Είδε και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα.
Η επιλογή να ανεβάσει κάποιος Σκαρίμπα στη σκηνή είναι αναμφίβολα ενδιαφέρουσα και τολμηρή με την έννοια της ιδιαίτερης δυσκολίας του εγχειρήματος, για έναν συγγραφέα νεωτεριστή της εποχής του και μακριά από εύπεπτες συμβατικές νόρμες, που στις αρχές του προηγούμενου αιώνα σύστησε ως πρωτοπόρος στο κοινό τη «σουρεαλιστική (υπερεαλιστική) γραφή του παραλόγου» με χαρακτηριστική αφηγηματική γλώσσα σαν προσωπική σφραγίδα…
Ήταν φυσικό λοιπόν να σπεύσουμε με προσμονή στο θέατρο Αμαλία για την παράσταση «Το θείο τραγί» του Γιάννη Σκαρίμπα και σε σκηνοθεσία Χρήστου Παπαδημητρίου από την ομάδα «Γκραν Γκινιόλ»…
Σύμφωνα με τον μύθο, ο κεντρικός (αντι)ήρωας Γιάννης – το «θείο τραγί»- αφού έχει περιπλανηθεί ατέρμονα διαβαίνοντας ποικίλους τόπους σε μια διαρκή φυγή ως αυτοσκοπό, κάποτε φτάνει στο σπίτι της αδελφής του κουβαλώντας πάνω του όλη τη βρώμικη σκόνη των ατέλειωτων δρόμων… εκείνη, που τον αντιμετωπίζει με ανάμεικτα συναισθήματα συμπόνοιας και ταυτόχρονα σιχασιάς, τον ενημερώνει για τον θάνατο της μάνας τους που μοιάζει να μην τον αγγίζει, ενώ απώτερος στόχος του είναι να συναντήσει μετά από χρόνια την παλιά αγαπημένη του που τον πρόδωσε για έναν πλούσιο γάμο και καταλήγει φιλοξενούμενος του επιστάτη στο αρχοντικό τους… η παρουσία του βρώμικου, ιδιόμορφου, σατανικού «αλήτη» στον καθωσπρέπει «τακτοποιημένο»κόσμο των αρχόντων, θα φέρει πρωτόγνωρη αναστάτωση στην τάξη τους ανατρέποντας χλευαστικά κοινωνικές συμβάσεις, ενώ παράλληλα θα εκδικηθεί με απρόβλεπτο τρόπο για την παλιά προδοσία, συνεχίζοντας ανεπηρέαστος την αέναη περιπλάνησή του…
Το πρώτο που κερδίζει (+) στο δύσκολο εγχείρημα, βασισμένο σε κείμενο πολύ ιδιαίτερο για το οποίο θα αναφερθούμε παρακάτω, είναι η σύγχρονη σκηνοθετική έμπνευση του Χρήστου Παπαδημητρίου… Ο οποίος ανέπτυξε τη θεατρικότητα συνδυάζοντας απλά στοιχεία, ωστόσο με θαυμάσια αλληλεπίδραση μεταξύ τους σε ένα αρμονικό δέσιμο που προσέφερε θέαμα, ατμόσφαιρα και όγκο… Ένα λιτότατο σκηνικό από «πολυμορφικούς» κύβους- σκαλάκια με ποικίλες αυτοσχέδιες συνθέσεις, κάποιες κουρτίνες- πανό στο βάθος που εξυπηρέτησαν το «θέατρο σκιών» με κινούμενες χάρτινες φιγούρες, κάποιες φωτόβεργες και φορητοί φακοί χειρός, αξιοποιήθηκαν εμπνευσμένα και συμβολικά διαμορφώνοντας με τρόπο αφαιρετικό το ιδιαίτερο «σουρεαλιστικό» κλίμα του έργου, ενισχυμένο συνάμα από έξυπνο, ευρηματικό ηχητικό περιβάλλον, δημιουργούμενο ζωντανά επί σκηνής… Γενικά τα δύο στοιχεία «ήχος και φως» με την ευφάνταστη διαχείρισή τους καθόρισαν την διακριτή ταυτότητα μιας σύγχρονης παράστασης, όπου επιπλέον επιλέχθηκε ένα είδος λειτουργίας «Χορού» για τους ηθοποιούς που πλαισίωναν τον πρωταγωνιστή με ανάλογη «τελετουργία», ενώ τα αφηγητικά μέρη από μικροφώνου εναλλάσσονταν με τους ζωντανούς διαλόγους, συν μια απόπειρα «διαδραστικότητας» με την πλατεία κατά την περιήγηση του ήρωα μεταξύ των θεατών…
Σε επίπεδο ερμηνειών, πρόκειται για ένα δεμένο σύνολο τεσσάρων άξιων ηθοποιών με άριστο μεταξύ τους συγχρονισμό, καθώς πέραν των ρόλων, ήταν επιφορτισμένοι με τη συνεχή αναδιάταξη του σκηνικού, τη λειτουργία του «θεάτρου σκιών» με τις φιγούρες και τους «χειροποίητους» φωτισμούς, φέροντας με ακρίβεια σε πέρας το σύνθετο έργο τους…
