Είδε η Αννια Κανακάρη και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα
Τα έργα του ασκούν ομολογουμένως ιδιαίτερη γοητεία στους Έλληνες δημιουργούς που σπεύδουν ο ένας μετά τον άλλο να αναμετρηθούν με το φαινόμενο της εποχής που ακούει στο όνομα Ιβάν Βιριπάγιεφ. Δεν είναι τυχαίο που σχεδόν ταυτόχρονα, μόνο στη Θεσσαλονίκη, ανέβηκαν τρία έργα του σπουδαίου αυτού, Ρώσου στην καταγωγή, αλλά επικηρυγμένου από την πατρίδα του, συγγραφέα, που με τον τολμηρό, βαθυστόχαστο λόγο του συλλαμβάνει πλήρως τις προκλήσεις, τα ερωτηματικά και τα αδιέξοδα της σύγχρονης κοινωνίας.
Το έργο του «Απόρρητο (Νέα τάξη πραγμάτων)», σε σκηνοθεσία της Ταμίλα Κουλίεβα παρακολουθήσαμε στο θέατρο Φαργκάνη.
Το έργο γράφτηκε το 2021 και είναι βασισμένο σε ένα αληθινό πείραμα που διεξήγαγε το 2019 η Διεθνής Ερευνητική Οργάνωση «Global Construction» για λογαριασμό του Κέντρου Διεθνών Βιολογικών Ερευνών, με τον τίτλο «Νew Constructive Ethics». Στο πείραμα συμμετείχαν 150 άτομα, διαφόρων επαγγελμάτων, ηλικιών και εθνικοτήτων.
Η υπόθεση μας μεταφέρει στο 2028. Τρεις επιστήμονες, συμμετέχουν σε μια έρευνα, που διεξάγεται με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης(ένα ανδρικό και ένα γυναικείο AI)και καλούνται να απαντήσουν σε σημαντικά ερωτήματα, επιστημονικά, πολιτικά, θρησκευτικά και κοινωνικά, πολλά από τα οποία τους φέρνουν αντιμέτωπους με ηθικά διλήμματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα εδώ και αιώνες. Όταν οι ερωτήσεις χάνουν την επιστημονική τους χροιά και γίνονται «ενοχλητικά» προσωπικές, οι ερωτώμενοι αντιδρούν και αποφεύγουν να αποκαλύψουν τα «ένοχα» μυστικά τους, επιτρέποντας στην ανθρώπινη φύση να κυριαρχήσει της επιστημονικής τους αντικειμενικότητας. Είναι τελικά ελεύθερος ο άνθρωπος; Και αν είναι γιατί δεν τολμά να πει την αλήθεια; Είναι τόσο πολύπλοκη η ανθρώπινη φύση που είναι δύσκολο για την Τεχνητή Νοημοσύνη να την κατανοήσει ή μήπως είμαστε τόσο αδύναμοι, ψεύτες και υποκριτές που ακόμη και το ΑΙ γελάει μαζί μας; Αξίζει τελικά να υπάρχει το ανθρώπινο είδος όταν έχει επιδείξει τόση βαρβαρότητα στον πλανήτη που το φιλοξενεί;
Το κείμενο του Βιριπάγιεφ, το οποίο αποδόθηκε σε μετάφραση της Βεατρίκης Ψυχάρη, είναι αναμφίβολα το δυνατότερο (+) στοιχείο της παράστασης. Ένα κείμενο σύγχρονο, με οξύ, κοινωνικόλόγο, που θέτει επί τάπητος παγκόσμια προβλήματα όπως το μέλλον του πλανήτη, η κλιματική κρίση, ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης, η διαχείριση του υπερπληθυσμού, η σημασία της πνευματικής καλλιέργειας στην εξελικτική πορεία του ανθρώπου, η αποδοχή της διαφορετικότητας, ο ρόλος της θρησκείας, η ευθανασία, το δικαίωμα στην άμβλωση, η υποκρισία που κυριαρχεί στις ανθρώπινες σχέσεις και άλλα πολλά. Ο συγγραφέας βασίζεται στον διεισδυτικό, αιχμηρό του λόγο, στις προσεκτικά επιλεγμένες λέξεις, τις ξεκάθαρες απόψεις του και «επιβάλλεται» με αυτές στον θεατή. Θέτει υποσυνείδητα ερωτήματα και προβληματισμούς φέρνοντας αντιμέτωπο το κοινό με το αδιέξοδο που κρύβει το προσεχές αλλά το απώτερο μέλλον του ανθρώπινου είδους. Αυτό που εδώ και χρόνια οι επιστήμονες διαλαλούν, η ανθρωπότητα όμως κωφεύει στο άκουσμά του σε μια παράλογη επίδειξη στρουθοκαμηλισμού.
