Είδε η Ελένη Γιαννακίδου και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα.
Το κοινό της Θεσσαλονίκης είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει για δυο βραδιές στις 7 και 8 Ιουλίου στο Θέατρο Δάσους την τραγωδία του Σοφοκλή «Ηλέκτρα» σε μετάφραση Γιώργου Χειμωνά και σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου. Ένα έργο που περιοδεύει σε αρχαία θέατρα και υπαίθριους χώρους μέχρι τέλη Σεπτέμβρη, αφού έκανε πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 4 και 5 Ιούλη.
Η υπόθεση του έργου εκτυλίσσεται στις Μυκήνες, στο Παλάτι του Ατρέα όπου διαμένει πια η Κλυταιμνήστρα με τον Αίγισθο, αφού πρώτα σχεδίασε και σκότωσε με τη βοήθειά του τελευταίου τον άνδρα της Αγαμέμνονα, όταν εκείνος νικητής επέστρεψε από την Τροία. Η Ηλέκτρα ζει έξω από το παλάτι διωγμένη, αφού δεν μπορεί να ανεχτεί να μένει με τους δολοφόνους του πατέρα της, τη μητέρα της δηλαδή και τον εραστή της, ενώ ευτυχώς πρόλαβε να φυγαδεύσει τον αδερφό της, τον μικρό Ορέστη, μακριά για να τον φροντίζει ο παιδαγωγός του. Στο παλάτι μένει η αδερφή της, η Χρυσόθεμις, η οποία αν και ζητά κι αυτή εκδίκηση για το θάνατο του πατέρα της, συμβιβάζεται και υπακούει στην Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο. Η Ηλέκτρα περιμένει να έρθει η στιγμή που ο Ορέστης θα φανεί και θα σκοτώσει τους δολοφόνους του Ατρέα, όπως άλλωστε κι ένας χρησμός έλεγε. Ζει φορώντας μαύρα ρούχα κουρελιασμένα μέσα στη θλίψη και τον οδυρμό για τον χαμό του Ατρέα και τη συμφορά της. Ο Ορέστης, ο φίλος του Πυλάδης κι ο παιδαγωγός του φτάνουν στις Μυκήνες αλλά δεν φανερώνονται στη βασίλισσα παρά καταστρώνουν ένα σχέδιο: αφήνουν μέσα από τα λόγια του Παιδαγωγού να διαρρεύσει η είδηση πως ο Ορέστης σκοτώθηκε στους Δελφικούς Αγώνες, έτσι ώστε η Κλυταιμνήστρα να μείνει ήσυχη χωρίς να υποψιάζεται πως ο εκδικητής του φόνου του Ατρέα, ο ίδιος της ο γιος, βρίσκεται στην πόλη.
Απ’ την άλλη πλευρά, η Ηλέκτρα, μόλις μαθαίνει για τον χαμό του Ορέστη, απελπίζεται και ζητά από την αδερφή της να συνεργαστεί μαζί της να φονεύσουν τους εραστές και να επαναφέρουν το δίκαιο στην Πόλη. Η Χρυσόθεμις δεν είναι τόσο δυνατή, είναι φοβισμένη και τώρα νιώθει πιο αδύναμη από ποτέ σαν μαθαίνει πως ο Ορέστης είναι νεκρός, ενώ η ίδια πιστεύει πως είδε σημάδια του στον Τάφο του Αγαμένονα, όταν πήγε να του προσφέρει χοές . Ο Ορέστης, ο Πυλάδης κι ο Παιδαγωγός του φτάνουν στο Μέγαρο και εκεί γίνεται η αναγνώριση ανάμεσα στα δύο αδέρφια. Έπειτα ,ο Ορέστης μπαίνει στο παλάτι και σκοτώνει τη μητέρα του, τυλίγει το σφαγμένο σώμα με σεντόνι και το βγάζει απ το παλάτι. Ο Αίγισθος που έχει φτάσει στον χώρο, βλέπει νεκρή την Κλυταιμνήστρα και καταλαβαίνει πώς θα χει κι αυτός το ίδιο τραγικό τέλος απ τα χέρια του Ορέστη. Ο Ορέστης τον κατευθύνει στο δωμάτιο και τον δολοφονεί κι αυτόν.Η εκδίκηση έχει γίνει πράξη .
