Έχουμε συνηθίσει να ακούμε με συμπάθεια και ενίοτε τρυφερότητα το κλασικό τσιτάτο «εμείς οι καλλιτέχνες είμαστε κατά βάθος ανασφαλείς», καθώς πρόκειται για μια ειλικρινή εξομολόγηση αδυναμίας… Η οποία μπορεί να μην κολακεύει αυτόν που δηλώνει ανασφάλεια για τον εαυτό του, ωστόσο γίνεται θετικά αποδεκτή για το θάρρος της ομολογίας και την χωρίς προσποίηση παραδοχή ενός μειονεκτήματος, ακριβώς στον αντίποδα της απωθητικής αλαζονείας του «ξέρεις ποιος (τεράστιος) είμαι εγώ;»… Άλλωστε η ταπεινότητα και αυτογνωσία αντιμετωπίζονται κατά κανόνα ως αξιοσέβαστα προσόντα ενός αυθεντικά άξιου, που δεν νιώθει καμιά ανάγκη να καταφύγει σε ανούσιο θόρυβο γύρω από το άτομό του- για την ακρίβεια το σιχαίνεται…
Στον παλμό των φουαγιέ
Επιπλέον η ανασφάλεια του καλλιτέχνη, ομολογημένη ή μη, είναι κατανοητό να είναι αυξημένη σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες ανθρώπων ή επαγγελματικούς χώρους… Διότι μιλώντας για ηθοποιούς, είναι υποχρεωμένοι:
α)να υποδύονται πληθώρα ετερόκλητων ρόλων, συχνά εντελώς αντίθετων με την προσωπικότητά τους οφείλοντας να πείσουν , κάτι μη εφικτό πάντα που κλονίζει την αυτοπεποίθηση…
β) να εκτίθενται κάθε φορά στην κρίση διαφορετικού κοινού, που σημαίνει διαρκείς «εξετάσεις» αξιολόγησης σε κάθε εμφάνιση και σε αντίθεση με άλλους εργαζόμενους που αξιολογούνται άπαξ και είτε προσλαμβάνονται είτε απορρίπτονται…
γ) να αναμετριούνται συνεχώς σε κάθε ρόλο εξ αρχής με τις δυνατότητες, τις γνώσεις, την επάρκεια, το ταλέντο, την εμπειρία κλπ. εξελισσόμενοι μέσα από διαρκή αμφισβήτηση και αναζήτηση…
δ) να υφίστανται απανωτά τη βάσανο των οντισιόν για την καταλληλότητά τους σε ρόλους και να βιώνουν ουκ ολίγες φορές, παρά τα προσόντα τους, την απόρριψη… ε) να αναζητούν δυο, τρεις και βάλε φορές μέσα σε ένα χρόνο δουλειά, με το νεφιάλτη της ανεργίας να πλήττει τον κλάδο τους όσο κανέναν άλλο…
Ενώ στόχος είναι να καμουφλάρουν την ανασφάλεια, εντούτοις οι σπασμωδικές αντιδράσεις στην αμφισβήτηση είναι σαν να τη φωτίζουν με δέκα εκτυφλωτικούς προβολείς!