Στο έργο κυριαρχεί μια αίσθηση απαισιοδοξίας καθώς ξεκινά με δεδομένο ότι το τέλος της ανθρωπότητας πλησιάζει. Είναι ολοφάνερη η βαθιά απογοήτευση του συγγραφέα για τις επιλογές των ανθρώπων, που οδηγούν με γρήγορους ρυθμούς στην καταστροφή. Μόνη λύσηη πλήρης συνεργασία των κρατών. Αν βέβαια υπάρχει ακόμη χρόνος…
Η σκηνοθετική προσέγγιση της Ταμίλα Κουλίεβα, λιτή αλλά ουσιαστική, αποδείχθηκε αρκετά επιτυχημένη, σε ένα ομολογουμένως δύσκολο εγχείρημα. Έχοντας να διαχειριστεί τον αφοπλιστικό λόγο του Βιριπάγιεφ, η σκηνοθέτης εστίασε, βασικά, στην δύναμη του κειμένου και έστησε μια παράσταση σύγχρονη, εγκεφαλική, που απευθύνεται περισσότερο στη λογική και λιγότερο στο συναίσθημα του θεατή. Στόχος της ήταν να προβληματίσει, να φέρει αντιμέτωπο το κοινό με αλήθειες που γνωρίζει αλλά αποφεύγεινα παραδεχθεί. Ιδιαίτερα εύστοχη υπήρξε η επιλογή των δύο έμπειρων δημοσιογράφων, της Έλλης Στάη και του Παύλου Τσίμα, ως τα πρόσωπα του ΑΙ, που φυσικά ανταποκρίθηκαν με εξαιρετική άνεση στις ανάγκες της συνέντευξης των τριών πρωταγωνιστών.
Στην παράσταση οι ηθοποιοί δεν συνυπάρχουν στη σκηνή, δεν υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ τους καθώς εναλλάσσονται συνεχώς, παρουσιάζοντας τμήματα των συνεντεύξεών τους. Οι χαρακτήρες όμως που υποδύονται συνδέονται μεταξύ τους με ιδιαίτερους δεσμούς, τους οποίους σταδιακά αποκαλύπτει το κείμενο, αιτιολογώντας παράλληλα την επιλογή των τριών συγκεκριμένων ατόμων αλλά και τις εν γένει αντιδράσεις τους στα «δύσκολα» ερωτήματα που αντιμετωπίζουν.
Το μινιμαλιστικό σκηνικό, του Γιώργου Γαβαλά, υπήρξε συμβατό με τη φουτουριστική διάθεση του έργου. Ένα πολύπτυχο καθρεπτών, πάνω στους οποίους προβάλλονταν οι εικόνες του ΑΙ, με μια καρέκλα μπροστά του(που παρέπεμπε σε ανάκριση περισσότερο παρά σε συνέντευξη), ήταν αρκετά για να δημιουργήσουν το αυστηρό, αφιλόξενο περιβάλλον του έργου, που έμοιαζε ακόμη πιο απόκοσμο με τους εύστοχους φωτισμούς της Ελευθερίας Ντεκώ.
Στο ίδιο ύφος κινήθηκαν τα κοστούμια του Νίκου Τσουκνίδα και της Λένας Μηνά αλλά και η μουσική του Dof Twogee.
Πολύ καλές οι ερμηνείες και από τους τρεις πρωταγωνιστές της παράστασης.
Η Ταμίλα Κουλίεβα ενσάρκωσε πειστικά την Monica Bowska, μια πετυχημένη ψυχοθεραπεύτρια, γεμάτη αυτοπεποίθηση και σιγουριά για την επιστημονική της κατάρτιση και την κοινωνική της θέση. Απέδωσε με ρεαλισμό, σοβαρότητα και έκδηλη εκφραστικότητα την όμορφη επιστήμονα, που εμπιστεύεται τον σύζυγό της ή μάλλον… δεν τον έχει ικανό για απιστίες, ενώ η ίδια διατηρεί εξωσυζυγικές σχέσεις τις οποίες κρατά μακριά από την ειδυλλιακή, κατά τα άλλα, ζωή της. Υποδειγματικές υποκριτικά οι στιγμές μεγάλης έντασης και νευρικότητας, όταν οι ερωτήσεις που τις απηύθυναν άγγιζαν ευαίσθητες πτυχές της ζωής της.