Ο Στάθης Μαυρόπουλος ως κεντρικός αντιήρωας Γιάννης, του οποίου η ενδυματολογία και μακιγιάζ παρέπεμπαν σε βρώμικο «τράγο», απέδωσε εύστοχα με δουλεμένες λεπτομέρειες και σουρεαλιστικές πινελιές την παραδοξότητα, την «παρακμή», τον κυνισμό, τη «σκοτεινιά», το αναρχικό αντισυμβατικό πνεύμα του ιδιόμορφου ρόλου, με μόνη παρατήρηση όσον αφορά στην «θολή» άρθρωση εξαιτίας της οποίας χάναμε λόγια…
Δίπλα του ο Διονύσης Καραθανάσης λιτός, δωρικός, αποτελεσματικός, ενίοτε επιβλητικός και θαυμάσια εκφραστικές, ακριβείς, με πλήρη αυτοέλεγχο και αύρα σαν «σκοτεινών αερικών» οι Ιωάννα Λαμνή και Ιωάννα Σιδηροπούλου… Εξαιρετική και καθοριστική βεβαίως η συμβολή του Σάββα Τραπεζάνογλου με τη δημιουργία των ηχητικών τοπίων ζωντανά επί σκηνής, ως ελκυστικό στοιχείο της παράστασης…
Οι προβληματισμοί μας με αρνητικό πρόσημο (-) εντοπίζονται στο κείμενο, τόσο ως νόημα- περιεχόμενο, όσο και ως θεατρική απόδοση, δεδομένου ότι πρόκειται για μεταφορά διηγήματος και όχι θεατρικό έργο του συγγραφέα…Εξαιρώντας βεβαίως τη θαυμάσια αφηγηματική γλώσσα με το σπουδαίο λογοτεχνικό ύφος, όπου κυριαρχούν η ποιητικότητα, η γλαφυρότητα, η βαθιά φιλοσοφική διάσταση… Ωστόσο, πέραν της συγγραφικής τεχνικής, το περιεχόμενο εγείρει ενστάσεις ως προς τον ακαθόριστο στόχο ενός παράδοξου χαρακτήρα με «μη αναγνωρίσιμη» υπόσταση και «δυσανάγνωστη» ή ατελώς διαμορφωμένη από τη συγγραφική συνθήκη ψυχοσύνθεση, που οδηγείται εγωιστικά- κυνικά- αδιάφορα σε έναν περίεργο μηδενισμό χωρίς «ερείσματα» ή κίνητρα να τον αιτιολογούν επαρκώς… πχ. η προδοσία της πρώην ερωμένης και μόνο, αδυνατεί να στηρίξει αληθοφανώς τη συνολική στάση ζωής και τις αντικοινωνικές ενέργειές του, παρά μόνο με υπέρβαση της λογικής (υπερεαλισμός ίσως;) χωρίς όμως καθαρό αντίκρισμα…
Οπότε μοιραία η «θολότητα» των νοημάτων μεταφέρθηκε και στην θεατρική απόδοση, όπου επιπλέον οι περισπασμοί των σκηνοθετικών παρεμβάσεων επιτείνουν σε κάποια σημεία τη δυσχέρεια παρακολούθησης…Όταν ένα διήγημα προορισμένο για ανάγνωση με απερίσπαστη συγκέντρωση μεταφέρεται στη σκηνή, η διασκευή του απαιτεί δύσκολες ισορροπίες ώστε να κρατηθεί αυτούσιος ο πυρήνας και το πνεύμα του και να συνδυαστεί αρμονικά με τις ανάγκες της θεατρικής πράξης…Και εδώ η πυκνότητα του λόγου, οι ακαθόριστοι χαρακτήρες, η παράδοξη πλοκή, η σουρεαλιστική διάσταση, οι εναλλαγές αφήγησης- διαλόγων, ο δύσκολος ειρμός με πολυσύνθετες αναφορές, δεν βοήθησαν στην απρόσκοπτη ροή του κειμένου, που σε σημεία θαρρείς «σκάλωνε» εμποδίζοντας την αβίαστη συμμετοχή και εν μέρει κουράζοντας… Σαφώς μια εκδοχή πιο απλουστευμένη, ξεκάθαρη, απαλλαγμένη από περιττά κι επαναλήψεις, θα πρόσθετε πόντους στην παράσταση..
Εν κατακλείδι (=) κατανοούμε την ιδιαιτερότητα ενός κειμένου με αμφισημία – Σκαρίμπας είναι αυτός…- που ωστόσο αν «ευτυχούσε» περισσότερο στη θεατρική προσαρμογή του και σε συνδυασμό με την εμπνευσμένη, ατμοσφαιρική σκηνοθετική προσέγγιση, θα μιλούσαμε για εξαιρετική παράσταση…
Βαθμολογία:
6/10
.
-Κ-
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν έως 14/05/2023 στην Θεσσαλονίκη, αυτόματα συμμετέχουν για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 12α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2023