Είδε η Αννια Κανακάρη και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα
Στο κατάμεστο Θέατρο Δάσους παρακολουθήσαμε, την Τετάρτη 3 Ιουλίου, την πανελλήνια πρεμιέρα της νέας παραγωγής του ΚΘΒΕ «Πλούτος» του Αριστοφάνη, σε μετάφραση και σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα. Η παράσταση θα παρουσιαστεί στην Επίδαυρο στις 19 και 20 Ιουλίου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2024.
Πρόκειται για την τελευταία σωζόμενη κωμωδία του Αριστοφάνη, που γράφτηκε το 388 π.Χ, η οποία πραγματεύεται το θέμα της διανομής του πλούτου στους ανθρώπους. Η υπόθεσή της είναι γνωστή: Ο Πλούτος παρουσιάζεται ως θεός, τυφλωμένος από μικρός μετά από πρωτοβουλία του Δία,ώστε να μη βλέπει ποιους ανθρώπους ευνοεί. Ένας ενάρετος πολίτης ο Χρεμύλος, που έχει επηρεαστεί από την γενικότερη πτώση των ηθικών και κοινωνικών αξιών, περιθάλπει τον τυφλό θεό και τον βοηθά να ξαναβρεί το φως του, ώστε να αποδοθεί ο πλούτος στους φτωχούς και έντιμους ανθρώπους που πραγματικά τον αξίζουν…
Ο Γιάννης Κακλέας παρουσίασε μια ελεύθερη απόδοση του Αριστοφανικού έργου, μεταφέροντας το υποδειγματικά (+) στο σήμερα. Η διαχρονικότητα του έργου είναι αναμφισβήτητη, η δε μεταφορά που τόλμησε στην σύγχρονη εποχήευθέως κρίνεται επιτυχής, κυρίως διότι απέδωσε με σαφήνεια και πληρότητα το βαθύτερο νόημά του, κάτι που δεν είναι πάντοτε δεδομένο στις σύγχρονες αποδόσεις.
Ο λόγος του κειμένου, την μετάφραση του οποίου υπογράφει ο ίδιος, είναι απλός και σύγχρονος. Η προσέγγιση του σκηνοθέτη είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα, καθώς αφενός είναι εμφανής ο σεβασμός στο πρωτότυπο κείμενο (με μεταφορά και αυτούσιων σημείων του αρχαίου ποιήματος), αφετέρου προβαίνει σε σημαντικές αλλαγές, χωρίς να αλλοιώνει την ουσία του και εμπλουτίζει το έργο με λέξεις και εκφράσεις που χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τα νεαρότερα άτομα, επιβεβαιώνοντας ότι στόχος του είναι η απήχηση στη νέα γενιά. Μέσα από το έργο του ο Γιάννης Κακλέας απευθύνεται στους νέους, τους μιλά στην γλώσσα τους, χρησιμοποιώντας ως μέσο και την μουσική που ακούν, για να «χτυπήσει ένα καμπανάκι», όπως έχει ο ίδιος δηλώσει, σχετικά με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα όσον αφορά το θέμα του πλούτου και της σημασίας που του αποδίδουμε στη ζωή μας.
Ο Αριστοφάνης με το έργο του θέτει ένα σημαντικό -πάντα επίκαιρο -ερώτημα: Ποια η σημασία του πλούτου για τον άνθρωπο; Θα ήμασταν ευτυχισμένοι αν ξαφνικά αποκτούσαμε όλο το χρυσάφι του κόσμου; Θα λειτουργούσε καλύτερα η κοινωνία; Θα υπήρχε δικαιοσύνη και αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων; Στον έξοχο επιρρηματικό αγώνα ανάμεσα στον Χρεμύλο και την Πενία παρατίθενται όλα τα πιθανά επιχειρήματα και ερωτήματα σχετικά με το θέμα αυτό. Είναι προτιμότερη μια λιτή ζωή που ωθεί τον άνθρωπο να είναι εργατικός και παραγωγικός ή μια εύκολη ζωή, γεμάτη οικονομικές ανέσεις που οδηγεί στην οκνηρία, την επίδειξη και την ματαιοδοξία; Απαντήσεις από το κείμενο δεν δίνονται. Στον «Πλούτο» ο ποιητής δείχνει να κλίνει προς τον εύκολο δρόμο, αυτόν της στιγμιαίας απόλαυσης, ακριβώς για να προβληματίσει ακόμη περισσότερο το κοινό. Ο Κακλέας, από την δική του οπτική, παρουσιάζει όλες τις απόψεις, τόσο αυτών που επιλέγουν τον εύκολο πλουτισμό όσο και την πραγματική άποψη του Αριστοφάνη, που ουτοπικά, προτείνει ο πλούτος να διατεθεί για το δημόσιο συμφέρον, αφήνοντας εν τέλειτον θεατή να κρίνει τι θεωρεί ο ίδιος ορθότερο.
