.
.
Από τη στήλη «Στον παλμό των φουαγιέ» της Π. Στασινοπούλου.
.
Μεγάλο δίλημμα!
.
Έχει δικαίωμα ή όχι να ανεβαίνει οποιοσδήποτε στη θεατρική σκηνή; Ένας προβληματισμός που δεκαετίες ολόκληρες διχάζει τόσο τον κλάδο όσο και την κοινή γνώμη με σοβαρά επιχειρήματα εκατέρωθεν. Όταν το 1933 θεσπίστηκε με νόμο η Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος του Ηθοποιού, προφανώς έθεσε όρια σε μια κατάσταση χαοτική, επιβάλλοντας προϋποθέσεις για τους επαγγελματίες ηθοποιούς, οι οποίοι πέραν των σπουδών και του πτυχίου όφειλαν να κατέχουν και τη συγκεκριμένη άδεια προκειμένου να εργαστούν επίσημα. Αυτό μέχρι το 1981 που η εν λόγω άδεια καταργήθηκε με υπογραφή του τότε Υπουργού Πολιτισμού Ανδριανόπουλου – και όχι της Μερκούρη που τον διαδέχθηκε με την αλλαγή κυβέρνησης και απλά κράτησε την απόφαση- γεγονός που οι μισοί του χώρου υποδέχθηκαν πανηγυρικά κι οι άλλοι μισοί με μαύρες πλερέζες…
Κατανοητές και οι δύο μορφές αντιδράσεων, καθώς η κάθε πλευρά έχει τα δικά της «δίκια». Όσοι πανηγύρισαν για την κατάργηση της άδειας, ισχυρίζονταν ότι επιτέλους ελευθερώθηκε ο χώρος… ότι στην καλλιτεχνική έκφραση και την τέχνη γενικότερα, αυτό που μετρά λιγότερο από οτιδήποτε είναι τα «χαρτιά»… ότι υπήρξαν ηθοποιοί πτυχιούχοι και «αδειούχοι» που τα τυπικά προσόντα ουδόλως βοήθησαν επί σκηνής το ανύπαρκτο ταλέντο, ενώ αντίθετα, αυθεντικά ταλαντούχοι που για χ λόγους δεν απέκτησαν την απαιτούμενη άδεια, στέρησαν από το κοινό τη χαρισματική παρουσία τους… ότι στην τέχνη ο καθένας δικαιούται μια ευκαιρία για να εκφραστεί και το κοινό ως τελικός κριτής – που επιπλέον πληρώνει- είναι το μόνο που μπορεί να αποφανθεί για την τύχη του… ότι ένα χαρτί, αντίστοιχο με αυτό άλλων επαγγελματιών προκειμένου να ασκήσουν την ειδικότητά τους, δεν μπορεί επουδενί να χρίσει κάποιον καλλιτέχνη…
Ωστόσο και τα επιχειρήματα της άλλης πλευράς που αντέδρασε στην κατάργηση της άδειας, έχουν σοβαρότατα λογικά ερείσματα. Διότι κατά την άποψή τους, όταν δεν υπάρχει καμιά επίσημη προϋπόθεση για τον επαγγελματία ηθοποιό, το θέατρο καταλήγει ξέφραγο αμπέλι… ότι κάθε τυχάρπαστος, απαίδευτος, άσχετος, θα έχει ελεύθερη πρόσβαση σε αυτό, ικανοποιώντας απλά μια αρρωστημένη ματαιοδοξία, με όπλα την όποια δημοφιλία του από άλλο χώρο ή τις ισχυρές γνωριμίες του… ότι η απόκτηση της άδειας σχετίζεται καθαρά με το θεσμικό- εργασιακό κομμάτι της δουλειάς και δεν αφορά ούτε αναιρεί βεβαίως την ιδιότητα του καλλιτέχνη, είναι δύο διαφορετικά πράγματα… ότι φυσικά ο καθένας δικαιούται να δοκιμαστεί στο σανίδι και να κριθεί, όμως δεν μπορεί να δουλέψει σε αυτό επίσημα ως επαγγελματίας χωρίς οποιαδήποτε «πιστοποίηση», ανταγωνιζόμενος αθέμιτα αυτούς που τη κατέχουν μέσα από σπουδές, εξετάσεις, πτυχία, άδεια ασκήσεως κλπ…. ότι το επαγγελματικό θέατρο είναι ΠΟΛΥ σοβαρή υπόθεση με απαραίτητο προαπαιτούμενο την παιδεία και όχι «είδα φως και μπήκα κι όπου με βγάλει»!
