.
Είδε η Αννια Κανακάρη και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα.
Βαδίζοντας προς το τέλος ενός «θερμότατου», θεατρικά και κυριολεκτικά, καλοκαιριού, στο οποίο πλήθος παραστάσεων ανέβηκαν στα ανοιχτά θέατρα της πόλης μας, παρακολουθήσαμε στο θέατρο Δάσους τον Ορέστη του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα και μετάφραση Γιώργου Χειμωνά. Με μάσκες «φυσικά» και «υποτίθεται» τηρώντας αποστάσεις.
Το έργο
Ο «Ορέστης» θεωρείται το τελευταίο έργο του Ευριπίδη που παρουσιάστηκε στην Αθήνα, το 408 π.Χ, πριν από την αναχώρησή του για τη Μακεδονία. Πρόκειται για ένα έργο βίαιο και σκληρό αλλά ταυτόχρονα βαθιά ανθρώπινο, γεμάτο πάθη και ενδοοικογενειακές συγκρούσεις. Αυτό που το διακρίνει από τις περισσότερες τραγωδίες είναι το ότι δεν διακρίνεται για τα υψηλά φρονήματα των ηρώων του, καθώς τους παρουσιάζει να αγωνίζονται απλά για την επιβίωσή τους μπροστά στον φόβο μιας ενδεχόμενης θανατικής καταδίκης. Παράλληλα πραγματεύεται το θέμα της θεϊκής παρέμβασης στην ανθρώπινη μοίρα, ενώ μέσα από το κείμενο δίνει συχνά έναυσμα για ηθικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς προβληματισμούς.
Βρισκόμαστε στο Άργος, στο παλάτι του Αγαμέμνονα. Έχουν περάσει έξι μέρες από τότε που ο Ορέστης, υπακούοντας στη βούληση του Απόλλωνα, σκότωσε την μητέρα του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο, για να εκδικηθεί το φόνο του πατέρα του. Ο ίδιος, κυνηγημένος από τις Ερινύες και την Άτη, βρίσκεται στα όρια της τρέλας, με μοναδικό του στήριγμα την αδελφή του Ηλέκτρα. Οι Αργείοι, μετά τις κατηγορίες του Τυνδάρεω, συγκάλεσαν συνέλευση για να ψηφίσουν για την τιμωρία των δύο αδελφών. Μόνη τους ελπίδα ο θείος τους Μενέλαος που καταφθάνει στο Άργος μαζί με την γυναίκα του Ελένη. Ο Ορέστης, παλεύοντας για την ζωή και την θέση του, τον ικετεύει να τους βοηθήσει, εκείνος όμως δειλιάζει, μπροστά στις απειλές του Τυνδάρεω. Μετά την ανακοίνωση της θανατικής καταδίκης, ο Ορέστης με τον αδελφικό του φίλο Πυλάδη και την Ηλέκτρα αποφασίζουν να εκδικηθούν το Μενέλαο σκοτώνοντας την Ελένη, η οποία όμως την τελευταία στιγμή σώζεται από τους θεούς. Το μένος τους τότε στρέφεται προς την κόρη της την Ερμιόνη. Τελικά, μετά από θεϊκή παρέμβαση, δίδεται αίσιο τέλος στο δράμα και οι ταλαιπωρημένες ψυχές των ηρώων φθάνουν στην κάθαρση…
Στα θετικά (+) στοιχεία της παράστασης καταρχάς η σκηνοθετική προσέγγιση του Γιάννη Κακλέα που, πέρα από τις σημαντικές αδυναμίες της (τις οποίες θα αναφέρουμε παρακάτω), αντιμετώπισε σε γενικές γραμμές το αρχαίο κείμενο με σοβαρότητα και σεβασμό. Με σύμμαχό του τη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά, που απέδωσε με γλώσσα απλή και κατανοητή τα διαχρονικά νοήματα του έργου, αλλά και με τις δυνατές ερμηνείες των πρωταγωνιστών, που βασίζονταν κατά μεγάλο μέρος στην σωματική έκφραση, παρουσίασε μια αξιόλογη παράσταση, με ένταση, πάθος, αγωνία και κορυφαίες στιγμές τραγικότητας. Κατόρθωσε να αποδώσει στο έπακρο το μέγεθος της συναισθηματικής φόρτισης των βασικών ηρώων και να επικοινωνήσει στο κοινό την δραματικότητά τους, τις ψυχολογικές τους διακυμάνσεις και την ένταση των μεταξύ τους συγκρούσεων. Ενδιαφέρουσα και η επιλογή του, αντί του «από μηχανής θεού» που δίνει την τελική λύση στο αρχαίο κείμενο, να αναθέσει σε ένα μέλος του χορού αυτόν τον ρόλο, προβάλλοντας την δύναμη των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους χωρίς να έχουν ανάγκη τη βοήθεια των θεών.
