Είδε και σχολιάζει η Πίτσα Στασινοπούλου για την Κουλτουρόσουπα
Ο απροσδόκητος, μακροσκελής τίτλος με το παράξενο νόημα, σίγουρα δεν προϊδεάζει γι αυτά που συμβαίνουν επί σκηνής, αν ο ενδιαφερόμενος δεν διαβάσει το ενημερωτικό δελτίο της παράστασης… εκεί θα πάρει μια ελάχιστη θεωρητική γεύση, αλλά τα ζωντανά τεκταινόμενα απέχουν πολύ από τη στοιχειώδη περιγραφή και η διαπίστωση φέρει θετικότατο πρόσημο…
Όπως και να έχει, τόσο ο τίτλος, όσο και οι πληροφορίες για το έργο, δεν γίνεται να μην εξιτάρουν έναν θεατρόφιλο και μιλάμε για την παράσταση «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» του Ματέι Βίζνιεκ, που παρακολουθήσαμε στο κατάμεστο Art box Fargani Theater, από την ομάδα The Young Quill και σε σκηνοθεσία Αικατερίνης Παπαγεωργίου…
Με φόντο τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο στα Βαλκάνια που επέφερε τον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, κάποιοι πρόσφυγες επαναπατρίζονται στον ρημαγμένο τόπο τους κι ένα ηλικιωμένο ζευγάρι αναζητά μάταια το πτώμα του σκοτωμένου γιού τους, του οποίου η απώλεια τους στοιχειώνει… Με την επιστροφή συναντούν νέα σύνορα, νέα εξουσία, συνεχή καχυποψία, λογής εκμεταλλευτές του πόνου που φτάνουν να εμπορεύονται μέχρι και λείψανα για τους πενθούντες κερδοσκοπώντας ανίερα από τα δεινά του πολέμου, ενώ η κόρη του ζευγαριού ως θύμα σωματεμπορίας εκπορνεύεται στην Ιταλία στηρίζοντας οικονομικά τους άπορους γονείς της, αφημένους στο έλεος της τραγικής τους μοίρας… Δυο παράλληλοι σκοτεινοί κόσμοι, του πολέμου και της πορνείας, με «κοινό τόπο» την κατάρρευση του ανθρώπου και των ηθικών αξιών, αλληλεπιδρούν μεταξύ φανταστικού και ρεαλιστικού με αμφίρροπη έκβαση..
Το άκρως ενδιαφέρον, πολυσήμαντο, βαθυστόχαστο έργο (+) του βραβευμένου Ρουμάνου συγγραφέα, καταφέρνει να διεγείρει συναισθηματικά και εγκεφαλικά με πολύ ιδιαίτερο τρόπο, συνδυάζοντας σπουδαίες αρετές… καθώς ο λυρικός ποιητικός λόγος συναντά την ωμότητα ή τον κυνισμό, ο ρεαλισμός συνδιαλέγεται αρμονικά με τον σουρεαλισμό ή τον κόσμο του φανταστικού, έντονα συναισθήματα πίκρας και συγκίνησης αποφορτίζονται με απρόβλεπτο χιούμορ, γήινοι χαρακτήρες εναλλάσσονται με σχεδόν εξωπραγματικούς «καρτουνίστικους», κοινωνικοί προβληματισμοί αποδίδονται σημειολογικά με συμβολισμούς, ενώ πρόκειται για καθαρά πολιτικό θέατρο με βαθύ αντιπολεμικό υπόβαθρο, χωρίς ίχνος στερεότυπου ή μελοδραματισμού ή διδακτισμού ή καταγγελτικού λόγου… αυτή η ιδανική ισορροπία, σε συνδυασμό με την ποιότητα του περιεχόμενου, τα ουσιώδη ηθικά διακυβεύματα, την εξαιρετική έμπνευση σε δομή και πλοκή, τις απρόσμενες αντιθέσεις, είναι που χαρίζουν στο συγκεκριμένο έργο ξεχωριστή γοητεία και εσωτερική δύναμη, ικανές να «ταρακουνήσουν» τον αποδέκτη, τροφοδοτώντας τον ψυχισμό και το μυαλό του με έντονα ερεθίσματα…
