Υπόγεια ερωτικές «ΟΙ ΔΟΥΛΕΣ» στο Εθνικό θέατρο. Είδαμε και σχολιάζουμε…
Βρεθήκαμε στο Εθνικό Θέατρο στην πολυσυζητημένη παράσταση «οι Δούλες» (1946), το εμβληματικό έργο του Γάλλου συγγραφέα Ζαν Ζενέ. Στα σκηνοθετικά ηνία ο βρίσκεται ο πολυσχιδής Bryce Myerς και στους πρωταγωνιστικούς ρόλους οι Μαρίκα Κίτσου, Λένα Παπαληγούρα και Ραφίκα Σαουίς. Η μετάφραση του έργου είναι του Οδυσσέα Ελύτη, τα σκηνικά της Άσης Δημητρολοπούλου και τα κοστούμια της Ντένυ Βαχλιώτη.
.
Η υπόθεση του έργου είναι πολύ γνωστή αφού αναφέρεται σε ένα από τα φρικαλεότερα εγκλήματα που συνέβησαν στη Γαλλία στις 2 Φεβρουαρίου 1933. Οι αδελφές Παπεν (Papin), υπηρέτριες στην οικογένεια Lancelin έσφαξαν ή για την ακρίβεια κατακρεούργησαν την «Κυρία τους» και την κόρη της. Όπως ήταν φυσικό η υπόθεση απασχόλησε ολόκληρο το γαλλικό λαό και πλήθος διανοουμένων και συγγραφέων, μεταξύ των οποίων και οι Ζαν Πολ Σαρτρ, ο Ζαν Ζενέ καθώς και ο γάλλος ψυχαναλυτής Ζακ Λακάν (Jacques Lacan).
.
Το θεατρικό του Ζ. Ζενέ έχει διαφοροποιηθεί από την καθεαυτή υπόθεση, και αν και ο ίδιος το θεώρησε ως ένα «ταξικό έγκλημα», στο έργο του άλλα διαφαίνονται από τις δηλώσεις του. Κατά το δελτίο τύπου «Προσπαθώντας να αποδράσουν από την καταπίεση που αισθάνονται στο σπίτι της Κυρίας τους, δύο υπηρέτριες, οι αδερφές Κλερ και Σολάνζ, παίζουν καθημερινά ένα παιχνίδι αλλαγής ταυτότητας: η Κλερ υποδύεται την Κυρία τους και η Σολάνζ παριστάνει την Κλερ. Αυτή τη φορά, το τελετουργικό αυτό παιχνίδι γίνεται ακόμη πιο ερεθιστικό, καθώς οι δύο αδελφές πιστεύουν πως ήρθε η ώρα να απαλλαγούν από το ζυγό της Κυρίας τους, αφού, μετά από ψεύτικες καταγγελίες τους, ο σύζυγος της Κυρίας είναι στη φυλακή και εκείνη μένει ανυπεράσπιστη. Έτσι, αποφασίζουν να τη δηλητηριάσουν. Όμως οι προσδοκίες τους διαψεύδονται. Μαθαίνουν πως ο Κύριος έχει αφεθεί ελεύθερος και, καθώς βρίσκονται σε πανικό, αποκαλύπτουν άθελά τους το νέο στην Κυρία, που φεύγει για να τον συναντήσει. Οι δύο κοπέλες μένουν μόνες τους και επιστρέφουν ξανά στο παιχνίδι τους. Μόνο που αυτή τη φορά το τέλος θα είναι επώδυνο».
Μια κυκλική τελετουργία… και ο Bryce Myerς σκηνοθετεί επηρεασμένος από την πολύχρονη πείρα του δίπλα στο Πίτερ Μπρούκ, με ένα τρόπο τελετουργικό, ασφυκτικό και μυστικιστικό. “Οι δούλες” του κινούνται και αφηγούνται αποκλειστικά σε ένα κύκλο (του μπουντουάρ) αδυνατώντας να ξεφύγουν από αυτό, σε σημείο να αναγκάζονται να ψαρεύουν ότι θα μπορούσε να θυμίζει μια καθημερινότητα πχ ένα ρολόι. Η βάση της σκηνοθεσίας του, είναι και ομοιάζει, ως μια ιερή «κλειστή μήτρα» που εμπεριέχει τελετουργίες, μυστικά, επιθετικότητα και την απαραίτητη βαλβίδα εκτόνωσης –ένα επικίνδυνο ιδιωτικό/αδελφικό παιχνίδι ρόλων. Δε γνωρίζουμε κατά πόσο ο Ζενέ θα συμφωνούσε με μια τέτοια προσέγγιση, αν και είχε δώσει ελευθερία για το ανέβασμα του έργου, ωστόσο αν και στη ραχοκοκαλιά της η σκηνοθετική σκέψη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί άτοπη, δεν απέφυγε μια συσσώρευση περιττών αναπαραστατικών σκηνογραφικών και ερμηνευτικών στοιχείων. Ναι η τελετουργία υπάρχει και στη καθημερινότητά μας, ναι όφειλε να αναπαρασταθεί το έγκλειστο μιας ψυχοπαθολογίας (Folie à deux*), ωστόσο έχει και το άβατο την ελευθερία του.