Στο πρωταγωνιστικό ρόλο του Ορέστη, ο Άρης Σερβετάλης, ανέδειξε το πολύπλευρο ταλέντο του, υποδυόμενος με πραγματική συντριβή τον ταλαιπωρημένο, στα όρια της τρέλας, μητροκτόνο. Με άριστο έλεγχο των κινήσεων του απέδωσε εξαιρετικά την απελπισία, την αγωνία, τον φόβο και τη σωματική αδυναμία του ήρωα του, ο οποίος χωρίς ψυχικά αποθέματα δεν μπορούσε σε ορισμένες σκηνές ούτε καν να στηρίξει το σώμα του. «Σώμα δεν έχω πια, μόνο σαν όνομα υπάρχω», αναφώνησε. Εξαιρετική η μεταστροφή στην στάση του, όταν μετά την ενθάρρυνση του φίλου του, γεμάτος οργή σχεδιάζει να εκδικηθεί τον Μενέλαο. Ένας ομολογουμένως δύσκολος ρόλος τον οποίο ερμήνευσε με την δραματικότητα που του αρμόζει, αν και με μια υπερβολή «παραφροσύνης» στην χροιά της φωνής του.
Η Μαίρη Μηνά στον απαιτητικό ρόλο της Ηλέκτρας, απέδωσε με δραματικότητα, πάθος και χωρίς υπερβολές, την αδελφή –σύμμαχο και στήριγμα- του μητροκτόνου. Ξεκάθαρη και αποφασιστική τόσο στον λόγο όσο και στις κινήσεις της, γοήτευσε με την ερμηνεία της. Αξιοσημείωτη η σχεδόν «ερωτική» σκηνή των δύο αδελφών που θρηνούν στο άκουσμα της θανατικής τους καταδίκης.
Πολύ πειστικός και ο Αιμιλιανός Σταματάκης στον ρόλο του Πυλάδη, του αδελφικού φίλου του Ορέστη, σε μια εμφάνιση γεμάτη ένταση, ενέργεια και δυναμισμό που του ταίριαζε απόλυτα.
Εξαιρετικός ερμηνευτικά ο Γιώργος Ψυχογιός ως Τυνδάρεως, σε ένα ρόλο πραγματικό συνονθύλευμα συναισθημάτων, που ξεκινούν από το απόλυτο μίσος για το δολοφόνο της κόρης του και την μανία για εκδίκηση και φθάνουν ως την λύπηση και την συμπόνοια για την κακή τύχη του αγαπημένου του εγγονού.
Ο Πάνος Βλάχος ως Μενέλαος ενώ ξεκίνησε τον ρόλο του κάπως άνευρα, προς το τέλος της παράστασης βρίσκει ρυθμό και πείθει ως συντετριμμένος σύζυγος στο άκουσμα του χαμού της αγαπημένης του Ελένης. Η δε Νικολέτα Κοτσαηλίδου στον ρόλο της Ελένης μετέφερε με επιτυχία στους θεατές όλη την υπεροψία και το θράσος της γυναίκας που ευθύνονταν για το αιματοκύλισμα της Ελλάδας, ενώ πολύ καλή ήταν και η εμφάνιση του Ζερόμ Καλουτά στον ρόλο του Φρύγα.
Κινησιολογικά η παράσταση, υπό την καθοδήγηση του Άρη Σερβετάλη, ήταν στο μεγαλύτερο μέρος της (πλην του χορού) εντυπωσιακή. Οι βασικοί ήρωες, με ένταση και τραγικότητα στις κινήσεις τους, με συνεχή σωματική έκφραση του πάθους και της απελπισίας τους κρατούσαν αμείωτη την προσοχή των θεατών.
Σημαντική και η συμβολή της μουσικής επένδυσης της παράστασης από τον Σταύρο Γασπαράτο, που τόνισε εντέχνως την αγωνία των σκηνών με τη διαρκή υποβόσκουσα παρουσία της. Ιδιαίτερη στιγμή το ανάλαφρο τραγούδι μιας εκ των γυναικών του χορού που με την γλυκύτητα του χάρισε ένα διάλειμμα ηρεμίας στις συνεχόμενες σκηνές πόνου των ηρώων.
Οι φωτισμοί της Στέλλας Κάλτσου τέλος,ανέδειξαν επιτυχημένα τη συναισθηματική φόρτιση των χαρακτήρων και χάρισαν ένταση και όγκο στο σκηνικό. Ιδιαίτερα οι προσεγμένες εναλλαγές φωτός και σκιάς πάνω στο χώμα της σκηνής, έδιναν την εντύπωση μιας απέραντης ερήμου απελπισίας πάνω στην οποία βολόδερνε ο βασανισμένος Ορέστης.
Στα αρνητικά (-) της παράστασης θα συγκαταλέγαμε αρχικά τον τρόπο που επέλεξε ο Γιάννης Κακλέας να παρουσιάσει τον «χωροχρόνο» στον οποίο διαδραματίζονταν η υπόθεση του έργου. Προφανώς θέλοντας να αποφύγει μια εντελώς κλασική προσέγγιση, επέλεξε να κινηθεί ανάμεσα στο σύγχρονο και στο κλασικό, παρουσιάζοντας επί σκηνής δύο εντελώς διαφορετικούς χρονικά και αισθητικά κόσμους, κάτι που γίνεται αντιληπτό τόσο από το διττό σκηνικό, όσο και από τα κοστούμια των ηθοποιών. Και ενώ σαν σύλληψη είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη, εντούτοις το όλο εγχείρημα έπασχε αρκετά, καθώς οι δύο κόσμοι που προβάλλονταν δεν «έδεναν» μεταξύ τους, δημιουργώντας απορία και σύγχυση στους θεατές.