Σε επίπεδο σκηνοθεσίας και πριν σχολιάσουμε οτιδήποτε, θέλουμε να συγχαρούμε την Αικατερίνη Παπαγεωργίου, που παρά το νεαρό της ηλικίας, επέδειξε εντυπωσιακή σκηνοθετική ωριμότητα, αποδίδοντας το πνεύμα και την ουσία του συγγραφέα με άριστη σκηνική διαχείριση, ξεκινώντας από την ευφάνταστη, απρόβλεπτη έναρξη στην πλατεία… όπου δύο αντιμαχόμενοι συγγενείς, ανάμεσα σε βρισιές και βαριές απειλές ανταλλάσσουν ταυτόχρονα λόγια «νοιαξίματος», συμπυκνώνοντας συγκινητικά σε λίγες ατάκες, όλο τον παραλογισμό ενός εμφύλιου, ενώ η είσοδος των μαυροντυμένων προσφύγων με τις διπλής όψης μάσκες- η μία κοιτά μπροστά το μέλλον κι η άλλη πίσω το παρελθόν- υπήρξε μια δυνατή, εξαιρετικά ατμοσφαιρική σκηνή… Σε ένα εντελώς αφαιρετικό σκηνικό συμβολισμών, με δεσπόζον στοιχείο ένα λοξό «πριονισμένο» τραπέζι όπως η ρημαγμένη ζωή τους, μια κάθετη μπάρα πολλαπλών χρήσεων, μια μπουγάδα από ματωμένα πουκάμισα και σε σκοτεινή ατμόσφαιρα με εύστοχες διακυμάνσεις φωτισμών, γίναμε μάρτυρες ενός διαχρονικού, πανανθρώπινου δράματος στα εμπόλεμα μέτωπα, όπου η ζωή και η αξιοπρέπεια ευτελίζονται σε βαθμό καταρράκωσης, ενώ οι αβάσταχτες απώλειες στοιχειώνουν δια βίου…
Ο τρόπος που έδεσαν σκηνοθετικά ο ρεαλισμός και το γκροτέσκο στοιχείο ή η βαθιά τραγικότητα με το σουρεαλιστικό χιούμορ, υπήρξε υποδειγματικός για μια ριψοκίνδυνη ισορροπία αντιθέσεων, προσφέροντας ένα άκρως ενδιαφέρον, γοητευτικό κράμα με συνεχείς εναλλαγές συναισθημάτων και σκηνικών εικόνων… Περνώντας από τη θλιβερή αναζήτηση του σκοτωμένου γιου που ως «πνεύμα» αλληλεπιδρά συνεχώς με τους γονιούς του, στη στυγνή εκμετάλλευση της οδύνης τους από τυχοδιώκτες – επίτηδες απαξιωμένους ως φαιδρές καρικατούρες- κι από κει στο πορνείο όπου η κόρη υφίσταται ταπεινωτικούς εξευτελισμούς, με σκηνές θαυμάσια δομημένες και εμπνευσμένες, αποπνέοντας πίκρα, παρακμή, κυνισμό και ταυτόχρονα βαθιά συγκίνηση με το λυρικό τραγούδι της ως αντίδραση… Δύσκολες ακροβασίες μεταξύ ετερόκλητων καταστάσεων και αντιφατικών στοιχείων, που ωστόσο συνυπήρξαν αρμονικά με φαντασία, συμβολισμούς- κορυφαίος αυτός του φινάλε-, δεμένο ρυθμό και ροή, έξυπνα ευρήματα, εφευρετικούς, γκροτέσκο χαρακτήρες με απρόοπτες παρεμβάσεις, συνθέτοντας όλα εκείνα τα στοιχεία που προσδίδουν διακριτή σκηνοθετική ταυτότητα και κερδίζουν την απόλυτη προσήλωση του θεατή, παρά τα ελάχιστα «θολά» σημεία, καθώς μυαλό και αισθήσεις ούτε λεπτό ξεστράτισαν από τη σκηνή…
Ερμηνευτικά δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι οι πέντε πανάξιοι ηθοποιοί έκαναν για δέκα και βάλε, καθότι όλοι τους υποδύθηκαν διπλούς και τριπλούς ρόλους διαμετρικά αντίθετους μεταξύ τους, εντυπωσιάζοντας με τις σχεδόν ακαριαίες μεταμορφώσεις και την ερμηνευτική ευελιξία, που ενίοτε το έλεγες και άθλο… Όπως πχ. στην περίπτωση του πολυτάλαντου Αλέξανδρου Βάρθη με τρεις αλλαγές ιδιαίτερα απαιτητικών χαρακτήρων ως καρικατούρες, τους οποίους υπηρέτησε έξοχα και απολαυστικά, με την απαιτούμενη σουρεαλιστική υπερβολή, με περίσσια ενέργεια, χαρακτηριστικό χιούμορ, μελετημένη κινησιολογία και εκφορά λόγου με άψογη άρθρωση, έντονη εκφραστικότητα, αξιοθαύμαστη ακρίβεια με λεπτές ερμηνευτικές αποχρώσεις για κάθε χαρακτήρα χωριστά…