Στην παράσταση που παρακολουθήσαμε με θετικό πρόσημο (+) κρίνουμε την σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου που σέβεται το πρωτότυπο κείμενο και χρησιμοποιεί την μετάφραση του Χειμωνά για να μας δώσει με καθάριο λόγο, μεστό από συναίσθημα, σαφήνεια και δυναμική, το μήνυμα της Σοφόκλειας Ηλέκτρας. Χωρίς υπερβολές και πομπώδες ύφος στήνει το έργο με μέτρο, εκείνο που αρμόζει στη θέαση της αρχαίας τραγωδίας χωρίς να υπερβάλλει σε νεωτερισμούς και εντάσεις διατηρώντας το στέρεο κι ακέραιο το λόγο του Σοφοκλή, ώστε τόσο ο γνώστης της αρχαίας τραγωδίας να φεύγει από το θέατρο γαλήνιος και άκρως ικανοποιημένος από το έργο αλλά και γενικά ο θεατρόφιλος να αποκομίζει όλα όσα το αρχαίο δράμα δίνει : να νιώσει το δίλημμα και τους προβληματισμούς των ηρώων, να ταυτιστεί με το πάθος τους, να διεισδύσει στις εμμονές τους και να κατανοήσει τα αίτια και τις συνθήκες που τους οδήγησαν σε συγκεκριμένες αποφάσεις κι ενέργειες.
Όλα τα παραπάνω βέβαια επιτυγχάνονται κι από τις άξιες ερμηνείες των ηθοποιών. Η Λουκία Μιχαλοπούλου στον ρόλο της Ηλέκτρας είναι εξαιρετική. Μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου, το γυρτό από θλίψη σώμα, την αίσθηση της απώλειας που σε κάθε της λέξη αναδύεται, καταφέρνει να γίνει το συμπαθές τραγικό πρόσωπο και να μας συμπαρασύρει σ αυτή την αναζήτηση σωτηρίας, αν τελικά μπορεί να είναι σωτηρία, μέσα από την εκδίκηση.
Η σκηνή με την Κλυταιμνήστρα, Ιωάννα Παπά, κι ο έντονος διάλογος ανάμεσα σε μάνα -κόρη, η σκηνή της πρόταξης επιχειρημάτων ανάμεσα στις δύο αδερφές Ηλέκτρα και Χρυσοθέμιδα, Γρηγορία Μεθενίτη, με την αποκάλυψη των διαφορετικών ιδιοσυγκρασιών και χαρακτήρων, η σκηνή όπου ο Παιδαγωγός, Γιάννης Αναστασάκης, φέρνει την είδηση του θανάτου του Ορφέα και της παράδοσης της λίγης τέφρας που απέμεινε τάχα από κείνον στην Ηλέκτρα αλλά κι η αναγνώριση του Ορφέα, Αναστάσης Ροϊλός, από την αδερφή του με κείνο το παλιό άσμα που της τραγουδούσε ,όταν ήταν μικρός και ζούσε στο παλάτι, είναι σκηνές που φανερώνουν τις εξαιρετικές ερμηνείες των παραπάνω ηθοποιών που ανταποκρίνονται με μεγάλη αξιοσύνη στην απόδοση των τραγικών προσώπων.
Θετικά επίσης είναι τα σχόλια για την κίνηση των σωμάτων και την έκφρασή τους σ όλη την παράσταση καθώς μέσα από την στάση και τις κινήσεις τους οι ηθοποιοί δίνουν λόγο στα κορμιά να φανερώσουν συναισθήματα οργής, χαράς, μίσους, οδύνης, ταραχής καθώς εκείνα πάλλονται, συγκρούονται, σέρνονται στην ορχήστρα, σκαρφαλώνουν, χορεύουν αναπηδούν, αγκαλιάζονται, αποδιώχνουν, σύμφωνα με την πλοκή του έργου. Η κινησιολογία αυτή κι η χορογραφία παράλληλα κάνει δυνατές τις σιωπές και φανερώνει τον δυνατό απόηχο κάθε σύσπασης των σωμάτων, κάθε λικνίσματος, κάθε βήματος των ηθοποιών αλλά και του χορού συνολικά.
Αξίζει εδώ να αναφερθούν κι η μελωδία και οι ήχοι βιολιού και τσέλο που ακούγονται ζωντανά από τους μουσικούς Φώτη Σιώτα και Τάσο Μισυρλή που με τη σειρά τους ενισχύουν την τραγικότητα της ατμόσφαιρας που περιρρέει την υπόθεση.