Θέατρο μέσα στο θέατρο πρακτική που ο Ζ. Ζενέ αγαπούσε να αναπαράγει, και το σύνολο των ερμηνειών κινήθηκε και αποκλειστικά σε αυτό. Η Μαρίκα Κίτσου δημιούργησε μια ευφυή, κλιμακωτής έντασης “Κλέρ” δίνοντας μας τα απαραίτητα στοιχεία μιας πάσχουσας προσωπικότητας που ονειρεύεται σεβασμό, τιμή και ελευθερία και κινήθηκε “κοχλιακά” προς τους συμπρωταγωνιστές της, το κείμενο και το ίδιο το κοινό, κρατώντας ουσιαστικά την παράσταση με την τέχνη της.
Η Ραφίκα Σαουίς απέδωσε εξαιρετικά μια αφηγηματική “Σολάνζ” (πρότυπο αφηγηματικής ερμηνείας) αλλά στραγγαλίστηκε σκηνοθετικά σε επίπεδο σωματικότητας (κοντράστ αφήγησης /σωματικότητας) και εκείνου του υπόγειου ερωτισμού που δια σώματος εκπέμπει ακόμα και μια ανέραστη φιγούρα.
Η Λένα Παπαληγούρα απέτυχε στο σύνολο να αποδώσει την πολυεπίπεδα επιθετική “Κυρία” του Ζενέ, και στις εσωτερικές θερμοκρασίες και αναφορικά με την όποια θεατρική ώσμωση (το κοινό).
Το συν των ερμηνειών είναι ο υπόγειος ερωτισμός που έφερε όλος αυτός ο στραγγαλισμός/εγκλεισμός (είναι και νέες οι ερμηνεύτριες), στοιχείο που υπάρχει και στη θεατρική και στην πραγματική υπόθεση/δράση.
Η σκηνογραφία της Άσης Δημητρολοπούλου υπήρξε εύστοχη και αντίστοιχη του άνωθεν σκηνοθετικού οράματος, χρησιμοποιώντας την ιερότητα των ταμάτων, την πληθώρα των λουλουδιών και την φωτογραφική απεικόνιση της Κυρίας ως την «Παναγιά των Λουλουδιών» (εξίσου σπουδαίο έργο του Ζ. Ζενέ), δίνοντας ταυτοχρόνως ένα εικαστικό αφιέρωμα σε αυτό τον τόσο σημαντικό συγγραφέα. Εξαιρετικά τα κουστούμια της Ν. Βαχλιώτη που συνέλαβαν στα μάλα ως προς τον όποιο υπόγειο/καταπιεσμένο ερωτισμό όφειλε να αποδοθεί και αποδόθηκε.
.
Εν κατακλείδι[=]
η παράσταση «Δούλες» είναι για μια σκηνοθετική ματιά που επιμένει στον εγκλεισμό της όποιας ιερότητας φέρνει μια ιδιωτική μοίρα, καθώς και για την ερμηνευτική απόδοση τριών νεαρών ηθοποιών που προσπαθούν επί σκηνής να εγκλωβιστούν…
βαθμολογία
6,5 στα 10
.
*Folie à deux (Γαλλικά για «μια τρέλα είναι κοινά σε δύο ” ) ή από κοινού/δίδυμη ψύχωση είναι ένα ψυχιατρικό σύνδρομο στο οποίο τα συμπτώματα μιας παραληρητική πεποίθηση μεταδίδονται από το ένα άτομο σε ένα άλλο.
.
-ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΔΩ
-ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟ: Η ηθοποιός Ραφίκα Σαουίς, μιλά στην Κουλτουρόσουπα.
Φωτογραφικό υλικό