Ο Δημήτρης Πετρόπουλος στον βασικό ρόλο του πατέρα- και περιστασιακά προαγωγού- απέδωσε με την εντελώς δωρική, απέριττη, εσωτερική του ερμηνεία, βασισμένη κυρίως στη σιωπή και την έκφραση παρά στον ελάχιστο λόγο, όλο το βάθος της τραγικότητας ενός καταρρακωμένου, παραιτημένου ήρωα… Δίπλα του η Mαίρη Χίναρη που αντικατέστησε τη Μάνια Παπαδημητρίου, ως μάνα και ως «τσατσά» του πορνείου, προσέγγισε τους δύο αντιφατικούς χαρακτήρες με εντυπωσιακή προσαρμοστικότητα που κινήθηκε από τη συγκινητική εσωστρέφεια και βουβό πόνο, μέχρι τη σκληρότητα, τον αυταρχισμό, τον κυνισμό… Ο Τάσος Λέκκας υποδύθηκε τον γιο με συναίσθημα και ένταση, ενώ στον ρόλο του τρανς κατέθεσε μια ερμηνεία άκρως πειστική και απολαυστική.. Τέλος η Ελίζα Σκολίδη – κόρη υπήρξε μια πραγματική αποκάλυψη με εξαιρετική φωνή και σωματικές δυνατότητες ως επαγγελματίας χορεύτρια polldance, καθώς η σχεδόν «βουβή» ερμηνεία της στην πόρνη συνδύασε αριστοτεχνικά τον ερωτισμό με τη δραματικότητα κι ένα τραγούδι που ακουγόταν σαν «λυγμός», ενώ στη στιγμιαία ολική μεταμόρφωσή της σε λαλίστατη, κουτοπόνηρη γριά ως «μάγισσα» παραμυθιού, δυσκολευόσουν να πιστέψεις ότι πρόκειται για την ίδια ηθοποιό…
Οι μόνες παρατηρήσεις μας (-) εντοπίζονται αρχικά στη σκηνογραφία, όπου θεωρούμε ότι «κάτι» έλειπε- έστω σαν οπτική προβολή ή επιπλέον αντικείμενα ή ηχητικό περιβάλλον- για να αποδοθεί πιο ατμοσφαιρικά ως αίσθηση το ζοφερό, μεταπολεμικό κλίμα της καταστροφής, ενώ η μουσική επένδυση θα μπορούσε να συμβάλλει πιο ενεργά… Στη διάρκεια της πλοκής και κατά τις μεταβάσεις των σκηνών, υπήρξαν κάποια θολά σημεία με ασάφεια και αδύναμη συνοχή που ίσως μπορούσαν να δεθούν σφιχτότερα και καθαρότερα, ωστόσο ήταν ελάχιστα και χωρίς επίπτωση στο υπέροχο συνολικό αποτέλεσμα…
Καταλήγοντας (=) πρόκειται για θαυμάσια παράσταση πολιτικού θεάτρου που θίγει ζοφερές καταστάσεις με μη αναμενόμενο τρόπο και προσφέρει μια άκρως εμπνευσμένη σκηνοθεσία και αξιοθαύμαστες ερμηνείες… Όσο για το «πώς ηχεί η λέξη πρόοδος στο στόμα της μάνας», απαντάται αυτολεξεί μέσα στο κείμενο και αποδίδεται συμβολικά στο φινάλε…
Βαθμολογία: 7,3/10
Για τη παράσταση, διαβάστε εδώ
ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ:
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν έως 18/05/2025 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, συμμετέχουν αυτόματα για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 14α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2025 που θα πραγματοποιηθούν αρχές Ιουνίου.
Δείτε & αυτά: Τι παίζουν τα θέατρα στη Θεσσαλονίκη τώρα, εδώ –Οι νέες ταινίες της εβδομάδας, εδώ
Είδαμε & Σχολιάζουμε: Θέατρο εδώ. Συναυλίες εδώ. Σινεμά εδώ. Βιβλίο: Διαβάσαμε & Σχολιάζουμε, εδώ. Κερδίστε προσκλήσεις εδώ.
