«Τα Δάχτυλα»… Από τη στήλη «Σωφέρ» της Ζωής Ταυλαρίδου.
Ήρθες Εσύ. Με τη μαύρη κουκούλα. Και δείχνεις εμένα. Με το δάχτυλό σου.
Αγαπώ τη Σημαία μου, κύριε ή κυρία! Εκείνη με τις λευκές και τις γαλάζιες γραμμές που φλερτάρει με τον ήλιο και τον αέρα. Εκείνη που συμβολίζει κάποιες θυσίες, κάποια πείνα, κάποιους ανθρώπους που έζησαν, σκοτώθηκαν ή πέθαναν από ασιτία και τώρα πια έχουν ξεχαστεί. Με τα δάχτυλά μου φαντασιώνομαι ότι αγγίζω τις πτυχές της. Κι αισθάνομαι να με καίνε ο ήλιος κι ο αέρας της.
Κοιτάω ψηλά και ριγώ. Κουράζομαι όμως να κοιτάω διαρκώς ψηλά μια σημαία.
Και μετά κοιτάω κάτω, τα παπούτσια μου. Και στέκομαι εκεί. Αποσβολωμένη...
Τίποτε δε μου θυμίζει εκείνους τους Ανθρώπους. Το Μηδέν τους με στοιχειώνει. Η Πατρίδα μου έχει γίνει μιαν ωραία ανάμνηση, σαν την Κουκουρίκου των παιδικών μου χρόνων, σαν τα "μήλα" που έπαιζα στο χωριό μου μικρή, σαν το τσιγάρο που αργόσβηνε στα χείλια του παππού και της γιαγιάς μου στο χωράφι με τα καρπούζια, σαν τα τζιτζίκια τις καλοκαιρινές νύχτες, σαν τη ζεστή άσφαλτο στην οποία κυλιόμασταν, σαν το δάχτυλο με το οποίο, μικρά παιδιά, σκαλίζαμε τη μύτη μας. Ακόμη θυμάμαι τη σχολική έκφραση της πατριωτικής μου αυτής αγάπης, τα τραγούδια και τα ποιήματα εκείνης της εποχής, που μας διέγειραν και μας συν-κινούσαν. Καταλαβαίναμε την αξία τους, τουλάχιστον η πλειοψηφία μας.
Τι ωραίες οι εθνικές γιορτές και οι παρελάσεις! Δεν είχαμε σχολείο και κάναμε βόλτες... εκείνες τις ημέρες, δίχως δάχτυλα προς τα πάνω, για να πούμε απέξω το μάθημα.
Σταθερή αξία παραμένουν. Συγκινούμαστε, δραματοποιούμε ποιήματα, εκφωνούμε ομιλίες, παρακολουθούμε με περισσή υπερηφάνεια να παρελαύνουν τα εθνικά μας αποκτήματα, οι βετεράνοι που πολέμησαν για τη δική μας λευτεριά, ο ελληνικός στρατός και οι αυριανοί αγωνιστές - η μαθητική νεολαία. Έλα όμως, που την ίδια στιγμή στηνόμαστε σε ουρές ατελείωτες έξω από τις τράπεζες, υπογράφουμε μνημόνια ακατανόητα -γιατί κανείς πιθανόν δεν τα διαβάζει- και συναινούμε, αποδεχόμαστε στωικά, σκύβουμε το κεφάλι όμορφα και πειθήνια... για να πιούμε τον φραπέ μας με θέα τη θάλασσα.
Φοβόμαστε. Και μάλιστα πολύ.
Για να μην πω, αδιαφορούμε. Βαριά λέξη κι αδικαιολόγητη.
Σε περασμένες εποχές, τον ίδιο Φόβο για τη στέρηση και την πείνα διέθεταν κάποιοι "ωραίοι και περήφανοι σαν σήμερα" Έλληνες, εκείνοι που φορούσαν μια μαύρη κουκούλα κι έδειχναν με το δάχτυλο. Ο πόλεμος θεριεύει τους Ανθρώπους, τους ρίχνει από τον θρόνο της ανθρωπιάς, τους κατακρεμνίζει, τους κάνει να θέτουν σε απόλυτη προτεραιότητα το στομάχι τους, την τσέπη τους, το κεφάλι τους, το τομάρι τους. Η τομαρολαγνεία αγωνίζεται να ικανοποιήσει τη λαιμαργία της με ένα πολύ αποτελεσματικό όπλο: το δάχτυλο.