Πολύ λογικό κατόπιν τούτων να νιώθουν ανασφαλείς στην συντριπτική πλειοψηφία τους και κατά βάση οι νέοι ανερχόμενοι ηθοποιοί, αλλά και οι ήδη καταξιωμένοι, καθώς το εν λόγω συναίσθημα δεν επιτρέπει επανάπαυση και στασιμότητα, συνιστώντας κίνητρο για διαρκή εξέλιξη, όπου «αφού δεν νιώθω αρκετός καλός, έχω περιθώρια να βελτιωθώ»… Ενώ ο επηρμένος που θεωρεί τον εαυτό του «φτασμένο» (προφανώς στην κορυφή), πιστεύει ότι ξέρει τα πάντα, άγγιξε την τελειότητα , δεν έχει κάτι άλλο να μάθει, δεν τον συγκινεί τίποτα καινούργιο, με συνέπεια να βουλιάζει στο «ένδοξο» τέλμα του μέχρι να τον ρουφήξει στην ανυπαρξία… Επομένως η ανασφάλεια ως ειλικρινής και συνειδητή παραδοχή υγιών ανθρώπων με αυτογνωσία,όχι μόνο δεν συνιστά μειονέκτημα, αλλά χρήσιμο «μοχλό» αυτοβελτίωσης καλύπτοντας εποικοδομητικά τα όποια κενά…
Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος όπως σε όλα άλλωστε… περιπτώσεις- ουκ ολίγες τον αριθμό- όπου η καθ’ όλα συμπαθής, κατανοητή ή ενίοτε «χρήσιμη» ανασφάλεια, εκδηλώνεται στρεβλά ως σύμπλεγμα μειονεξίας με τοξικές παρενέργειες… Τί εννοώ;; Καλλιτέχνες του θεατρικού χώρου, που μη έχοντας συνείδηση του εν λόγω συναισθήματος ή θέλοντας να το απωθήσουν ως ανεπιθύμητη αδυναμία, επιλέγουν να το καλύψουν παραπλανητικά πίσω από προσωπείο δήθεν υπεροψίας, αυταρέσκειας, σαθρής αυτοπεποίθησης, παρουσιάζοντας μια άτρωτη, αλαζονική εικόνα ματαιόδοξου…Την οποία χρησιμοποιούν ως αδιαπέραστη ασπίδα προστασίας, προκειμένου να μη φανεί ούτε καν από αδιόρατη ρωγμή, η καλά κρυμμένη ανασφάλεια, είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα … και στη μεν περίπτωση της συνειδητής επιλογής βιώνουν μια διαρκή εσωτερική σύγκρουση μεταξύ «είναι» και «φαίνεσθαι», ενώ στην περίπτωση της άγνοιας… πέρα βρέχει γενικώς χωρίς να το κουράζουν με ψαξίματα, απλά έρχονται στιγμές που «καρφώνονται» άγαρμπα…
Πολλοί επιλέγουν να απωθήσουν την ανασφάλεια ως ανεπιθύμητη αδυναμία, καλύπτοντάς την παραπλανητική πίσω από προσωπείο υπεροψίας, ναρκισσισμού, πλαστής αυτοπεποίθησης…
Είναι εκείνες οι στιγμές που προκύπτει η αμφισβήτηση έξωθεν και τραυματίζει το ατσαλάκωτο περιτύλιγμα αυτού που βιώνει ψευδαισθήσεις, πείθοντας τον εαυτό του και τους αυλοκόλακες γύρω του, ότι είναι υπερταλαντούχος και αψεγάδιαστος σε βαθμό τελειότητας και προφανώς υπεράνω κριτικής, εφόσον κέρδισε την καταξίωση- επάξια ή όχι δεν έχει σημασία στην εποχή της κυριαρχίας του φαίνεσθαι, της προβολής και του «είσαι ό,τι δηλώσεις»… Καθότι η καταξίωση πλέον σπανίως κερδίζεται όπως παλιά πάνω στο σανίδι με το ταλέντο, τη δουλειά, τις επιλογές κλπ., αλλά κατά βάση με την προώθηση στα Μέσα, τη συχνότητα τηλεοπτικών εμφανίσεων, το ρυθμό συμμετοχής σε σήριαλ κλπ., μπερδεύοντας την καταξίωση με την αναγνωρισιμότητα… Όπου ο κατέχων δημοφιλία ως ευρέως γνωστός στο κοινό κυρίως μέσω τηλεόρασης, θεωρεί τον εαυτό του αυτονόητα άξιο αποδοχής λόγω εξαιρετικών προσόντων και φυσικά αδιανόητη την όποια αμφισβήτηση επ’ αυτού!