Σκηνοθετικά ο Γιάννης Κακλέας προσέγγισε το έργο με σύγχρονη διάθεση και έχτισε μια εντυπωσιακή παράσταση, πλούσια από κάθε άποψη, γεμάτη κίνηση, ζωντάνια καιάφθονο χιούμορ, κατορθώνοντας να αποδώσει με σαφήνεια και καθαρότητα το νόημα του αριστοφανικού έργου. Μια αξιόλογη παράσταση απόλυτα προσιτή στο κοινό, εμφανώς δουλεμένη στην λεπτομέρεια, με άρτια σκηνική οργάνωση, πολύ καλή διαχείριση του έμψυχου δυναμικού, με νεύρο, φρεσκάδα, με χορό και εξαιρετική μουσική. Επέλεξε να ξεκινήσει την παράσταση με έναν οργισμένο ράπερ, τον Τελευταίο Καλεσμένο – σε ένα τραγούδι με σκληρούς στίχους που καταγγέλλει το κοινωνικό σύστημα – αλλά και γενικά να επενδύσει σε όλη τη διάρκεια της παράστασης στην μουσική, αποδίδοντας και μέσα από τους στίχους των τραγουδιών που ακούγονται τον πολιτικό χαρακτήρα του έργου. Εξαιρετικό εύρημα η απόδοση του χαρακτήρα της Πενίας, όχι ως μιας αποκρουστικής φιγούρας, όπως συνήθως παρουσιάζεται, αλλά ως μιας εντυπωσιακής, ντυμένης στα λευκά γυναίκας, η οποία μάλιστα αποδίδεται μέσα από τέσσερις ηθοποιούς που μοιράζονται επί σκηνής τον ρόλο, σαν πολλαπλά κάτοπτρα, σαν μεταφυσικές προσωπικότητες, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει. Έξυπνη επίσης η απόδοση του χορού μέσω της παρέας των νεαρών φίλων του Καρίωνα (ο οποίος εμφανίζεται ως γιος και όχι ως δούλος του Χρεμύλου) που επικοινώνησαν με απλότητα, σαφήνεια και αμεσότητα την απογοήτευση των νέων για την σημερινή κοινωνική κατάσταση.
Το πολυμελές καστ των ηθοποιών που συμμετείχαν στην παράσταση εντυπωσίασε με τον επαγγελματισμό και την προσήλωση που επέδειξε στο όλο εγχείρημα. Ως ένα άριστα οργανωμένο και δεμένο σύνολο, οι έμπειροι ηθοποιοί κατέθεσαν το ταλέντο τους, χόρεψαν, τραγούδησαν και ερμήνευσαν τους χαρακτήρες του αριστοφανικού έργου με υποκριτικό ταλέντο, αμεσότητα, πειθαρχία, συλλογικότητα, με καθαρό λόγο, προσεγμένη κίνηση, με ενέργεια και δυναμισμό.
Εξαιρετικές εμφανίσεις: από τον ταλαντούχο Μάνο Βακούση που αποτέλεσε άριστη επιλογή για τον ρόλο του έντιμου, καλοπροαίρετου Χρεμύλου σε μια ερμηνεία δυναμική αλλά και βαθιά συναισθηματική, τον Γιάννη Σύριο στον ρόλο του νεαρού άμυαλου Καρίωνα, αλλά και τον Αλέξανδρο Ζουριδάκη σε μια απολαυστικά κωμική εμφάνιση στον ρόλο του Πλούτου.
Δυναμικές, εκφραστικές, με τη δέουσα επιβλητικότητα υπήρξαν οι εμφανίσειςτων: Κλειούς Δανάη Οθωναίου, Άννας Ευθυμίου, Πολυξένης Σπυροπούλου και Χρυσής Μπαχτσεβάνη, που απέδωσαν εξαιρετικά τις τέσσερις διαφορετικές εκφάνσεις του χαρακτήρα της Πενίας.