Οι ενδυματολογικές επιλογές επίσης αρέσουν, με μία εξαίρεση που θα αναφερθεί πιο κάτω, και συνάδουν με το πνεύμα του έργου που ο Τάρλοου θέλει να προσδώσει χωρίς να ξενίζει το μοντέρνο ρούχο αλλά αντίθετα να συνηγορεί κι αυτό με τη σειρά του στη διαχρονικότητα του έργου, καθώς η πάλη ανάμεσα στο δίκαιο, το ηθικό και την εκδίκηση είναι συστατικά στοιχεία των κοινωνιών όχι μονάχα του αρχαίου παρελθόντος αλλά στοιχεία που ταλανίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά στο πέρασμα των αιώνων. Οι γυναίκες του χορού με φορέματα σε παστέλ αποχρώσεις είναι οι Κυρίες, πριγκίπισσες του παλατιού ,που νουθετούν, συμπαρίστανται και διαλέγονται με την Ηλέκτρα. Η Κλυταιμνήστρα από την πλευρά της με την πράσινη τουαλέτα και την πολυτέλεια φανερώνει την υπεροχή της στο παλάτι και την εξουσία, ενώ ο Ορφέας κι ο Πυλάδης με ανοιχτό χακί στρατιωτικό ρούχο φανερώνουν τους ξένους που έρχονται στις Μυκήνες για να φέρουν τις κακές ειδήσεις .
Το μόνο παράταιρο και το τοποθετούμε στα αρνητικά (-) είναι το ρούχο του Παιδαγωγού που παραπέμπει σε αρχαίο πολεμιστή – εμφανίζεται με περικεφαλαία, στρατιωτικό θώρακα και δόρυ – αισθητική που δεν ακολουθεί τη γραμμή ούτε των προαναφερθεισών ενδυματολογικών επιλογών αλλά ούτε και του μοντέρνου κοστουμιού με το οποίο εμφανίζεται στο τέλος κι ο Αίγισθος, πριν την τραγική του κατάληξη απ το χέρι του Ορφέα.
Επίσης συγκαταλέγουμε και το φτωχό -λιτό- σκηνικό: μια κατασκευή στη μέση της ορχήστρας με μια σκάλα που το κοίλο της φανερώνει κάθοδο κι όχι άνοδο και στο κεφαλόσκαλό της μια ανοιχτή θύρα με μεγάλα ορθογώνια ξύλινα παντζούρια δεξιά κι αριστερά της που δείχνουν παρακμή, σκηνικό που έρχεται σε πλήρη αντίφαση με την πολυτελή μορφή της Κλυταιμνήστρας που βγαίνει από τη θύρα και κατεβαίνει τη σκάλα. Ίσως ένα σκηνικό που να παραπέμπει στην αίγλη του Μεγάρου των Μυκηνών να τόνιζε καλύτερα την αντίθεση ανάμεσα στο ανίερο ζευγάρι Αίγισθου – Κλυταιμνήστρας που ζει σ αυτό πολυτελή βίο και την φτωχή μα γεμάτη μίσος κι απέχθεια γι αυτούς Ηλέκτρα που ζει δυστυχισμένη σαν φτωχή συγγενής έξω από αυτό.
Εν κατακλείδι (=), πρόκειται για μια θεατρική παράσταση που ανταποκρίνεται επάξια στις απαιτήσεις θέασης ενός αρχαίου δράματος που σέβεται το νόημα του πρωτότυπου κειμένου, δεν κουράζει, δεν κάνει κοιλιά αλλά καταφέρνει στην παράστασης μιας ώρας και τριάντα λεπτών να δώσει στον θεατή τη χαρά να απολαύσει τον καθαρό λόγο, τις εξαιρετικές ερμηνείες και να καταστεί συμπάσχων με την ανησυχία του Χορού και τους προβληματισμούς και τα αδιέξοδα των ηρώων, να συμπονέσει τη στάση της Ηλέκτρας που μάχεται το σύστημα και την παράνομη, βίαιη εξουσία που η συζυγοκτόνος μητέρα της με τον εραστή της αντιπροσωπεύουν, ώσπου τελικά ο ίδιος ο θεατής μαζί με τους ήρωες να οδηγηθεί στη λήξη του δράματος και στην ηθική τουλάχιστον, μπορεί και όχι, δικαίωσή τους .
Βαθμολογία: 7,6/10.
-Πληροφορίες για τη παράσταση εδώ
Δημήτρης Τάρλοου: Η μητέρα μου σε πολλά μου θυμίζει την «Ηλέκτρα» | Interview