Η ΜΑΝΑ ΚΟΥΡΑΓΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ του Μπέρτολτ Μπρεχτ (1939) σε μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα και σε σκηνοθεσία του Νικίτα Μιλιβόγεβιτς στο ΘΕΑΤΡΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (EMΣ) γίνονται με το κάρο τους η "ουρά" του στρατού στον πόλεμο, από τον οποίο ζουν παρασιτικά. Η Μάνα σχετίζεται με γνώμονα το συμφέρον και το κέρδος της όχι μόνο με τον στρατό αλλά και με τα ίδια της τα παιδιά, τα οποία και τελικά θυσιάζονται για ένα ουτοπικό ιδανικό, είτε αυτό λέγεται πατρίδα είτε έρωτας. Η ανάγκη του ανθρώπου να συντηρήσει τη βιολογική του ύπαρξη εκμηδενίζει αυτό που ονομάζεται σχέση και την αφαιμάσσει. Ο σώζων εαυτώ σωθήτω μετουσιώνεται σε βωμό θυσίας των Άλλων και ταπείνωσης όλης της κοινωνίας των έλλογων όντων. Οι άνθρωποι τείνουν σαν θηρία τα δάχτυλά τους ο ένας στον άλλον, για να αρπάξουν, να βιάσουν, να εκμεταλλευτούν, να προδώσουν, να μην προδοθούν, να σώσουν το κάρο τους, τον μισθό τους, το πιάτο τους, το κρασί τους, τα κόκκινά τους παπούτσια, το καπέλο τους, την περιβολή τους κι έναν κόκορα για την κατσαρόλα. Στρατιώτες και αρχηγοί, κληρικοί και άνθρωποι του λαού, μητέρα και παιδιά, όλοι σέρνονται με την κοιλιά τους στο χώμα και με ένα στόμα που χάσκει, για να καταβροχθίσει όσα περισσότερα μπορεί. Οι άνθρωποι στον πόλεμο δεν έχουν τη δύναμη ή τη βούληση να ανοίξουν την πόρτα της ψυχής τους, να φερθούν με ανθρώπινη αξιοπρέπεια κι αγάπη. Δε σχετίζονται, δε μοιράζονται, δε συμπάσχουν. Πάσχουν και μοιρολατρούν, λατρεύοντας το δάχτυλό τους. Είναι οι άνθρωποι του ναι.
Δεν υπάρχει δικαιολογία: Υπάρχουν οι άνθρωποι του όχι. Το ζητούμενο είναι να τους βρούμε. Μέσα μας.
Αντί Επιλόγου: Σας παραθέτω: α) το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη "Η προδοσία" από τη συλλογή "Η Συνέχεια 2", β) το ποίημα του Κώστα Βάρναλη "Αρχή σοφίας" από τη συλλογή «Ελεύθερος κόσμος» και γ) το τραγούδι του Βασίλη Παπακωνσταντίνου "Όχι σε όλα" από τον Δίσκο "Χορεύω" και τα σχόλια δικά σας.
·Μανόλης Αναγνωστάκης: "Η προδοσία"
Αν επιζήσω της μάχης θ’ αφήσω τα γένια
Να μου καλύψουν το πρόσωπο, θα κρύψω
Τα φοβερά σημάδια του κορμιού, θα φράξω
Την έξοδο με αλυσίδες, θα σπάσω
Τη νύχτα της κρίσεως τους δίσκους του γραμμοφώνου
Κι ανάβοντας μια μεγάλη φωτιά στη μέση της κάμαρας
Θα υποδέχομαι τους φίλους μου τρυφερά σαν πρώτα.
Έτσι μονάχα θα γίνει.
