικές, όπως το τι πρέπει να φορά ένας αφηγητής και αν μπορεί να αλλάζει ρούχα κατά τη διάρκεια της αφήγησης.
Παρακολουθώντας έναν αφηγητή συχνά αναρωτιόμαστε πού έχει σπουδάσει. Οι σπουδές του είναι μόνον θεατρικές, λογοτεχνικές ή κυρίως παιδαγωγικές; Σίγουρα είναι καλό να συνδυάζει και τα τρία, αλλιώς οι επιδόσεις του κινδυνεύουν να κινούνται στα όρια του μέτριου. Βέβαια υπάρχουν αφηγητές που δεν έχουν σπουδάσει κάτι αλλά που είναι εκ φύσεως ταλαντούχοι και ξεπερνούν πολλούς σπουδαγμένους συναδέλφους τους.
Στη συνέχεια αναρωτιόμαστε αν πρέπει ένας αφηγητής να ξέρει το κείμενο που καλείται να αφηγηθεί απ’ έξω ή όχι. Μήπως είναι καλύτερο να το διαβάζει; Και η ανάγνωση (απλή ή σύνθετη) τι αντίκτυπο έχει στους ακροατές; Σίγουρα κι αυτή έχει τις δικές της τεχνικές, κατά πολύ όμως μικρότερων απαιτήσεων από εκείνες της αποστηθητικής αφήγησης.
Μεθοδολογία
Το άρθρο αυτό γράφτηκε με τη μέθοδο της παρατήρησης αφηγητών παραμυθιών από πλευράς συγγραφέα και επί πολλά χρόνια (ζωντανά σε θέατρα ή στην τηλεόραση), ενώ πολύτιμο υλικό απετέλεσαν και οι ερωτήσεις και οι επεμβάσεις των φοιτητών του συγγραφέα στα μαθήματά του στο Π.Δ.Μ. κατά τις περιόδους 2014-17.
Παράλληλα ο ίδιος παρακολουθούσε αφηγητές παραμυθιών σε θεατρικές παραστάσεις ή επιδείξεις, ενώ πολύτιμο βοήθημα απετέλεσαν και οι αφηγήσεις στη Τηλεόραση, από έμπειρους αφηγητές.
΄Εννοιες αφήγησης
Η «αφήγηση», σαν λέξη εμπεριέχει πολλές υποπεριπτώσεις, από τις πολύ απλές έως τις πλέον σύνθετες: α) αφήγηση ενός γεγονότος (π.χ. ο Χ διηγείται στον Ψ το τι συνέβη πριν λίγο) β) αφήγηση ενός μάρτυρα ενός σημαντικού συμβάντος (π.χ. μαρτυρία σε δίκη) γ) αφήγηση παραμυθιού δ) αφήγηση στο θέατρο και τον κινηματογράφο, όπου ένας ηθοποιός αναλαμβάνει να αφηγείται στο κοινό όλα όσα δεν μπορούν να αναπαρασταθούν σκηνικά.
Η αφήγηση είναι συγγενική έννοια με την «περιγραφή», όπως π.χ. αθλητικών αγώνων, εκτόξευσης πυραύλων στο διάστημα κλπ., με τη διαφορά ότι η περιγραφή αυτή κατά κανόνα, λαμβάνει χώρα την ίδια στιγμή που κάτι συμβαίνει, ενώ η αφήγηση μπορεί να γίνει ετεροχρονισμένα, αλλά και να βασίζεται σε κάποιο γραπτό κείμενο.
Η αφήγηση διακρίνεται σε αναγνωστική και αποστηθητική, σύμφωνα με το αν ο αφηγητής διαβάζει ένα κείμενο ή το έχει μάθει απ’ έξω. Η δεύτερη περίπτωση, του επιτρέπει να προβαίνει σε κινήσεις αλλά και μετατοπίσεις του κορμιού του στο χώρο, άρα να δίνει μια πολύ εξελιγμένη διάσταση σε όσα αφηγείται.
Γενικά ένα παραμύθι περίπλοκο μπορεί κάλλιστα να απλοποιηθεί αλλά και να ομορφύνει, χάρις στις κινήσεις, τα σκηνικά, τους ήχους κλπ.
Φωτογραφικό υλικό
