Θυμηθείτε μαζί μας
15 χρόνια Κουλτουρόσουπα 2007 – 2022
Για να θυμηθούν όσοι είδαν παλιότερα και όσοι θεατές σκοπεύουν να δουν το νέο κύκλο παραστάσεων (Σάββατο 5 & Κυριακή 6 Μαρτίου, στο θέατρο Αριστοτέλειον), αναδημοσιεύουμε την τότε κριτική που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2020.
Ένας σπουδαίος, σύγχρονος, ατμοσφαιρικός «ΑΙΑΣ» που καθηλώνει! Είδαμε και σχολιάζουμε.
Είδε και σχολιάζει η Πίτσα Στασινοπούλου.
Είχαμε καιρό να δούμε στο θέατρο Αυλαία έξτρα καρέκλες και καθισμένους στα σκαλάκια με πλήρες αδιαχώρητο… Όλα τα σημάδια πριν και η άμεση εξάντληση θέσεων και στις τρεις παραστάσεις, φανέρωναν ότι «κάτι» συμβαίνει εδώ, καθώς η φήμη μιας παράστασης ταξιδεύει με ταχύτητα φωτός (εντάξει… διαδικτύου) και συνήθως το ένστικτο του κοινού την πιάνει στον αέρα- είτε «έτσι» είτε «αλλιώς»… Και εν προκειμένω αυτό το «κάτι» δεν επιβεβαίωσε απλά τη θετική φήμη, αλλά αποδείχθηκε δια ζώσης υπεράνω προσδοκιών, δικαιώνοντας απόλυτα τη μεγάλη προσέλευση κοινού, που ο θεατρόφιλος «πυρήνας» του σπάνια λαθεύει… Πρόκειται για την παράσταση «ΑΙΑΣ» του Σοφοκλή και σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη, που απολαύσαμε στο θέατρο Αυλαία με προσήλωση σε σημείο να μη κουνιέται φύλλο και να μην ακούγεται άχνα!
Μία από τις κορυφαίες τραγωδίες του Σοφοκλή, αφιερωμένη στον Αίαντα, τον πιο ανδρείο πολεμιστή των Ελλήνων κατά τον Τρωικό πόλεμο, αφηγείται το προσωπικό δράμα του ήρωα όταν μετά τον θάνατο του Αχιλλέα δικαιούνταν τιμητικά τα όπλα του. Μόνο που αυτά, κατόπιν διαβουλεύσεων και ψηφοφορίας μεταξύ των αρχηγών, καταλήγουν στον ευφυή Οδυσσέα αντί του γενναίου Αίαντα κι αυτός αδικημένος αποφασίζει να εκδικηθεί επιτιθέμενος στο στρατόπεδο των Ελλήνων… ωστόσο θα επέμβει η θεά Αθηνά σκοτίζοντας το μυαλό του και ο Αίας αντί να επιτεθεί στους δικούς του, θα μακελέψει με το σπαθί του τα κοπάδια του στρατεύματος, πιστεύοντας ότι εκδικείται και σκοτώνει ανθρώπους… όταν συνέρχεται και συνειδητοποιεί την αλήθεια νιώθει απόγνωση για τον εξευτελισμό και την ταπείνωση στα μάτια των συμπολεμιστών του και παρά τις εκκλήσεις της γυναίκας και του αδελφού του, αυτοκτονεί. Όμως οι Αγαμέμνονας και Μενέλαος δεν θα επιτρέψουν στον αδελφό του να θάψει τον αυτόχειρα προδότη, μέχρι που ο Οδυσσέας θα δώσει τη λύση συνετίζοντας τους αρχηγούς να διακρίνουν το δίκιο και να επιτρέψουν την ταφή…
.
.
Προφανώς το έξοχο κείμενο μιας αρχαίας τραγωδίας (+) δεν έχει ουδεμία ανάγκη επαίνων, ωστόσο κάθε φορά που το συναντάμε νιώθουμε αυθόρμητα την ανάγκη να εκφράσουμε θαυμασμό για την μοναδική αρτιότητα που καταξίωσε το είδος στους αιώνες και λειτούργησε ως πρότυπο μεγάλων συγγραφέων. Δεν είναι μόνο το σπουδαίο περιεχόμενο, η θαυμάσια δομή και πλοκή, το βαθύτατο φιλοσοφικό πνεύμα, οι διαχρονικές ηθικές αξίες, ο ποιητικός λόγος, η εύρυθμη αρμονία… είναι όλα αυτά μαζί στην τελειότερη εκδοχή τους, καθιστώντας τα αρχαία κείμενα αξεπέραστα θεατρικά πρότυπα. Στην παρούσα τραγωδία αναδεικνύονται με τρόπο δραματικό, η αιώνια πληγή της διχόνοιας, οι έννοιες του δικαίου και της ηθικής, της τιμής και της αξιοπρέπειας, της εξουσίας και υποταγής, της ευφυίας και γενναιότητας, παράλληλα με τη σύγκρουση μεταξύ ευάλωτων ανθρώπων και ατρόμητων θεών, δικαιώνοντας θεαματικά το κλασικό τρίπτυχο «Ύβρις- Νέμεσις- Κάθαρσις» με τον τραγικό ήρωα να αναζητά τη λύτρωση στον Άδη… Αποδίδοντας ταυτόχρονα τα εύσημα στην «πυκνή» μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου που απέδωσε το ποιητικό ύφος, το πνεύμα και τον ρυθμό του πρωτότυπου.
Κι ερχόμαστε στη σκηνοθεσία του Γιώργου Νανούρη που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε με πληθώρα επιθέτων, του τύπου ευφυής, εμπνευσμένη, σύγχρονη, πρωτότυπη, ευρηματική, ατμοσφαιρική και λοιπά παρόμοια ή απλά να πούμε ότι «κέντησε» πάνω στον απαιτητικό καμβά μιας αρχαίας τραγωδίας. Αν και εδώ θα ταίριαζε καλύτερα το «ζωγράφισε», καθώς η συμβολή του πραγματικού ζωγράφου Απόστολου Χαντζαρά στην παράσταση αποτυπώνοντας με θεαματική (και ταχύτατη) τεχνική αρχαϊκές μορφές ηρώων ή κομβικά στιγμιότυπα, έδωσε ένα θαυμάσιο εικαστικό στίγμα- σκηνικό που κατέστησε το εγχείρημα ξεχωριστό με δική του πρωτοπόρα, διαφορετική, σύγχρονη ταυτότητα. Μια ευφυέστατη σύλληψη ως σκηνοθετική ιδέα, που συνδύασε την αμεσότητα και γοητεία της δημιουργίας σε ζωντανό χρόνο, τη θεατρική οικονομία υποκαθιστώντας τα σκηνικά με εικαστικά έργα, το ελκυστικό οπτικό ερέθισμα που διαρκώς ανανεωνόταν, παντρεύοντας εξαιρετικά τις δύο μορφές τέχνης με παράλληλη ζωντανή δράση… όπου κάθε νέο πρόσωπο στην πλοκή αποτυπωνόταν ζωγραφικά και καθώς έπαιρνε τη θέση του στο αντίστοιχο καβαλέτο, αυτό φωτιζόταν… ενώ ο ζωγράφος συμμετείχε επίσης σποραδικά με μικρές ατάκες και τολμούμε να παραλληλίσουμε την εν γένει παρουσία του με ένα είδος συμβολικού «Χορού», υποκαθιστώντας τον λεκτικό σχολιασμό με ευφάνταστο εικαστικό, σε μια διαρκή αλληλεπίδραση με τον ήρωα και τα δρώμενα.
.
.
Πέραν του βασικού εμπνευσμένου ευρήματος που αξιοποιήθηκε άριστα προσφέροντας επιπλέον σκηνικό όγκο, οφείλουμε να εξάρουμε επίσης την καταλυτική συμβολή των φωτισμών και της μουσικής, απόλυτα ενταγμένων οργανικά στη σκηνοθεσία, μιλώντας για ένα σπάνιας αισθητικής αριστουργηματικό δέσιμο ήχου- φωτός- δράσης σε ένα άκρως υποβλητικό κλίμα, από τα αρτιότερα που έχουμε συναντήσει. Αναδεικνύοντας τον Γ. Νανούρη σε μεγάλο «μαιτρ» της θεατρικής ατμόσφαιρας και των φωτισμών ειδικότερα ως δυνατό προσωπικό του στίγμα (βλ. «Κατερίνα»), επιστρατεύοντας εδώ προβολείς, κόκκινο «αιμάτινο» φως, σκοτάδια, φλογίτσες, φωτισμένες ζωγραφιές, μυστηριακή ομίχλη, σε συνδυασμό με την πλέον ιδανική μουσική υπόκρουση, προσφέροντας κάποιες σκηνές αξεπέραστης δυναμικής. Κι όλα αυτά όχι ως κραυγαλέος εντυπωσιασμός από πλευράς θεάματος, αντίθετα με εμπνευσμένη αφαιρετικότητα που αιχμαλωτίζει συναίσθημα και αισθήσεις κι εδώ έγκειται η ξεχωριστή μαεστρία του. Η οποία επίσης έδωσε μια συμπυκνωμένη, ουσιαστική, εύρυθμη, με σεβασμό στο πρωτότυπο εκδοχή της τραγωδίας- ερμηνευμένης ως «πολυπρόσωπος» μονόλογος, καθώς ο ήρωας υποδύθηκε πληθώρα προσώπων με αλλαγές κινησιολογικά – λεκτικά «εφορμώντας» και στην πλατεία, σε μια παράσταση με περίσσεια ενέργεια, πρωτοπόρα οπτική, εναλλαγές εντάσεων. που για 80 πολύτιμα λεπτά δεν επέτρεψε να κουνηθούμε ούτε εκατοστό στη θέση μας…
Όσον αφορά στην υποκριτική του Μιχάλη Σαράντη, πρόκειται επιγραμματικά για έναν ερμηνευτικό άθλο, παρά τις ελαχιστότατες ενστάσεις μας. Ένας γενναιόδωρα προικισμένος ηθοποιός με πληθωρικό ταμπεραμέντο, εντυπωσιακή ευελιξία, καθαρότατη άρθρωση, υποκριτική ωριμότητα, εξαιρετικά δουλεμένα εκφραστικά μέσα, που κατέθεσε πλεόνασμα ψυχής και ειδικά στη σκηνή του δραματικού μονολόγου του Αίαντα, σχεδόν ανατρίχιασε με το σπαρακτικό του πάθος…
.
.
Όπου πέραν του βασικού ήρωα, υποδύθηκε πολλαπλούς ρόλους με το ιδιαίτερο στίγμα τους, σαν τον διπλωμάτη Οδυσσέα, την επιβλητική θεά Αθηνά, τη τραγική γυναίκα του Αίαντα Τέκμησσα, τον αποφασιστικό αδελφό του Τεύκρο, τον σκληρό Αγαμέμνονα, αλλάζοντας ακαριαία εκφορά λόγου και στάση σώματος με εύστοχο συμβολικό τρόπο, και μάλιστα σε απανωτούς διαλόγους μεταξύ τους! Ένα αξιοθαύμαστο επίτευγμα που μόνο με περίσσιο ταλέντο και σκληρότατη δουλειά μπορεί να υλοποιηθεί και ο συγκεκριμένος έχει όλα τα εφόδια για ρόλους υψηλών απαιτήσεων.
Το ελάχιστο που θα του επισημαίναμε (-) είναι ο καλύτερος κατά περίπτωση έλεγχος της πληθωρικής του ενέργειας που ενίοτε οδηγεί στην υπερβολή και εν προκειμένω – απευθυνόμενοι βασικά στη σκηνοθετική καθοδήγηση- θεωρούμε ότι ο ρόλος του Αίαντα απαιτούσε κάποια δωρικότητα στην ερμηνεία, αποδίδοντας το δράμα του με περισσότερη εσωτερικότητα- ταιριαστή στην ψυχοσύνθεση ενός σκληρού πολεμιστή και λιγότερη εξωστρέφεια που σε στιγμές παρέπεμπε σε παθιασμένο παραλήρημα… ωστόσο η παρατήρηση ουδόλως μειώνει την αξιοσύνη του ηθοποιού, που ειδικότερα στο «αποφορτισμένο» φινάλε συγκίνησε επίσης με τη λιτότητά του. Όσον αφορά στα ελάχιστα σκοτεινά χάσματα που στιγμιαία διέκοπταν τη ροή, αν μπορούσαν να αποφευχθούν θα ήταν ευχής έργο, μιλώντας βεβαίως για επουσιώδεις λεπτομέρειες…
Καταλήγοντας (=) και αφού συγχαρούμε τους συντελεστές για τη σπουδαία θεατρική στιγμή που μας χάρισαν με μια εμπνευσμένη σύγχρονη προσέγγιση αρχαίας τραγωδίας κι ένα ιδανικό σμίξιμο τεχνών, οφείλουμε να ζητήσουμε οπωσδήποτε επανάληψη για τους άτυχους που δεν πρόλαβαν!
Βαθμολογία :
6,8/10
.
-k-
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΝ
«ΑΙΑΣ» του Σοφοκλή.
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
Είδαμε βαθμολογήσαμε με 6,8 και σχολιάζουμε εδώ
Η παράσταση αφηγείται την ιστορία του Αίαντα, με τον ηθοποιό να ερμηνεύει όλους τους ρόλους και τον ζωγράφο να συνομιλεί μαζί του δημιουργώντας ζωντανά στη σκηνή εικόνες και μνήμες του έργου.
Σκηνοθεσία: Γιώργος Νανούρης.
Ερμηνεύουν: Μιχάλης Σαράντης.
.
Ήμερες και ώρες παραστάσεων: Σάββατο 5 στις 21:00 και Κυριακή 6 Μαρτίου στις 19:00
-k-
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν έως 14/05/2022 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αυτόματα συμμετέχουν για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 11α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2022