Πολύ καλές εμφανίσεις από τους: Δημήτρη Διακοσάββα στον ρόλο του Κλεώνυμου, Αλεξάνδρα Παλαιολόγου στον ρόλο της Ελπινίκης, Μαίρη Ανδρέου στον ρόλο τηςΑερόπης, Φαίη Κοκκινοπούλου στον ρόλο της Αρχιδάμιας, Ελένη Μισχοπούλου στον ρόλο τηςΛυσιμάχης, Δημήτρη Μορφακιδη στον ρόλο του Ελπίνωρα, Φωτεινή Τιμοθέου στο νρόλο της Λευκοθέας, Γιάννη Τσεμπερλίδη στον ρόλο του Αρτεμίδωρου, Θάνο Φερετζέλη στον ρόλο του Καλισθένη και Γιάννη Χαρίση στον ρόλο του Θρασύμαχου / Αρχιερέα.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει στον «χορό» της παράστασης που απαρτιζόταν από τους: Αναστασία Κελέση, Φαμπρίτσιο Μούτσο, Χριστίνα Μπακαστάθη, Γιάννη Τομάζο και Χρήστο Τσάβο, την «παρέα» ουσιαστικά του Καρίωνα που με ενέργεια, δυναμισμό και χιούμορ ξεχώρισαν με τις ατομικές αλλά και την ομαδική τους απόδοση.
Οι δε χορευτές επί σκηνής: Αναστασία Κελέση, Στεφανία Σωτηροπούλου, Μάριος Χατζηαντώνης και Νικόλας Χατζηβασιλειάδης, με τις χορογραφίες της Στεφανίας Σωτηροπούλου, έδωσαν ζωντάνια, κίνηση και όγκο στην όλη παρουσίαση.
Ένα από τα πολύ δυνατά στοιχεία της παράστασης αποτέλεσε αναμφίβολα η μουσική της, η οποία της προσέδωσε χαρακτήρα μιας σύγχρονης ραπ όπερας, ενός μιούζικαλ με σύγχρονη μουσική και ιδιαίτερα τολμηρό στίχο που ανέδειξε τα νοήματα του αριστοφανικού έργου με τρόπο ιδιαίτερα γνώριμο και προσφιλή στο νεανικό κοινό. Γνωστά και αγαπημένα ονόματα του χώρου συνέβαλαν στην όλη προσπάθεια:
Καταρχάς η ατμοσφαιρική, πρωτότυπη μουσική της παράστασης υπήρξε έργο του Βάιου Πράπα (του μουσικού που έγινε ευρύτερα γνωστός από την επιτυχημένη παράσταση «Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού»), ο οποίος υπήρξε και ο μουσικός επί σκηνής καθ’ όλη τη διάρκειά της. Κυριάρχησαν, εμφανώς,τα ραπ ακούσματα, τόσο στην αρχή όσο και στο τέλος της παράστασης με το τραγούδι «Αποκάλυψη» του Τελευταίου Καλεσμένου. Αξιοπρόσεκτη υπήρξε η αλλαγή της μουσικής σε «τραπ» όταν οι νεόπλουτοι ξέφυγαν, πλέον, από κάθε όριο και κατέφευγαν σε παράλογες συμπεριφορές. Επίσης εξαιρετική επιλογή αποτέλεσε η συμμετοχή των Χατζηφραγκέτα με το τραγούδι «Εντάξει Κική» (Οικονομική Κρίση) και μέρος του αγαπημένου «Ταξικό» και της NalyssaGreen με το τραγούδι «Χρήμα» του Αττίκ, με τα οποία συνόδευσαν τις ομιλίες του Χρεμύλου και της Πενίας αντίστοιχα. Πολύ καλή επιλογή και το “Money money money” των Abba, που με την εντυπωσιακή «χλιδάτη» χορογραφία του αποτέλεσε μια ξεχωριστή στιγμή της παράστασης που απέσπασε το αυθόρμητο χειροκρότημα του κοινού.
