Η συγκλονιστική Ελένη Ουζουνίδου στην «Τουρκομερίτισσα» του Δημήτρη Καρατζιά | Είδαμε και σχολιάζουμε

Είδε η Άννια Κανακάρη και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα

Σε όσους αγαπούν το ρεμπέτικο τραγούδι, φαντάζει εξαιρετικά ενδιαφέρον το να γνωρίσουν την ιστορία ενός αγαπημένου ερμηνευτή, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα πρόσωπο τόσο σημαντικό στον καλλιτεχνικό χώρο όσο η αρχοντορεμπέτισσσα Μαρίκα Νίνου. Αυτήν τη σπουδαία καλλιτέχνιδα μας συστήνει η παράσταση «Τουρκομερίτισσα» που παρακολουθήσαμε στο θέατρο Αμαλία, σε κείμενο και σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά, με την εξαιρετική Ελένη Ουζουνίδου στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Η ιστορία…

Η Μαρίκα Νίνου, αρμενικής καταγωγής, γεννήθηκε το 1922 πάνω στο καράβι Ευαγγελίστρια, που μετέφερε την οικογένειά της και άλλους Αρμένιους πρόσφυγες από τη Σμύρνη στον Πειραιά.Το πραγματικό της όνομα ήταν Ευαγγελία Αταμιάν. Από μικρή έδειξε τα φωνητικά της προσόντα και μαθήτρια ακόμη έψαλε στην Αρμένικη Εκκλησία της Κοκκινιάς όπου ζούσε. Το 1939 παντρεύτηκε έναν συμπατριώτη της και τον επόμενο χρόνο απέκτησε ένα γιο. Το 1944, αφού είχε ήδη χωρίσει με τον άντρα της, γνώρισε τον ακροβάτη Νίκο (Νίνο) Νικολαΐδη, με τον οποίο έγιναν καλλιτεχνικό ζευγάρι και έκαναν περιοδείες. Αργότερα παντρεύτηκαν και πήρε το επώνυμο του συζύγου της, Ευαγγελία Νικολαΐδου. Το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Μαρίκα Νίνου της το έδωσε η πεθερά της (Μαρίκα γιατί παρέπεμπε στη Μαρίκα Κοτοπούλη και Νίνου γιατί ήταν η γυναίκα του Νίνο του ακροβάτη).  Το 1948 γνώρισε  τον Μανώλη Χιώτη και τον Στελλάκη Περπινιάδη και ξεκίνησε ηχογραφήσεις. Αργότερα συνεργάστηκε και με τον Γιάννη Παπαϊωάννου και τον Γιώργο Μητσάκη. Ο Περπινιάδης τον Οκτώβριο του 1948 την πήρε κοντά του ως τραγουδίστρια στο κέντρο Φλόριδα και στη συνέχεια τραγούδησε στην ταβέρνα του Τζίμι του Χοντρού με το σχήμα του Βασίλη Τσιτσάνη.  Η συνεργασία με τον Τσιτσάνη υπήρξε καθοριστική και σημάδεψε τις ζωές και των δύο. Με τη Νίνου στο πάλκο, ο Τσιτσάνηςείχε πει ότι η ουρά από κόσμο μπροστά στο μαγαζί έφτανε έως τον Άγιο Παντελεήμονα. Υπήρξε για χρόνια η μούσα του και η θυελλώδης ερωτική τους σχέση αποτυπώθηκε στα τραγούδια που της έγραψε. Ο οριστικός χωρισμός τους σφραγίστηκε με το αγαπημένο «Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα…».Το 1954 ανακάλυψε ότι πάσχει από καρκίνο της μήτρας. Πέθανεστις 23 Φεβρουαρίου 1957, σε ηλικία 35 ετών.

Αυτή είναι με λίγα λόγια η ιστορία της πολύ σύντομης αλλά εξαιρετικά συναρπαστικής ζωής της Μαρίκας Νίνου, την οποία ο Δημήτρης Καρατζιάς θέλησε να αποτυπώσει στο έργο του και να την κάνει γνωστή στο ευρύ κοινό. Μια ιστορία που πέρα από την καλλιτεχνική πορεία και τις προσωπικές στιγμές της ρεμπέτισσας, αποτυπώνει ταυτόχρονα την κατάσταση της Ελλάδας μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, τον πόλεμο, την ταλαιπωρία και τη φτώχεια των προσφύγων, αλλά και την όρεξη τους για ζωή, τραγούδι και διασκέδαση.

