Βάτραχοι του Αριστοφάνη από την Ομάδα Θεάτρου Όραμα του Δήμου Θέρμης. Γράφει ο Αχιλλέας Ψαλτόπουλος
Οι Βάτραχοι είναι κωμωδία του Αριστοφάνη που διδάχτηκε πρώτη φορά στα Λήναια το 405 π.Χ., ένα χρόνο πριν το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, κερδίζοντας τα “Πρωτεία” (το πρώτο βραβείο δηλαδή). Και το Μάρτιο του ίδιου χρόνου στα Διονύσια. Η υπόθεσή της περιστρέφεται γύρω από έναν ποιητικό διαγωνισμό που οργανώνει στον κάτω κόσμο ο Διόνυσος ανάμεσα στον Αισχύλο και τον Ευριπίδη. Το έργο κριτικάρει τους στείρους νέους τραγικούς ποιητές (οι Βάτραχοι του τίτλου), αλλά και τον ίδιο τον Ευριπίδη, για τον ευτελισμό της Τέχνης της Τραγωδίας.
Ο θεός Διόνυσος απογοητευμένος από την κατάσταση του θεάτρου στην Αθήνα, καθώς οι μεγάλοι τραγικοί έχουν πεθάνει, είναι αποφασισμένος να αναλάβει δράση για να αρχίσουν ξανά αξιόλογοι δραματικοί αγώνες στην Αθήνα, που θα ανεβάσουν το σθένος και το ηθικό των Πολιτών της. Προσποιούμενος τον Ηρακλή (υπενθυμίζουμε πως το δωδέκατο κατόρθωμα του Ηρακλή ήταν να κατεβεί στον Άδη και να ανεβάσει στη γη και να οδηγήσει μπροστά στον Βασιλιά Ευρυσθέα τον τρικέφαλο σκύλο Κέρβερο, φύλακα της εισόδου του Άδη), μαζί με τον δούλο του Ξανθία ξεκινούν ένα περιπετειώδες, όσο και γεμάτο κωμικά απρόοπτα, ταξίδι προς τον Κάτω Κόσμο με σκοπό να φέρουν πίσω τον καλύτερο τραγικό ποιητή. Όταν φτάνουν στον Άδη, επικρατεί αναταραχή. Ο Ευριπίδης διεκδικεί από τον Αισχύλο την τιμητική θέση του καλύτερου τραγικού ποιητή. Για να λυθεί η διαφορά, ο Πλούτωνας καλεί τον Διόνυσο, σε ρόλο διαιτητή, καθώς και τους δυο τραγικούς σε έναν δραματικό διαγωνισμό. Ο Σοφοκλής σαν αντιπρόσωπος μιας μεσαίας ποιητικής κατάστασης, δεν λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν. Ο αγώνας για την ανάδειξη του καλύτερου, αρχίζει…
Τα κωμικά ευρήματα και τα φαρσικά επεισόδια διαδέχονται το ένα το άλλο από την αρχή μέχρι το τέλος του έργου, και μέσα από την πικρή σατιρική διάθεση του Αριστοφάνη, έρχεται στο φως η πάντα σύγχρονη διάσταση του έργου. Γιατί το να μιλάς για την οικονομική, κοινωνική και ηθική κρίση της αθηναϊκής κοινωνίας της εποχής εκείνης, είναι σαν να μιλάς για την Ελλάδα του τώρα. Η κωμωδία, όπως και η τραγωδία, υπηρετούσε τον παιδευτικό χαρακτήρα του θεάτρου. Για να προβάλλει τα προβλήματα, ώστε μέσα από τη συνειδητοποίηση τους να βρεθεί λύση, ο Αριστοφάνης ,ίσως, τα παρουσίαζε διογκωμένα, στην πιο ακραία τους μορφή. Υπήρξε, όμως πάντοτε εύστοχος.
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα αυτής της κωμωδίας είναι η ύπαρξη διπλού Χορού: α) Βάτραχοι και β) Μύστες. Στην διασκευή, επί το παιδικότερον, του Γιάννη Καλατζόπουλου, που ανεβάζει η Ομάδα Θεάτρου Όραμα του Δήμου Θέρμης, σε σκηνοθεσία Θεόφιλου Λάλου, οι λύσεις που δόθηκαν, ποιητική αδεία, είναι εύστοχες.
Οι Βάτραχοι, λοιπόν, είναι οι διάφοροι σχετικοί-άσχετοι της προσβλέπουσας στην αποβλάκωση του κοινού Τηλεόρασης, ενώ οι Μύστες είναι οι υπερκουλτουριάρηδες- ομφαλοσκόποι που επιζητώντας την θεία έμπνευση, έχουν στραβωθεί για τα καλά και δεν μπορούν να δουν την αλήθεια-πραγματικότητα γύρω τους.
Εκεί που χωλαίνει το όλο εγχείρημα είναι στον Αγώνα μεταξύ Αισχύλου και Ευριπίδη, δίκην ποδοσφαιρικού αγώνα (όχι και τόσο άσχημο εύρημα για τα παιδιά): η συγγραφική αντιπαράθεση των 2 Τραγικών, γίνεται με συνοπτικές διαδικασίες και υπεραπλουστευμένη. Θα μου πείτε, βέβαια, η ειδοποιός διαφορά θεματολογίας και συγγραφής των δύο, ίσως να ήταν ακατανόητη στους νεαρούς θεατές. Και εξ άλλου, ο Καλατζόπουλος προτείνει την επάνοδο και των δύο Ποιητών στον Κόσμο των Ζωντανών, σ’ αντίθεση με τον Διόνυσο-Αριστοφάνη του πρωτοτύπου, που τελικά επιλέγει να αναστήσει μόνο τον Αισχύλο, για την Φιλοπατρία του και το Εμψυχωτικό του Ήθος.
Ο έμπειρος Θεόφιλος Λάλος, που αγωνίζεται αξιέπαινα χρόνια τώρα για να αναδείξει τα Ελληνικά Θεατρικά Έργα, εδώ βρέθηκε στις καλύτερες στιγμές του, δίνοντας ερμηνευτική ενότητα στον πολυπληθή του αξιόλογο θίασο, ρυθμό και κωμικά ευρήματα, συνοδεία live μουσικής πιάνου.
Από τις καλύτερες στιγμές της παράστασης, το ταξίδι με την Βάρκα του Χάροντα (φωτό άρθρου) και ο απολαυστικότατος Ξανθίας του Ηλία Μπερμπέρη. Λαϊκό θέαμα που κρατούσε ισορροπίες και που οι πολυπληθείς θεατές, στο Δημοτικό Θέατρο Θέρμης, το τίμησαν με το αυθόρμητο γέλιο τους και τα παρατεταμένα χειροκροτήματα της τελικής υπόκλισης.
Ευχόμαστε, η παράσταση να είναι καλοτάξιδι και στη συνέχεια.!
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΕΔΩ
Φωτογραφικό υλικό