Πολύ καλή η ερμηνεία της Μαριάννας Κιμούλη στον ρόλο της Rayen Arrow, της νεαρής βιολόγου, που ανελίχθηκε, με σχετική «ευκολία» και κατέκτησε μια σπουδαία ερευνητική θέση στο Βατικανό. Η ταλαντούχα ηθοποιός ανταποκρίθηκε επάξια σε έναν απαιτητικό ρόλο, υποδυόμενη με πειστικότητα την δυναμική, ετοιμόλογη, παρορμητική, φαινομενικά σκληρή και συχνά σαρκαστική στις απαντήσεις της επαναστάτρια επιστήμονα, που φαίνεται να διστάζει μπροστά σε ελάχιστες από τις προκλήσεις που της απευθύνουν. Εξαιρετικό ερμηνευτικά το συναισθηματικό ξέσπασμά της, που αποτέλεσε την πιο εκρηκτική στιγμή της παράστασης.
Ξεχωρίζει ερμηνευτικά, ανάμεσα στους τρεις, ο Χρήστος Στέργιογλου, ο οποίος υποδύεται αβίαστα και φυσικά τον Morgan Smith, έναν μεσήλικα νευροβιολόγο, που υποστηρίζει με σθένος τις επιστημονικές του απόψεις μπλέκοντας, ενίοτε, την ηθική αλλά και τον ρόλο του θεού στις απαντήσεις του. Απέδωσε τον ήρωά του με λεπτό χιούμορ, σκηνική άνεση, ακρίβεια και ρεαλισμό και έπεισε απόλυτα με την προσεγμένη νευρική κίνησή του και την εν γένει συμπαθητική παρουσία του. Ενδιαφέρουσα υποκριτικά, η σταδιακή αποκάλυψη της πιο ανθρώπινης πλευράς, του σοβαρού κατά τα άλλα επιστήμονα, που διατηρεί κρυφά σχέση με μια κοπέλα κατά πολύ νεώτερή του.
Και κάποιες παρατηρήσεις (-):Το περιεχόμενο του έργου είναι κατά βάση επιστημονικό, καθώς προσιδιάζει σε επιστημονική διάλεξη με αναμφισβήτητα ενδιαφέρουσα αλλά «δύσκολη» και πυκνή νοημάτων θεματολογία. Οι περισσότερες των ερωταπαντήσεων αποτελούν ψυχολογικές, βιολογικές και κοινωνιολογικές αναλύσεις ακαδημαϊκού επιπέδου που απαιτούν συνεχή και απόλυτη προσήλωση από τον θεατή προκειμένου να συλλάβει το πλήρες νόημα των όσων ακούγονται. Η μόνη συναισθηματική επίδραση που ασκείται στο κοινό είναι η κατανόηση των ηθικών διλημμάτων που τίθενται και των εσωτερικών συγκρούσεων των ηρώων όταν οι ερωτήσεις αγγίζουν την ιδιωτικότητά τους. Ίσως μια περισσότερο «θεατρική» απόδοση, μέσω μιας διασκευής καθιστούσε πιο εύληπτη την παράσταση.
Συμπερασματικά (=) παρακολουθήσαμε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, σύγχρονη παράσταση, εστιασμένη στη δύναμη της γραφής του Βιριπάγιεφ, με προσεγμένη σκηνοθεσία και πολύ καλές ερμηνείες. Μια απαισιόδοξη αλλά ρεαλιστική ματιά στο δυστοπικό μέλλον της ανθρωπότητας…
Βαθμολογία: 6,6/10
ΦΑΡΓΚΑΝΗ
«Απόρρητο» του Ιβαν Βιριπάγεφ.
Θα τολμούσες να εξομολογηθείς τις πιο προσωπικές σου αλήθειες σε αυτούς που αγαπάς; Μέχρι πού αντέχεις να δοκιμάσεις τα όρια της αποδοχής τους; Και αλήθεια, σε ποιο σημείο σπάει η κλωστή που κρατάει την ισορροπία ανάμεσα στην εικόνα που θέλεις να έχεις και τις πιο μύχιες πτυχές σου που συνθέτουν αυτό που πραγματικά είσαι;
Σκηνοθεσία: Ταμίλλα Κουλίεβα. Ερμηνεύουν: Ταμίλλα Κουλίεβα, Μαριάννα Κιμούλη, Χρήστος Στέργιογλου.
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 19:00 (έως 06/04)
-Αναλυτικές πληροφορίες για τη παράσταση θα βρείτε εδώ
ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ:
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν έως 18/05/2025 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, συμμετέχουν αυτόματα για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 14α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2025 που θα πραγματοποιηθούν αρχές Ιουνίου.
Δείτε & αυτά: Τι παίζουν τα θέατρα στη Θεσσαλονίκη τώρα, εδώ –Οι νέες ταινίες της εβδομάδας, εδώ
Είδαμε & Σχολιάζουμε: Θέατρο εδώ. Συναυλίες εδώ. Σινεμά εδώ. Βιβλίο: Διαβάσαμε & Σχολιάζουμε, εδώ. Κερδίστε προσκλήσεις εδώ.