Στα θετικά (+) της παράστασης συγκαταλέγεται καταρχάς το κείμενο του Δημήτρη Καρατζιά που ξεχωρίζει για την αλήθεια, την αυθεντικότητα και την γλαφυρότητά του. Ο συγγραφέας επιλέγει να τοποθετήσει την ίδια την Μαρίκα Νίνου ως βασική αφηγήτρια της ιστορίας, καθιστώντας με τον τρόπο αυτό ακόμη πιο άμεση και παραστατική την διήγηση. Η τραγουδίστρια ξανασμίγει με τον Τζίμι Μάρκου, στην ταβέρνα του και μας εξιστορεί την ζωή της. Θυμάται όμορφες και θλιβερές στιγμές, νοσταλγεί αγαπημένα πρόσωπα, δακρύζει, γελά, αναπολεί γεγονότα της τότε εποχής. Ο λόγος του κειμένου είναι  απλός, λαϊκός, μεστός νοημάτων και διδαγμάτων ζωής, γεμάτος ρεαλισμό αλλά και χιούμορ. Μέσα από την διήγηση ο συγγραφέας αναφέρεται στους σπουδαίους συνεργάτες της, που άφησαν εποχή στο καλλιτεχνικό στερέωμα καιμας θυμίζει τα τραγούδια της που ακόμα και σήμερα μας συντροφεύουν στις χαρές και τις λύπες μας. Το έργο βραβεύτηκε στον 41ο διαγωνισμό της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών (ΠΕΛ) το 2022,  καθώς επιλέχθηκε ανάμεσα στα 8 καλύτερα θεατρικά έργα, καθώς και στον 3ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Πεζογραφίας του Κεφαλονίτικου περιοδικού “ΚΕΦΑΛΟΣ” το 2023, λαμβάνοντας την ίδια διάκριση.

Την σκηνοθεσία της παράστασης υπογράφει ο ίδιος ο Δημήτρης Καρατζιάς, ο οποίος, λιτά αλλά αποτελεσματικά, χωρίς υπερβολές και ιδιαίτερα σκηνοθετικά ευρήματα, ανέδειξε  με τον καλύτερο τρόπο τη δύναμη του κειμένου του. Με όπλο την εξαιρετική ερμηνεία της Ελένης Ουζουνίδου δημιούργησε μια παράσταση με συναίσθημα, νόημα και ρυθμό από την αρχή ως το τέλος. Μια αφήγηση  για δύο πρόσωπα και ταυτόχρονα μια εξομολόγηση από καρδιάς της ερμηνεύτριας που αποκαλύπτει χωρίς κανένα ενδοιασμό τα ερωτικά πάθη, τις επιθυμίες, την απογοήτευση, το πείσμα αλλά και την λατρεία της για το τραγούδι.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι από την πρώτη στιγμή που έκανε την εμφάνιση της στη σκηνή η πρωταγωνίστρια κρεμαστήκαμε κυριολεκτικά από τα χείλη της. Μεταφερθήκαμε νοερά στην ταβέρνα που τραγουδούσε και ως θαμώνες του μαγαζιού παρακολουθήσαμε με ευλάβεια το «παραμύθι» της ζωής της. Ταξιδέψαμε στο παρελθόν, στη γειτονιά της, στο φτωχικό της οικογένειάς της, στο πάλκο παρέα με τον Τσιτσάνη, σιγοτραγουδήσαμε τα τραγούδια της, γελάσαμε με τα αστεία της και νιώσαμε τον απίστευτο πόνο στο θλιβερό της τέλος. Η ατμόσφαιρα του έργου υπήρξε ιδιαίτερα συναισθηματική σχεδόν μυσταγωγική, ρεαλιστική αλλά και νοσταλγική, πικρή σε πολλά σημεία, όμορφη όμως και αληθινή, όπως ακριβώς οι άνθρωποι εκείνης της εποχής.

