Περί «νικητών» και «ηττημένων» στα Θεατρικά Κουλτουροβραβεία… Από την Πίτσα Στασινοπούλου.
Τώρα που κόποι και αγωνίες δικαιώθηκαν και τα βραβεία βρίσκονται στα χέρια όσων επέλεξαν δημοκρατικές διαδικασίες, ας μιλήσουμε περί «νικητών και ηττημένων». Παρεμπιπτόντως, κάτι που κυριολεκτικά με τρελαίνει είναι η ερώτηση «κρίσεως» προς τον βραβευθέντα: «Πώς νιώθετε που κερδίσατε;» Αν παραβλέψω τον στόκο που υποκαθιστά τον εγκέφαλο του ευφυούς με τις πρωτότυπες ερωτήσεις, αξίζει να περιμένω με υπομονή για τη στιγμή που θα βρεθεί ένας απρόβλεπτος βραβευμένος να απαντήσει π.χ. «Σας πήρε πολύ χρόνο η σύλληψη της ερώτησης;» ή «Εσείς πώς νιώθετε για το περιεχόμενο του κρανίου σας;» ή «Δεν φαντάζεστε ΠΟΣΟ τεράστια είναι η θλίψη όταν βραβεύεσαι! Δεν το εύχομαι ούτε στον εχθρό μου!» Θα απολαύσω ακόμα και το απλό «ΑΙ ΣΙΧΤΙΡ» και ούτε στιγμή θα καταλογίσω αγένεια στον βραβευμένο «παθόντα»…
ΝΑΙ κ. Στόκε, ΑΝ ο βραβευθείς δεν πάσχει από ψυχοδιανοητικές διαταραχές, συνήθως ΧΑΙΡΕΤΑΙ με τη βράβευσή του, όσο… απρόβλεπτη/ σοκαριστική/ πρωτοφανής κλπ. σου ακούγεται η «αποκλειστική δήλωση» που κυνηγάς με τη γλώσσα έξω, όσο κι αν ζορίζεσαι να κατανοήσεις το «γιατί» χαίρεται, ενώ με βάση το δείκτη νοημοσύνης σου, λογικά θα έπρεπε να θρηνεί με μαύρο δάκρυ! Για τους «μη στόκους» ωστόσο, το πράγμα αγγίζει (οποία έκπληξη!) το αυτονόητο. ΟΧΙ λοιπόν.. ΔΕΝ θα ρωτήσουμε τους «νικητές» των θεατρικών Κουλτουροβραβείων της 19ης του Οκτώβρη «πώς νιώθουν». Είναι βλακώδες να ρωτάς για τα αισθήματα κάποιου την ώρα που κρατά χειροπιαστή τη δικαίωση των κόπων και της δουλειάς του με τη μορφή ενός συμβολικού βραβείου. Και μάλιστα όταν ξέρει ότι αυτό το βραβείο είναι προϊόν μιας πεντακάθαρης διαδικασίας και ουδόλως «οργανωμένο» κατά την εύστοχη ατάκα του Γ. Βαλτινού, που συχνά συναντάς και στις… «καλύτερες οικογένειες». ΟΧΙ όμως στην οικογένεια της «Κ» η οποία εκδηλώνει μια μορφή… αλλεργίας στα εν λόγω φαινόμενα γενικώς και όχι χωρίς τίμημα, αλλά δεν είναι της παρούσης.
Θα είχε όμως ενδιαφέρον να ρωτήσουμε για τα αισθήματα των «μη νικητών». Οι οποίοι είθισται σε αναμετρήσεις να αποκαλούνται «χαμένοι»- έστω ως «κώδικας».Από τη μια οι νικητές και από την άλλη οι ηττημένοι… Πόσο ισχύει όμως εν προκειμένω μια παρόμοια ορολογία; Πόσο νικητής είναι ο κάτοχος ενός θεατρικού βραβείου και πόσο χαμένος ο μη κάτοχος; Πότε και πώς «νικάει» ή «χάνει» η Τέχνη; Ποιο είναι το σταθερό σημείο αναφοράς που ορίζει νίκη και ήττα; Ας πούμε σε μια αθλητική διοργάνωση, οι αγωνιζόμενοι έχουν να αναμετρηθούν με σταθερές, αντικειμενικές μονάδες μέτρησης… μέτρα, εκατοστά, ώρες, λεπτά, γκολ, καλάθια, κυβιστήσεις, στροφές… Σε έναν επιστημονικό διαγωνισμό, ομοίως οι συμμετέχοντες θα κριθούν βάσει αυστηρών αντικειμενικών κριτηρίων που έχουν να κάνουν με σταθερούς κανόνες, μαθηματικούς τύπους, γνωστές θεωρίες, αξιώματα… Το ίδιο και σε έναν λογοτεχνικό, βάσει κανόνων της γλώσσας και του λόγου. Ακόμα και σε ένα απλό, παιδικό παιχνίδι, η νίκη και η ήττα ορίζονται από κανόνες, στους οποίους η υπακοή είναι αυτονόητη και βάσει αυτής ορίζεται επίσης το «σωστό» και το «λάθος».
