Πέρα απ’ αυτό που βλέπεις (Κάθε Τρίτη)
(Kαι κάθε δεύτερη Παρασκευή, νέα στήλη, “Η Φιλιώ και η Κατερίνα πάνε θέατρο”).
Το ζέσταμα
Από πέρυσι ήθελα να δω αυτό το έργο αλλά δεν τα είχα καταφέρει. Για όλα υπάρχει η σωστή ώρα, η σωστή στιγμή. Και για αυτό το έργο είχε φτάσει πλέον η σωστή ώρα, η σωστή στιγμή. Ο τίτλος και μόνο είχε τραβήξει την προσοχή μου. Έφερνα μάλιστα στο μυαλό μου ένα αγαπημένο βιβλίο του Έρικ Μπερν που περιγράφει τα παιχνίδια που παίζουν οι άνθρωποι στις μεταξύ τους σχέσεις. Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας ορίζει το παιχνίδι ως μια σειρά κινήσεων που ενέχουν κάποια παγίδα και κάνει ιδιαίτερο λόγο για τα ασυνείδητα παιχνίδια που παίζουν οι άνθρωποι, οι ανυποψίαστοι άνθρωποι, οι οποίοι συμμετέχουν σε καταστάσεις για τις οποίες γνωρίζουν ελάχιστα.
Φανταζόμουν λοιπόν να δω ένα συνεχόμενο παιχνίδι επί σκηνής. Ήμουν σχεδόν σίγουρη ότι θα έβλεπα ένα συνεχόμενο παιχνίδι. Το αν θα μπορούσα να αποκωδικοποιήσω αυτό το παιχνίδι ή όχι θα ήταν μια άλλη ιστορία. Για αρχή ανταποκρίθηκα στην πρόσκληση του συγγραφέα και άρχισα να φαντάζομαι ποια ιστορία μπορεί να υπήρχε πίσω από κάθε χαρακτήρα της παράστασης.
.
Η δράση
Έξι άγνωστοι άνθρωποι συναντιούνται σε ένα σπίτι μετά από ένα μέιλ που δέχθηκαν. Πέντε ενήλικες και ένα κορίτσι που αν και κατά τη διάρκεια του έργου φαινομενικά μένει πίσω, ουσιαστικά κάνει τη δυναμική της εμφάνιση με μια δυνατή έκρηξη προς το τέλος του έργου.
Οι άνθρωποι αυτοί θα μπορούσαν να είναι κάλλιστα δικά μας κομμάτια, δικοί μας επιμέρους εαυτοί. Το ψυχαναγκαστικό μας κομμάτι που τα θέλει όλα σε τάξη και κάνει τα πάντα για να μη χάσει τον έλεγχο. Το αυταρχικό μας κομμάτι που επιθυμεί να επιβάλλεται χρησιμοποιώντας κάθε τρόπο για να πείσει τους γύρω του ότι έχει δίκιο. Το μεγαλομανιακό μας κομμάτι που ονειρεύεται μια άλλη ζωή πασχίζοντας να καλύψει τις ανασφάλειες που νιώθει και κάνοντας τα αδύνατα δυνατά για να διαχειριστεί τις μειονεξίες του. Το κωμικό μας κομμάτι που χρησιμοποιεί το χιούμορ σαν αμυντικό μηχανισμό απέναντι σε οτιδήποτε μας απασχολεί, μας απειλεί, μας φοβίζει. Και τέλος το ‘παιδί’ μέσα μας που προσπαθεί να βάλει σε λέξεις αυτά που νιώθει και αυτά που έχει βιώσει. Κι όσο πιο επώδυνα αυτά που έχει ζήσει, τόσο περισσότερο δυσκολεύεται να τα λεκτικοποιήσει.
.
.
Η σκηνή που ξεχώρισα ήταν αυτή στην οποία η κόρη του διευθυντή τραπέζης κάνει μια γενναία αυτοαποκάλυψη και βάζει επιτέλους λόγια στο συναίσθημα που έδειχνε όλη την προηγούμενη ώρα. Κι είναι εκεί που σκέφτομαι την κάθαρση, γνωστική και συναισθηματική, που βιώνει το θύμα όταν εκφράζεται. Κι όσο πιο ελεύθερα εκφράζεται, τόσο πιο δυνατό νιώθει. Κι όσο πιο δυνατό νιώθει, τόσο πιο πολύ βγαίνει η φωνή του. Κι όσο πιο πολύ βγαίνει η φωνή του, τόσο πιο πολλές αλήθειες λέει. Κι όσο πιο πολλές αλήθειες λέει, τόσο περισσότερο αποθυματοποιείται.
