Είδε και σχολιάζει η Πίτσα Στασινοπούλου για την Κουλτουρόσουπα.
Οι πληροφορίες στο δελτίο τύπου σίγουρα κέντριζαν το ενδιαφέρον και το όλο το θέμα έμοιαζε θεατρικά ελκυστικό, καθώς πρόκειται για διασκευή βασισμένη στο μυθιστόρημα «Η Πανούκλα στο Μπέργκαμο» και στις παρούσες συγκυρίες οι συνειρμοί προκύπτουν αυτονόητα… μια φοβερή θανατηφόρα πανδημία τον Μεσαίωνα και μια σύγχρονη που ήδη βιώνουμε, μπορούν άραγε να έχουν κοινό παρονομαστή παρότι μεσολάβησαν κάποιοι αιώνες θεαματικών ανατροπών και ασύλληπτηςεπιστημονικής προόδου; Αυτό ήταν το κρίσιμο ερώτημα ουσίας που ανέκυψε αυθόρμητα για την παράσταση «Ο Ξεναγός» σε μετάφραση και διασκευή του Θάνου Νίκα από το βιβλίο του Σουηδού συγγραφέα Γενς Πέτερ Γιάκομπσεν «Η πανούκλα στο Μπέργκαμο», σε σκηνοθεσία επίσης Θ. Νίκα, που παρακολουθήσαμε στο επαρκώς γεμάτο Θέατρο Κήπου από την ομάδα Ars Morienti…
Μεσαίωνας στο ιταλικό χωριό Μπέργκαμο και ξεσπά τρομερή επιδημία πανούκλας με τους ανθρώπους να πεθαίνουν αβοήθητοι μαζικά και βασανιστικά, θυμίζοντας αποτρόπαιη κόλαση…οι πάντες παραλύουν μπροστά στη συμφορά, κάνουν ό,τι μπορούν να τη σταματήσουν, καταφεύγουν απελπισμένοι στα θεία ικετεύοντας βοήθεια, όμως το κακό συνεχίζει τη θανατηφόρα πορεία του και σταδιακά μεταλλάσσει τον ψυχισμό τους σε κάτι βαθιά άρρωστο, σκοτεινό και απάνθρωπο… γίνονται ανάλγητοι, ατομιστές, μισάνθρωποι, χωρίς ίχνος αλληλεγγύης, σπαταλώντας τις μέρες τους σε κραιπάλες και αμαρτίες, ώσπου μια μέρα καταφθάνει στο χωριό ένα περίεργο τάγμα «αυτομαστιγούμενων μοναχών» που πρεσβεύει κάτι σοκαριστικά αιρετικό: Ο Χριστός την ώρα του μαρτυρίου της Σταύρωσης ακούγοντας τη χλεύη του όχλου, θεώρησε ότι οι άνθρωποι δεν αξίζουν τη θυσία Του, «απέδρασε» από τον σταυρό και αναλήφθηκε στους ουρανούς, ενώ ο περίγυρος βοούσε «σταύρωσον!»… «Ο Χριστός ΔΕΝ σταυρώθηκε για μας» θα καταλήξει ο κήρυκας μοναχός στους εξαχρειωμένους κατοίκους του Μπέγκαμο…
Οπωσδήποτε ένα κείμενο (+) δυνατό, αλληγορικό, απρόβλεπτο, με εξαιρετικά έντονες εικόνες και λόγο απλό και εύληπτο στην έκφραση των βαθύτερων νοημάτων του, έστω κι αν έμειναν ανοιχτά ερωτήματα για τα οποία θα αναφερθούμε στη συνέχεια…Ωστόσο είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι ανεξάρτητα από τον βαθμό εμβάνθυσης ή αποκρυπτογράφησης καθενός, ουδείς μένει αδιάφορος από το παρόν κείμενο, αντίθετα είναι βέβαιο ότι θα του προκαλέσει έντονο προβληματισμό, αναζητώντας τις κρυμμένες αλληγορίες και τον τρόπο σύνδεσής τους με τα τεκταινόμενα, ακόμα κι αν δεν φτάσει στον βαθύτερο πυρήνα…όλο το κέρδος εντοπίζεται στην δημιουργική πορεία για την αναζήτησή του μέσα από πνευματικές ζυμώσεις…Κι επίσης αναδεικνύει κάποιες μεγάλες διαχρονικές αλήθειες: ότι η κόλαση ή ο παράδεισος δεν είναι κάτι μεταφυσικό αλλά ρεαλιστικό δίπλα μας, ότι η ευάλωτη ανθρώπινη φύση, στο διάβα τόσων αιώνων με ασύλληπτα επιτεύγματα, παραμένει αναλλοίωτη στις αντιδράσεις της απέναντι στο φόβο και το θάνατο εκδηλώνοντας τη πιο σκοτεινή πλευρά της, ότι τελικά το αμετανόητο ανθρώπινο γένος ίσως να μην άξιζε την Υπέρτατη Θυσία και με τις λάθος «αμαρτωλές» επιλογές του την ματαίωσε…
Σε επίπεδο σκηνοθεσίας ο Θάνος Νίκας απέδωσε το εγχείρημα με μια ιδιαίτερη περφόρμανς μιας ώρας που κρατούσε αμείωτο το ενδιαφέρον- αν και μπορούσε να το «επεκτείνει» σκηνοθετικά κατά πολύ, όπως θα αναφέρουμε παρακάτω…Σημασία όμως έχει ότι προσέγγισε ένα έργο αφηγηματικό και μοιραία στατικό, με τρόπο σύγχρονο και σε σημεία ευρηματικό, με λιτότητα και ουσία εστιάζοντας στον λόγο και καταφέρνοντας να αξιοποιήσει επιτυχώς έναν ενδιαφέροντα συνδυασμό σωματικότητας και ηχητικού περιβάλλοντος… Τα κομβικά σημεία και οι κορυφώσεις δόθηκαν συμβολικά με μελετημένη απέριττη κινησιολογία- που σε όλη τη διάρκεια ακολουθούσε έναν συντονισμένο ρυθμό τελετουργίας- και ζωντανή παραγωγή ήχου από ηλεκτρική κιθάρα επί σκηνής και χρήση ξύλινων «κρουστών» κύβων, δημιουργώντας την κατάλληλη ατμόσφαιρα, που ειδικά στα σημεία της παράνοιας ήταν εξαιρετική…
.