Κι ύστερα θά ’ρθει. Είναι, ας πούμε, μια νέα γυναίκα
Είναι ντυμένη μ’ ένα πράσινο φόρεμα
Έχει για στήθια δυο κούπες δυνατό κρασί
Ένα ρολόι στο στέρνο με σταυρωμένους δείχτες
Όταν σημάνει μεσάνυχτα γλιστρά από τους δώδεκα εραστές της
Έρχεται έρποντας μες στο σκοτάδι απαλά
Ψάχνει με σύνεση τ’ αχνάρια της επιστροφής
Αφήνει το κοιμισμένο βρέφος στο κατώφλι
Κι ύστερα σβήνει στη σκόνη του δρόμου
Κρατώντας στο χέρι σφιχτά ένα σπαθί — ή ένα άνθος.
·Κώστας Βάρναλης: "Αρχή σοφίας"
«Φρόνιμα καὶ ταχτικὰ
πάω μὲ κεῖνον ποὺ νικᾷ».
Ὁ ἕνας
Λίγη δροσιά, οὐρανέ μου,
καὶ χάηδεμα τ᾿ ἀνέμου,
κελάηδημα πουλιοῦ,
ξανάνιωμ᾿ Ἀπριλιοῦ!
Ἀνάσ᾿, ἀνάσα λίγη!
Χρόνια ἡ θελιὰ μᾶς πνίγει.
Λίγη χαρὰ σ᾿ ἀφτὰ
τὰ σκοτεινὰ γραφτά!
Σοῦ πήρανε, λαέ μου,
τὸ δίκιο τοῦ πολέμου
πατριδοκαταλύτες,
ξένοι καὶ ντόπιο ἀλῆτες!
Ὁ ἄλλος
Ἂν θέλεις νὰ χαρεῖς
τὴ λεφτεριά, νωρὶς
γίνε προδότης, γίνε!
Τιμή, ντροπὴ δὲν εἶναι.
Θά ῾ναι μαζί σου οἱ νόμοι
κι ἡ πλερωμένη γνώμη!
Πέτα τὴν ἀνθρωπιά σου
κι ἀπ᾿ τὸν ἀφέντη πιάσου!
Κι ἅμα σὲ φτύνει ἀφτός,
νὰ κάθεσαι σκυφτὸς
καὶ θά ῾χεις τὰ πρωτεῖα
στὴ σάπια πολιτεία.
Ὁ λαός
Ἔξω τοῦ ἀφέντη ἁρμάδα
φυλάει, μὲ μπούκα ὀρθή,
τὸ λείψανό σου, Ἑλλάδα,
μὴν ξάφνου ἀναστηθεῖ!
Βασίλης Παπακωνσταντίνου: "Όχι σε όλα" - Δίσκος: Χορεύω - Μουσική: Σταμάτης Μεσημέρης - Στίχοι: Σταμάτης Μεσημέρης - Δισκογραφική εταιρία: Minos
Όχι σε όλα, που μου δένουν κόμπο την αλήθεια,
τα 'χω γραμμένα, τα παλιά και νέα παραμύθια.
Όχι σε όλα, που με ζωγραφίζουν παύλα-τελεία,
τα 'χω γραμμένα, τα υπόθετα για την αϋπνία.
Όχι σε όλα, που κουρέλια κάνουν τα όνειρά μου,
τα 'χω γραμμένα κι έχω φτιάξει τον κρυφό έρωτά μου,
κρυφέ έρωτά μου.
Όχι σε όλα, που τις φλέβες του μυαλού μου τρυπάνε,
τα 'χω γραμμένα, τα ηρεμιστικά που με προσπερνάνε.
Όχι σε όλα, που σκορπάνες χίλιες και μια νύχτες,
τα 'χω γραμμένα, τα χαπάκια σας που σπάνε τους δείχτες.
Όχι σε όλα, που κουρέλια κάνουν τα όνειρά μου,
τα 'χω γραμμένα κι έχω φτιάξει τον κρυφό έρωτά μου,
κρυφέ έρωτά μου.
Όχι σε όλα, που με στήνουν πάλι στη γωνία,
τα 'χω γραμμένα, των επίσημων τα θεωρεία.
Όχι σε όλα, που μου δίνουν βήμα ένα-δύο,
τα 'χω γραμμένα, τα κατάγματα με το βραβείο.
Όχι σε όλα, που κουρέλια κάνουν τα όνειρά μου,
τα 'χω γραμμένα κι έχω φτιάξει τον κρυφό έρωτά μου,
κρυφέ έρωτά μου.