Οι λόγοι που καταπιάστηκα με το θέμα είναι προφανείς. Καθώς τα τελευταία χρόνια αυξάνονται και πληθύνονται οι λογής σελέμπριτις – επίδοξοι ηθοποιοί ή «ηθοποιοί» που ελαφρά τη καρδία και με πλήρη άγνοια κινδύνου ανεβαίνουν στο σανίδι. Δεν μιλώ για περιστασιακή συμμετοχή σε τηλεοπτικό σήριαλ ή ίσως κάποιο πέρασμα σε κινηματογραφική ταινία, όπου οι τεχνικές δυνατότητες μπορούν να επέμβουν δραστικά και να σώσουν καταστάσεις, μιλώ για το ζωντανό θέατρο! Εκεί που ο ηθοποιός γυμνός και μόνος με την υποκριτική του τέχνη, καταθέτει την ψυχή του ενώπιον θεατών σε πραγματικό χρόνο, μη αναστρέψιμο. Εκεί που δικαιώνονται το ταλέντο και οι ικανότητές του ή όχι. Σε αυτόν λοιπόν, τον άκρως απαιτητικό θεατρικό χώρο, θεωρούν ότι μπορούν να δοκιμαστούν διάφοροι διάσημοι από αλλότριους χώρους,πχ τραγουδιστές, παρουσιαστές, δημοσιογράφοι, αθλητές, καθώς και ημιδιάσημοι της επικαιρότητας μέσω του γυαλιού φυσικά, όπως μοντέλα (τοπ ή μη), συμμετέχοντες σε ριάλιτι, πανελίστες εκπομπών και λοιπά φρούτα εποχής, που για κάποιο διάστημα και για άσχετους λόγους απασχολούν την επικαιρότητα, δηλώνοντας παράλληλα «μεράκι για το θέατρο»…
Και επανέρχομαι στο ερώτημα: όλοι τούτοι οι «αλλότριοι» έχουν δικαίωμα να δοκιμαστούν στη σκηνή; Η λέξη δικαίωμα με την ηθική της διάσταση φυσικά- ουδείς μπορεί να στερήσει τίποτα από κανέναν κι εδώ έχει την έννοια του αν αναγνωρίζω σε κάποιον αυτή τη δυνατότητα χωρίς να τον… πετροβολήσω που τόλμησε να τη διεκδικήσει. Η απάντηση είναι σαφώς ναι! Οποιοσδήποτε δικαιούται να εκφραστεί καλλιτεχνικά όπως θέλει και εφόσον απευθύνεται σε κοινό, επαφίεται μοιραία στην κρίση του. Μόνο που στην περίπτωση των συγκεκριμένων υπάρχει μια ιδιαιτερότητα καθόλου αμελητέα. Καταρχάς αν επρόκειτο για αγνό κίνητρο σαν την αγάπη που δηλώνουν για το θέατρο, όφειλαν να γνωρίζουν τις υψηλές απαιτήσεις ενός χώρου «ιερού» και θα φρόντισαν να μελετήσουν σοβαρά και ουσιαστικά αυτό που αγαπούν ΠΡΙΝ ανέβουν στη σκηνή να το υπηρετήσουν «άοπλοι»… διότι ακόμα κι αν διαθέτουν υποκριτικό ταλέντο, χωρίς γνώσεις τεχνικής και θεατρική (τουλάχιστον) παιδεία, το ακατέργαστο προσόν μένει το λιγότερο ανεπαρκές και εκτεθειμένο…
Γνωρίζουν όμως καλά (και γνωρίζουμε) ότι στην περίπτωσή τους αυτό που κυριαρχεί είναι ο δόλος… Με την έννοια ότι τόσοι οι ίδιοι όσο και οι συντελεστές που τους καλούν, εκμεταλλεύονται τη συγκυρία της πρόσκαιρης δημοφιλίας τους, κοινώς ως εποχιακοί κράχτες, αδιαφορώντας αν «τα λένε» ή όχι από τη στιγμή που το κοινό θα συρρεύσει γεμίζοντας το ταμείο. Το γεγονός ότι κάποιοι εκ των αλεξιπτωτιστών τα καταφέρνουν ίσως καλύτερα ή απλώς ανεκτά, δεν αλλάζει τις πονηρές προθέσεις ούτε τους καθιστά «ηθοποιούς» κι αν πραγματικά ενδιαφέρονται να παραμείνουν, θα εισαχθούν σε δραματικές σχολές, ακολουθώντας… ανάποδη διαδρομή! Προηγείται η πρακτική άσκηση σε αυτό που θα μάθουν μετά! Ενδεικτικό δε του δόλου και της ματαιοδοξίας είναι το γεγονός ότι παρά την άγνοια – ανεπάρκεια, εμφανίζονται σε μεγάλες κεντρικές σκηνές με προβεβλημένες επαγγελματικές παραστάσεις, ενώ αν ήθελαν να ικανοποιήσουν την ανάγκη καλλιτεχνικής έκφρασης θα ξεκινούσαν όπως όλοι από ερασιτεχνικές ομάδες ως πρώτο σχολείο…
Ωστόσο υπάρχει αντεπιχείρημα που λέει «Λυσσάξατε! Τί σημασία έχουν όλα αυτά, τα πώς και τα γιατί και τα διότι… Όλοι έχουν δικαίωμα στην ευκαιρία και το κοινό θα κρίνει ποιος έχει ταλέντο και θα μείνει ή ποιος θα πάει από κει που ήρθε! Κι αν έσπευσε μαζικά λόγω δημοφιλίας την πρώτη, δεύτερη φορά, την τρίτη δεν θα πάει και τέλος!» Σωστό κι αυτό. Όμως αναρωτιέμαι μήπως με όλη τούτη την ανοχή, το ανεξέλεγκτο «άνοιγμα» στους πάντες, το διαρκές μπες-βγες άσχετων, η θεατρική τέχνη σταδιακά ευτελίζεται… Μια τέχνη πολυσύνθετη υψηλής αποστολής, που διαμορφώνει ήθος, κουλτούρα, συνειδήσεις, κριτική σκέψη, αγωγή ψυχής, να δέχεται κάθε τόσο εισβολές- πλήγματα από απαίδευτους κι αμύητους στους κόλπους της, έστω και περιστασιακούς της μιας σεζόν ως κομήτες, που ωστόσο τη «βλάβη» θα την κάνουν… μια λερωμένη πατημασιά στο ακριβό ύφασμα θα την αφήσουν… κι αν επρόκειτο για κανα δυο αραιά και πού, δεν θα κάναμε λόγο. Όμως οι λεκέδες πυκνώνουν ανησυχητικά με επεκτατικές τάσεις κι ίσως είναι καιρός το θέμα της άδειας να ξανασυζητηθεί σε καινούργια βάση, ως μόνο προστατευτικό μέτρο από την ασύδοτη επέλαση των «βαρβάρων»…
Φωτογραφικό υλικό