Πολύ καλοί υπήρξαν και οι τρεις μετέχοντες ηθοποιοί (Χρήστος Γαβριηλίδης, Χρήστος Παπαδόπουλος, Κατερίνα Συναπίδου) ισοδύναμοι όλοι τους στην απόδοση, με εντυπωσιακό συγχρονισμό μεταξύ τους σε μια παράσταση που βασίζεται κυρίως σε αυτό το στοιχείο και που βέβαια μεταφράζεται σε αρμονικό δέσιμο ως σύνολο, σε σωστή καθοδήγηση, σε σοβαρή δουλειά με πρόβες ωρών…Παρότι δεν επρόκειτο για συμβατικούς ρόλους ώστε να αναδειχθεί η δυναμική ενός ηθοποιού, αλλά για αφηγητές με περιορισμένες, προμελετημένς κινήσεις συνόλου, εντούτοις ανταπεξήλθαν επιτυχώς και κατά βάση με την εκφορά του λόγου και τον ήχο, έβγαλαν εκφραστικότητα, ένταση, πάθος, ενίοτε μέχρι παροξυσμού, τραγουδώντας επίσης δύσκολα ακούσματα με άψογες διφωνίες…
Πιο ταιριαστά κοστούμια για τη συγκεκριμένη θεματολογία δεν μπορούσαν να υπάρξουν, με φαρδιά παντελόνια και μπλούζες σε τόνους ενός «λερωμένου» γκρίζου θυμίζοντας κάτι από ράκη ή στολές ιδρύματος, ενώ η μουσική- ηχητική κάλυψη με κάποια έντονα ξεσπάσματα, έδεσε άριστα με την ατμόσφαιρα παρακμής ή παράνοιας… Σωστοί σε γενικές γραμμές οι φωτισμοί με τα κατάλληλα «ανοίγματα» και «σκοτεινιάσματα», αν και μπορούσαν να συμβάλλουν πιο στοχευμένα και ανύπαρκτο σκηνικό πλην τριών συνήθων κύβων που ωστόσο αναβαθμίστηκαν χρηστικά σε κρουστά «όργανα»…
Ερχόμενοι στα «αλλά» (-) θα επισημάνουμε δυο- τρία πράγματα που αφορούν στο κείμενο και τη σκηνοθεσία… Δεδομένου ότι δεν γνωρίζουμε (υποθέτω οι περισσότεροι) το βιβλίο με το πρωτότυπο διήγημα, μένουμε στην παρούσα διασκευή του Θ. Νίκα όπως αυτή παρουσιάστηκε και θεωρούμε ότι, πέραν του τίτλου που μοιάζει χωρίς νοηματικό αντίκρισμα,άφησε κάποια κενά, ερωτηματικά, ασάφειες, ελλιπείς «συνδέσεις» για μια γερή δομή, χωρίς να οδηγεί σε φανερό ή υπονοούμενο στόχο που μένει μετέωρος και ο προβληματισμός ανολοκλήρωτος… Η παρέμβαση των μοναχών, η αυτομαστίγωση, το αιρετικό τους δόγμα, μοιάζουν ως «αυτόνομη» προσθήκη, που συγγραφικά και σκηνοθετικά, η αλληγορική σύνδεσή τους με τα συμβαίνοντα στο χωριό αποδίδεται θολά με κάποια σύγχυση… Σκηνοθετικά επίσης θα περιμέναμε για ένα έργο με τόσο δυνατές εικόνες, εντονότερη δραματοποίηση, κάποια έστω πινελιά εικαστική ως θέαμα, μια περαιτέρω δόση φαντασίας στη σωματικότητα- κινησιολογία, πιο συμπαγή ρυθμό εν γένει, ενώ μας ξένισε η έναρξη με τα αγγλικά ( ευρηματική κατά τα άλλα) και βρήκαμε το φινάλε ελαφρώς υποτονικό σε σχέση με τη δυνατή τελευταία φράση…
Συνοψίζοντας (=) πρόκειται για μια ιδιαίτερη, σύγχρονη, δουλεμένη περφόρμανς πάνω σε θέμα άκρως ενδιαφέρον και επίκαιρο, που αν επένδυε σε «κάτι» παραπάνω όπως ζητούσε επιμόνως το κείμενο, δεν θα φάνταζε καθόλου «λίγη» όπως τώρα…
Bαθμολογία:
5,8 /10
-Κ-
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν έως 14/05/2022 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αυτόματα συμμετέχουν για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 11α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2022 - Πληροφορίες ΕΔΩ