.
.
Η σκηνή που με προβλημάτισε ήταν η σκηνή στην οποία η διάσημη influencerμοιράζεται με τους υπόλοιπους την προσωπική της ιστορία προσπαθώντας να εξηγήσει τη συμπεριφορά της στο ‘εδώ και τώρα’. Από τη μια συμφωνώ μαζί της πως πίσω από μια τόσο κραυγαλέα ανάγκη για προσοχή κρύβεται μια συναισθηματική παραμέληση. Από την άλλη πάλι φέρνω ανθρώπους στο μυαλό μου που προσπάθησαν να αναπλαισιώσουν θετικά τις δυσκολίες της ζωής τους παράγοντας έργο, αφήνοντας πίσω τους πολύτιμα αποτυπώματα και ελευθερώνοντας τον εαυτό τους από τις αρνητικές επιρροές των άλλων. Ακόμα κι αν αυτοί οι άλλοι ήταν οι ‘σημαντικοί άλλοι’ της ζωής τους που τους απέρριπταν ή τους μεγάλωναν με πολλά συναισθηματικά κενά.
Η ατάκα που θα θυμάμαι ήτανη εξής: «Έχουμε 84 μέρες μέχρι τα Χριστούγεννα». Θα τη θυμάμαι γιατί ήταν η τρανταχτή απόδειξη της αποσύνδεσης από μια ψυχοπιεστική κατάσταση. Πόσες φορές δεν έχουμε αλλάξει κουβέντα για να αποφύγουμε κάτι που μας αγχώνει; Πόσες φορές δεν έχουμε προσπαθήσει να κρατήσουμε σε έλεγχο τις αντιδράσεις όλων, τόσο τις δικές μας όσο και των άλλων, λέγοντας κάτι που θα αποφορτίσει το κλίμα; Σημαντική η υπενθύμιση για τις ημέρες που μας χωρίζουν από τα Χριστούγεννα. Σημαντική και η αναφορά σε αυτήν τη γιορτή από την αρχή ως το τέλος της παράστασης. Τι να συμβολίζουν άραγε για το συγγραφέα τα Χριστούγεννα; Την προοπτική της χαράς και του καλού τέλους; Άλλα λόγια να αγαπιόμαστε; Ή κάτι άλλο;
Ο ρόλος που με συγκίνησε ήταν ξεκάθαρα ο ρόλος της κόρης. Είχε τόση δύναμη μέσα του αυτό το κορίτσι. Είχε τόση ενέργεια παρά τα όσα ζούσε σε καθημερινή βάση στο σπίτι της. Κι όταν την έβλεπα να προσπαθεί να μιλήσει στέλνοντας τα δικά της μηνύματα στους γύρω αλλά εκείνοι να παραμένουν απορροφημένοι στα δικά τους, διαπίστωσα πως αυτό δεν διαφέρει καθόλου από αυτό που γίνεται εκεί έξω, στην πραγματική σκηνή της ζωής.
.
Το κλείσιμο
Η αίσθηση με την οποία έμεινα ήταν ότι χρειάζεται πολλή και σκληρή προσπάθεια για να μη χάσω το εσωτερικό όριο και αρχίσω να κάνω ζημιά προκειμένου να γιατρέψω τις δικές μου πληγές. Είναι πολύ εύκολο για κάποιον να γίνει αυτόκλητος τιμωρός δικαιολογώντας την απόφασή του και μπαίνοντας πίσω από το τραύμα του παρελθόντος. Όλοι έχουμε περάσει τουλάχιστον μια κατάσταση στη ζωή μας που μας πόνεσε, μας διέλυσε, μας συγκλόνισε. Δεν επιλέξαμε όμως όλοι να εκδικηθούμε. Ούτε επιλέξαμε όλοι να παίξουμε με τους άλλους. Ούτε καν με αυτούς που μας πόνεσαν γιατί, όπως είπε ο Καρλ Γιουνγκ δεν είμαστε αυτό που μας συνέβη αλλά αυτό που επιλέξαμε να γίνουμε.