Στην Τέχνη όμως που απευθύνεται κατεξοχήν σε «μη μετρήσιμα» μεγέθη σαν το συναίσθημα, το πνεύμα, τις αισθήσεις… ΠΩΣ να ορίσεις «νικητές» και «χαμένους» εκφραστές της;;; ΠΩΣ να ορίσεις, βάσει ποιων σταθερών κανόνων, το «σωστό» ή το «λάθος»; ΠΩΣ να βαθμολογήσεις, με ποια κλίμακα, το συναίσθημα που καταθέτει ο ηθοποιός και αντίστοιχα αυτό που εισπράττεις εσύ ως θεατής; Με δεδομένη τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου, πόσες πιθανότητες υπάρχουν δύο διαφορετικοί άνθρωποι να ταυτιστούν στην ίδια παράσταση; Αν όχι, ποιος από τους δύο κρίνει «σωστά» και ποιος «λάθος»; Διότι εδώ η κρίση, στην ουσία είναι διεργασία πρωτογενής και ενστικτώδης, αφορά σε «μετάφραση προσωπικού συναισθήματος» και λιγότερο σε πνευματική λειτουργία βασισμένη σε γνώση. Εν ολίγοις πρόκειται για το απλό και αυθόρμητο «μου αρέσει» ή «δεν μου αρέσει» και στη συνέχεια θα επεισέλθουν η εγκεφαλική επεξεργασία, η γνώση, η κουλτούρα, η αισθητική κλπ για να ψάξουν και να αιτιολογήσουν το «γιατί». Η πρώτη, ενστικτώδης, αυθεντική αντίδραση ωστόσο που αφορά στο θυμικό ΔΕΝ αλλάζει- είτε λογικά αιτιολογημένη, είτε όχι…
Που σημαίνει πρακτικά ότι βαθμολογίες, ψηφοφορίες, βραβεία και λοιπές διακρίσεις που αφορούν σε δημιουργίες της Τέχνης, είναι τρόπον τινά «συμβάσεις» με χαρακτήρα συμβολικό που έχουν άτυπα «συμφωνηθεί» στην κοινότητα της όποιας τέχνης, με στόχο την επιβράβευση/ ενθάρρυνση των δημιουργών. Οι οποίες συμβάσεις, λόγω της ιδιαιτερότητας του αντικειμένου όπου ενυπάρχει αναπόφευκτα ο υποκειμενισμός, πασχίζουν να ορίσουν στοιχειώδη αντικειμενικά κριτήρια για λόγους δικαιοσύνης. Και το πλέον «διαφανές» από αυτά, πέραν των ειδικών τεχνικών γνώσεων, είναι βέβαια η ευρεία αποδοχή ή απόρριψη που μεταφράζεται σε «κοινό συναίσθημα» από διαφορετικούς ανθρώπους. Μια παράσταση που καταφέρνει να αγγίξει ή αντίθετα να απαξιωθεί από ένα μεγάλο και ετερόκλητο κοινό ή από πολλούς και διαφορετικούς ειδήμονες, έχει ήδη κριθεί αντικειμενικά λόγω των μαζικών αντιδράσεων.
Και καταλήγουμε ότι σε ένα θεσμό θεατρικών βραβείων, ΔΕΝ υπάρχουν εξ αντικειμένου νικητές και χαμένοι, οι όροι είναι καθαρά συμβατικοί. Υπάρχουν μόνο Καλλιτέχνες, εκ των οποίων κάποιοι κατάφεραν να αγγίξουν περισσότερο με την τέχνη τους συγκεκριμένους αποδέκτες και κάποιοι λιγότερο, χωρίς να αποκλείεται οι δεύτεροι να το καταφέρουν υπό άλλες συνθήκες ή σε διαφορετικό κοινό. Είναι τόσο ρευστό το συναίσθημα άλλωστε… Απλά οι πρώτοι δικαιούνται μια επιβράβευση που το κινητοποίησαν ευρύτερα, ίσως και με (αθέατη) υπέρβαση. Υποθέτω δε ότι μάλλον θα… χαρούν, για όποιον «περίεργο» έχει ευφυείς απορίες! Οπότε τα ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ανήκουν σε ΟΛΟΥΣ τους άξιους υποψήφιους, που ήδη η συμμετοχή τους σε μια τιμητική λίστα πιστοποιεί την ποιότητα και αποδοχή της δουλειάς τους. Και τους ευχόμαστε να συνεχίσουν έτσι, «με» ή «άνευ» Κουλτουροβραβείου!
.
Χορηγοί : FM 100, TV100, CITY HOTEL, GRAND HOTEL, ΜΩΣΑΙΚΟ ΓΕΥΣΕΩΝ, ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ, DORE – ΖΥΘΟΣ, ΕΟΕΛΛΑΣ, PRBIZZ, ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΑΛΛΟΤΕ
.
-ΛΙΣΤΑ ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΕΔΩ
– 5α Θεατρικά Κουλτουροβραβεία: Μια βραδιά… «σαν ψέματα»!
-Τα «ζουμερά» παραλειπόμενα της μεγάλης βραδιάς.
Φωτογραφικό υλικό