Το σκηνικό του Μανόλη Παντελιδάκη τράβηξε την προσοχή μας από την πρώτη στιγμή. Μεγαλόπρεπο και εντυπωσιακό, αγκάλιασε την όλη σκηνοθετική προσέγγιση και την συνέδραμε με τον καλύτερο τρόπο.Στο μέσο της σκηνής δέσποζε η πρόσοψη ενός ψηλού εγκαταλελειμμένου «γκρίζου» εργοστασίου με σιδεριές στα παράθυρα, μια μεγάλη μεταλλική πόρτα στο τείχος που οριοθετούσε την πόλη/ γειτονιά των ηρώων, μια επιγραφή της ονομασίας της πόλης («Α_ Η_ Α») και μπροστά από το τείχος σκόρπιοι λευκοί σκουπιδοτενεκέδες και άλλα αντικείμενα που ολοκλήρωναν την εικόνα της πλήρους παρακμής. Η πολύ ενδιαφέρουσα και επιβλητική αυτή κατασκευή μεταμορφώθηκε στη συνέχεια σε ένα λαμπερό οικοδόμημα που αντανακλούσε την αίσθηση της χλιδής που επικράτησε στην πόλη με την βοήθεια του Πλούτου. Οι φωτισμοί της Στέλλας Κάλτσου χάρισαν ένταση και χρώμα στο σκηνικό, καθιστώντας σαφή και την αλλαγή στην οικονομική κατάσταση των πολιτών.
Εξαιρετική δουλειά και από την Ηλένια Δουλαδίρη στην ενδυματολογική κάλυψη της παράστασης, φανερά ποιοτική και λεπτομερώς φροντισμένη, απόλυτα συμβατή με το σύγχρονο ύφος της παράστασης. Ξεχώρισαν τα κοστούμια που δημιούργησεγια το δεύτερο μέρος του έργου (μετά τον πλουτισμό των πολιτών),άκρως εντυπωσιακά, λαμπερά, σε χρυσαφένιες κυρίως αποχρώσεις και όλα διαφορετικά μεταξύ τους, με αξιοπρόσεκτες λεπτομέρειες, που απογείωσαν οπτικά το αποτέλεσμα.
Εν τέλει, θα πρέπει να αναφερθούμε στην συμμετοχή της ιστορικού – καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μαρίας Ευθυμίου, η οποία στα πλαίσια της«Παράβασης» [ένα από τα χαρακτηριστικά της αρχαίας τραγωδίας, κατά το οποίο ο χορός σταματούσε την εξέλιξη της υπόθεσης και μετέφερε στο κοινό ένα κήρυγμα, συνήθως, του ποιητή για την όλη πολιτική κατάσταση], απευθύνθηκε στους θεατές και ανέλυσε την εμφάνιση και σημασία του πλούτου στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους. Και ενώ οι πληροφορίες που μετέφερε ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες, η μακρηγορία της είχε ως αποτέλεσμα έντονες διαμαρτυρίες από ορισμένους θεατές.Άμεσα, σε απόδειξη αξιοθαύμαστης θεατρικής παιδείας, το κοινόαποδοκίμασε αυτές τις «αγενείς» μεμονωμένες παρεμβάσειςκαι με ένα χειροκρότημα, έδωσε τέλος τόσο στις ενοχλημένες φωνές όσο και στην μακροσκελή ομιλία που ήταν, ομολογουμένως, κουραστική και διέκοψε τον ρυθμό της παράστασης. Το σημείο αυτό αποτελεί και την βασική αστοχία (-) της όλης απόδοσης, είναι δε στο χέρι του σκηνοθέτη να τη διορθώσει.
Συμπερασματικά (=) παρακολουθήσαμε μια σύγχρονη, λαμπερή, εντυπωσιακή απόδοση του γνωστού αριστοφανικού έργου, με εμπνευσμένη σκηνοθεσία, πολύ καλές ερμηνείες, επιβλητικό σκηνικό και εξαιρετική μουσική επένδυση, «πλούσια» τόσο από άποψη θεάματος όσο και από άποψη περιεχομένου. Μια παράσταση που προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε καίρια, διαχρονικά ζητήματα σχετικά με την σημασία του πλούτου στη ζωή μας, θέτοντας ερωτήματα και προκαλώντας (όπως το «καλό» θέατρο οφείλει) σκέψεις και προβληματισμούς…
Βαθμολογία: 7,4/10
Δείτε και αυτά:
«Πλούτος»: Φωτογραφίες από τη πρεμιέρα στο θέατρο Δάσους
Ο Κακλέας έκανε το θαύμα του! Γέμισε το Δάσος ραπάροντας με τον «Πλούτο». Πρώτα σχόλια και βίντεο.
Ο «Πλούτος» του Αριστοφάνη από το ΚΘΒΕ | Οι σταθμοί της καλοκαιρινής περιοδείας.