Και ο μεν ασφαλής με γνήσια αυτοπεποίθηση που πατά γερά στα πόδια του, είναι σε θέση να αξιολογήσει κατά πόσο μια αρνητική κριτική μπορεί να συμβάλλει σε περαιτέρω βελτίωσή του ή απλά είναι άσχετη και εμπαθής και την προσπερνά παντελώς αδιάφορα, χωρίς να τον αγγίξει ούτε γι αστείο… Ο ανασφαλής όμως πίσω από την πλαστή σιγουριά χωρίς ερείσματα και θεμέλια, είναι μοιραίο να κλονιστεί με την αμφισβήτηση και το λαμπερό οικοδόμημα να καταρρεύσει, προκαλώντας σοκ που εκδηλώνεται ποικιλότροπα και πάντως νοσηρά… άλλοτε με αψυχολόγητες έως ακραίες αντιδράσεις θυμού απειλώντας θεούς και δαίμονες… άλλοτε ακυρώνοντας με χυδαία υποτίμηση τον αμφισβητία… άλλοτε με παραίτηση και άρνηση επηρεάζοντας όλον τον περίγυρο… άλλοτε με τάσεις κατάθλιψης και ψυχοσωματικές παρενέργειες… Κι αυτά, όχι τόσο γιατί κάποιος διανοήθηκε να πλήξει το προφίλ του επιτυχημένου που κοπιαστικά δημιούργησε, αλλά γιατί κατά βάθος ανακαλύπτει κάποιες πικρές αλήθειες στην αρνητική κριτική, που τόσο επίμονα απωθούσε για να μην τις αντικρίσει…
Πολύ συχνά η καθ’ όλα συμπαθής, κατανοητή ή ενίοτε χρήσιμη ανασφάλεια εκδηλώνεται στρεβλά ως σύμπλεγμα μειονεξίας με τοξικές παρενέργειες…
Κάτι που φυσικά τον ταράζει, ερχόμενος αντιμέτωπος με αδυναμίες που κάλυπτε έντεχνα πίσω από προσωπείο «αψεγάδιαστου», που σημαίνει ότι η καταχωνιασμένη ανασφάλεια έρχεται στο προσκήνιο, ανατρέποντας τα «τακτοποιημένα» δεδομένα και βολικές φαντασιώσεις του ως επιτυχημένος… Και αντί η συνειδητότητα να λειτουργήσει ως κίνητρο εξέλιξης, αποδεχόμενος αυτονόητα την… μη τελειότητά του, επιλέγει νοσηρές αντιδράσεις που προδίδουν ακόμα πιο έντονα το ψυχολογικό του πρόβλημα… Γιατί θα μπορούσε απλά να αδιαφορήσει ισχυριζόμενος ότι δεν τον επηρεάζουν οι γνώμες των άλλων, που ίσως είναι τυχαίοι άγνωστοι ή άσχετοι ή άτομα που δεν εκτιμά, ωστόσο αυτή η στάση διακρίνει μόνο τους αυθεντικά ασφαλείς, όχι τη δική του περίπτωση με το προφανές έλλειμα σιγουριάς… Και ενώ στόχος του είναι να το καμουφλάρει όσο καλύτερα γίνεται, θεωρώντας κατακριτέα αδυναμία να το ομολογήσει (!), εντούτοις με τις σπασμωδικές του ενέργειες ενίοτε σε βαθμό ψυχοπάθειας, είναι σαν να το φωτίζει με δέκα εκτυφλωτικούς προβολείς! Μήπως κάποιοι να το «πάρετε αλλιώς» γιατί θα βρείτε στα βράχια και το στραπατσάρισμα δεν συμμαζεύεται εύκολα;; Ο ναρκισσισμός λόγω δημοφιλίας ξέρετε, ΔΕΝ ήταν ποτέ γνώρισμα των αυθεντικά άξιων…