Η ερμηνεία της Ελένης Ουζουνίδου στο ρόλο της Μαρίκας Νίνου ήταν συγκλονιστική. Με άνεση και καθαρότητα στον λόγο, αμεσότητα, εκφραστικότητα και υποκριτική ωριμότητα, διηγήθηκε την ιστορία της μεγάλης τραγουδίστριας εκφράζοντας την λαϊκότητα και την αυθεντικότητα της. Ανθρώπινη και γλυκιά επικοινώνησε τα όνειρα, τις λύπες και τις χαρές της,ενώ ταυτόχρονα διέθετε το απαραίτητο μπρίο, το πάθος και την τσαχπινιά ώστε να αποδώσει με επιτυχία τον εκρηκτικό χαρακτήρα μιας γνήσιας ρεμπέτισσας, τον ερωτισμό που απέπνεε, τη σχέση της με τους άντρες, τον έρωτα της για το τραγούδι και τη ζωή.Χωρίς υπερβολές, με σύνεση και μέτρο στην ερμηνεία, με χιούμορ και αισθαντικότητα κέρδισε επάξια το θερμότερο χειροκρότημα.

Ο Δημήτρης Καρατζιάς στον ρόλο του Τζίμη Μάρκου είχε μια επίσης σημαντική παρουσία. Σοβαρός, επιβλητικός, συγκροτημένος, εντυπωσιάζει με την ιδιαίτερη δυναμική και την καθαρότητα της φωνής του. Υποδύεται αριστοτεχνικά τον άνθρωπο της νύχτας που μεταφέρει από την δική του οπτική τα γεγονότα που έζησε, που γνώριζε καλά την Μαρίκα Νίνου, την σχέση της με τον Τσιτσάνη, που την έζησε στις καλές και στις άσχημες στιγμές της, που την είδε να σβήνει νικημένη από τον καρκίνο. Μια καίρια συμβολή στην αναβίωση αυτού του γλυκόπικρου παραμυθιού.

Η αφήγηση εμπλουτίστηκε με στίχους τραγουδιών της Νίνου που ερμήνευσε, με την εξαιρετική της φωνή η Ελένη Ουζουνίδου, μια φωνή που παρέπεμπε σε αυτήν της σπουδαίας ερμηνεύτριας κάνοντας το συναίσθημα να περισσεύει.

Η πρωτότυπη μουσική του Μάνου Αντωνιάδη, σε πλήρη αρμονία με το ύφος του κειμένου, συνυπήρξε διακριτικά με την αφήγηση και έδωσε στην ατμόσφαιρα μια ιδιαίτερα νοσταλγική νότα.

Το λιτό σκηνικό της Κικής Μαυρίδου, μας μετέφερε στο εσωτερικό της ταβέρνας του Τζίμη, με το χαρακτηριστικό πάλκο, τις παραδοσιακές καρέκλες και τα τραπέζια με τα μεταλλικά κύπελλαγια το κρασί. Ένα σκηνικό που συμπληρώσαμε όλοι εμείς που ως πελάτες παρακολουθήσαμε την ξεχωριστή αυτή εμφάνιση της διάσημης ρεμπέτισσας. Τα κοστούμια των πρωταγωνιστών ήταν ανάλογα του ύφους της εποχής.

Οι φωτισμοί, τέλος, της Χριστίνας Φυλακτοπούλου προσέδωσαν στην παράσταση ζωντάνια και δραματικότητα, τονίζοντας ταυτόχρονα τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των πρωταγωνιστών.

Αν είχαμε να κάνουμε κάποια παρατήρηση (-) στο όλο αποτέλεσμα αυτή θα αφορούσε στο κομμάτι της μουσικής, καθώς θα μπορούσαν να ακούγονται ηχογραφημένα ή ακόμη και με ζωντανή εκτέλεση, περισσότερα γνωστά και αγαπημένα τραγούδια της Νίνου. Οφείλουμε όμως να ομολογήσουμε πως η διακριτικότητα του μουσικού στοιχείου της παράστασης βοηθά πραγματικά στο να μην αποσπάται η προσοχή του κοινού από την συγκλονιστική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας και το αισθαντικό κείμενο, του οποίου πραγματικά δεν θα ρισκάραμε να χάσουμε ούτε λέξη.

Συμπερασματικά(=) παρακολουθήσαμε μια συγκινητική, γλυκόπικρη παράσταση, με ρυθμό, ουσία και πολύ καλές ερμηνείες, που πραγματικά αξίζει να δει κανείς. Μια παράσταση με συναίσθημα και πάθος για μια σπουδαία ρεμπέτισσα, μιαεκρηκτική προσωπικότητα που μέσα στην σύντομη ζωή της δοξάστηκε όσο καμία άλλη…

Βαθμολογία:  7,1/10

Σημ: Η παράσταση θα επαναληφθεί στο θέατρο Αμαλία Παρασκευή 15 – Κυριακή 17 Μαρτίου.