Όσον αφορά στο σκηνικό, των Ηλένιας Δουλαδίρη και Γιάννη Κακλέα, παρότι πλούσιο σε πρώτη ματιά, απέτυχε στην προσπάθεια του να «προξενέψει» αυτούς τις δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Από τη μια το εξαίρετο οπτικά, γήινο και λιτό τοπίο που επικρατούσε στο μπροστινό μέρος της σκηνής, γεμάτο χώμα και θάμνους στο χρώμα της άμμου και από την άλλη το νεοκλασικό σαλονάκι με τα πορτατίφ στο πίσω μέρος -το εσωτερικό υποτίθεται του παλατιού- που κάθε άλλο παρά ελληνικό ανάκτορο της τότε εποχής θύμιζε. Ένας αταίριαστος συνδυασμός που υποβάθμιζε δυστυχώς, κατά πολύ, το τελικό αποτέλεσμα.
Υπερβολικό επίσης, καθώς θύμιζε σκηνή από ταινία τρόμου, το καταματωμένο σεντόνι-τραπεζομάντηλο που στρώθηκε στο τέλος της παράστασης, αν και παρέπεμπε στο ματωμένο δείπνο που ο Ατρέας τάισε τον Θυέστη τα παιδιά του.
Η ενδυματολογική άποψη της Ηλένιας Δουλαδίρη, υπήρξε επίσης ένα από τα αμφιλεγόμενα στοιχεία της παράστασης. Και εδώ, όπως και στο σκηνικό, παρατηρούνται δύο εντελώς διαφορετικές αισθητικές προσεγγίσεις. Τα λιτά κοστούμια των βασικών χαρακτήρων του έργου, του Ορέστη και της Ηλέκτρας, είναι απόλυτα εμπνευσμένα και σύμφωνα με το χαρακτήρα της τραγωδίας, ενώ τα υπόλοιπα κοστούμια δίνουν μια προφανώς σύγχρονη άποψη. Ο συνδυασμός των δύο αυτών διαμετρικά αντίθετων επιλογών παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα, καθώς στερείται ομοιομορφίας ή έστω δυνατότητας αρμονικής σύνθεσης.
Και ενώ συνήθως ο χορός είναι αυτός που κλέβει την παράσταση στις τραγωδίες, στον Ορέστη που παρακολουθήσαμε, ο χορός ήταν το πιο αδύναμο σημείο του. Χωρίς καμία αμφισβήτηση του ταλέντου των Κατερίνας Ζαφειροπούλου, Άλκηστις Ζιρώ, Νίκης Λάμη, Ιωάννας Λέκκα, Δανάης Μουτσοπούλου, Ματίνας Περγιουδάκη, Ελίζας Σκολίδη, Αναστασίας Στυλιανίδη και Ηλέκτρας Φραγκιαδάκη, ο ρόλος που τους ανατέθηκε, μείωνε την συμμετοχή τους στο όλο εγχείρημα. Καταρχάς, τα κοστούμια τους, όχι μόνο ξένισαν οπτικά, αλλά και μείωσαν αισθητικά την εμφάνιση αλλά και την γενικότερη παρουσία τους. Μαύρες μίνι φούστες, κολάν γυαλιστερά παντελόνια, με μαύρα λαμέ κοντά μπουστάκια, θύμιζαν, στην καλύτερη περίπτωση, ομάδα κοριτσιών έτοιμων για βραδινή διασκέδαση «στα μπαράκια» και σίγουρα όχι χορό τραγωδίας. Πέρα από την ενδυματολογική αστοχία που τις χαρακτήρισε και κινησιολογικά η εμφάνιση τους ήταν το λιγότερο άτονη, ενώ υπήρχαν μεγάλα τμήματα του έργου στα οποία έστεκαν παθητικά, χωρίς καμία συμμετοχή.
Συμπερασματικά (=), ο Ορέστης που παρακολουθήσαμε, σε σκηνοθεσία του Γιάννη Κακλέα, ήταν μια παράσταση με πολύ καλές ερμηνείες, πάθος και ένταση που ομολογουμένως ανέδειξε την τραγικότητα του αρχαίου κειμένου, εντούτοις σκηνικά και ενδυματολογικά έδινε την εντύπωση ότι ταλαντεύονταν ανάμεσα σε δύο ασύνδετους μεταξύ τους κόσμους. Ο κακόγουστος χορός των γυναικών δε, ήταν η μεγαλύτερη του αδυναμία…
Βαθμολογία
6,6/10
Βίντεο υπόκλιση, θέατρο Δάσους εδώ
.
-Κ-
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν έως 14/05/2022 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αυτόματα συμμετέχουν για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 11α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2022 – Πληροφορίες ΕΔΩ
.
Δείτε & αυτά:
ΦΕΣΤΙΒΑΛ:
ΘΕΑΤΡΟ:
