«LEBENSRAUM» του Θανάση Τριαρίδη: Με Μια Άλλη Ματιά ο Σκηνοθέτης, Ηθοποιός, & Κριτικός Αχιλλέας Ψαλτόπουλος γράφει για την παράσταση στο Black Box
Τόσο ο Κινηματογράφος, όσο και ακόμα πιο ξεκάθαρα το Θέατρο, λειτουργούν μέσα μας αποτελεσματικά, όταν λειτουργεί άτυπα και η σύμβαση: αυτά που βλέπουμε και ακούμε δεν είναι αληθινά, αλλά εμείς οι θεατές τα αποδεχόμαστε σαν έναν αντικατοπτρισμό της αλήθειας, με άλλα λόγια της Πραγματικότητας.
Η απόλαυση παρακολούθησης του έργου του Θανάση Τριαρίδη, LEBENSRAUM, που είδαμε πρόσφατα στο Θέατρο Black Box, βασίζεται κατά πολύ στην προσπάθεια κατάργησης αυτής της σύμβασης. Να πιστέψουμε δηλαδή, έστω και φευγαλέα και όχι πάντα εύστοχα, ότι όσα θα παρακολουθήσουμε, θα συμβούν αληθινά. Κάποιος από τους θεατές, κατόπιν κλήρωσης, θα συμμετέχει στο Πείραμα (που δεν προσδιορίζεται τι ακριβώς είναι), αποτροπή των καρδιοπαθών θεατών να συμμετέχουν, συμπλήρωση εντύπου που διανέμει στους θεατές Γιατρός-Ψυχολόγος (Βαλεντίνα Κόπτη), προτροπή των θεατών να καθίσουν στις αριθμημένες και μόνο θέσεις τους για να πετύχει η Κλήρωση, κ.λ.π. Και έρχεται η πολυπόθητη κλήρωση κι ενώ ο Διευθυντής του Πειράματος (ένας δυναμικός, γεμάτος ενέργεια και σωστά διφορούμενος στις πραγματικές του προθέσεις, έμπειρος, κυρίαρχος της σκηνής, Κωστής Καλλιβρετάκης) ανακοινώνει πως κληρώθηκε ο αριθμός 18, εμείς οι θεατές βλέπουμε πίσω στην οθόνη πως κληρώθηκε ο αριθμός 16.
.
Αντιδράσεις του κοινού, και κατόπιν της κατάλληλης διόρθωσης, έκπληκτος και ολίγον τρακαρισμένος σηκώνεται για να συμμετάσχει στο Πείραμα, διοπτροφόρος και μάλλον ντροπαλός νεαρός. Τμηματικά το διαδραστικό θέατρο υποχωρεί στην συνείδησή μας, για να ξαναδημιουργηθεί σαν σοκ (όχι και τόσο πειστικά, είναι αλήθεια) προς το τέλος του έργου.
Και ο τίτλος του έργου; Lebensrαum: Ζωτικός χώρος. Όρος που χρησιμοποιήθηκε από τους Ναζί για να εισβάλλουν στην Πολωνία και ν’ αρχίσει έτσι ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. 76 χρόνια μετά, και σε μια κοινωνία που δεν έζησε ή δεν θέλει να θυμάται τις θηριωδίες του τότε, πόσο επίκαιρος είναι αυτός ο όρος;
Ο πολυγραφότατος Τριαρίδης καγχάζει και μαζί του και η Σκηνοθέτης Έλενα Σωκράτους που αναφέρει στο λιτό -όσο λιτή και πολύ σωστά ήταν και η παράστασή της- σημείωμά της : «Οι άνθρωποι γεννιούνται καλοί. Μέχρι να βρεθεί κάποιος να απειλήσει τον ζωτικό τους χώρο. Τότε αγριεύουν. Ειδικά όταν είναι σκοτάδι. Οι άνθρωποι φοβούνται το σκοτάδι. Είναι δοκιμασμένο. Νιώθουν όμως ασφάλεια, όταν εμπιστεύονται τον ζωτικό τους χώρο σε κάποιον “ειδικό”. Σε κάποιον που τους έπεισε. Ακόμα και με μια σαχλαμάρα. Και όταν έχουν πειστεί, μπορούν να γίνουν κακοί. Πολύ κακοί.» Έτσι μέσα από μια μεγάλη φωτισμένη Υδρόγειο Σφαίρα, ανώδυνα τραγουδάκια σαν το «Perhaps,Perhaps,Perhaps», ή το «Que Sera, Sera» της Ντόρις Ντέϊ, αλλά και φασιστικές μελωδίες που προς στιγμήν λαμβάνονται σαν αντιστασιακά εβραϊκά άσματα – και ναι, υπήρξαν πράγματι οι 4 Εβραίοι Αδελφοί Μπιέλσκι, που έσωσαν πάνω από 1000 άλλους Εβραίους, κρυμμένοι όλοι μέσα στα δάση της Λευκορωσίας και ασκώντας ανταρτοπόλεμο – αναφορές στον Χιτσκοκικό «Άνθρωπο που γνώριζε πολλά», στον Διαφωτισμό, στον Ζαν Ζακ Ρουσσώ κ.ά., θα ξεπροβάλλει σιγά-σιγά το Τέρας, που κρύβουμε όλοι μέσα μας.
Ιδιαίτερα όταν επί σκηνής εμφανίζεται και ένα πιστόλι, που παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο, φαντάζει και τελικά αποδεικνύεται πέρα για πέρα αληθινό.
Επικίνδυνα παιχνίδια του μυαλού, έξοχο κείμενο, στρωτή σκηνοθεσία και δύο καλοκουρδισμένοι ηθοποιοί, μαζί με κάποιους κομπάρσους-έκπληξη, μας προσέφεραν μια αξιομνημόνευτη και σωστά προβληματισμένη θεατρική βραδιά. Έπαινος και στην γενικά χαμηλών τόνων, ιδιαίτερα πειστική ερμηνεία του Κωνσταντίνου Γεράκη, που απ’ ότι μάθαμε, ήταν η 1η του φορά που «έπαιζε», μιλώντας Ελληνικά.
Φωτογραφικό υλικό
