Ατύχησε «Η Ιφιγένεια στην χώρα των Ταύρων» από το Κ.Θ.Β.Ε. Είδαμε στο θέατρο Δάσους και σχολιάζουμε…
Μαζί με πάνω από 3 χιλ. θεατρόφιλους βρεθήκαμε στην πανελλήνια πρεμιέρα της παράστασης “Η Ιφιγένεια στην χώρα των Ταύρων”, στο θέατρο Δάσους, σε παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και σε μετάφραση-σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου.
Λίγα λόγια για το έργο: Η «Ἰφιγένεια ἐν Ταύροις» είναι τραγωδία του Ευριπίδη, συνέχεια της Ιφιγένειας εν Αυλίδι, που διδάχθηκε ωστόσο πριν από αυτή (414-413 π.Χ.). Στο ναό της Άρτεμης στην Ταυρίδα γίνονται ανθρωποθυσίες. Θυσιάζουν στη θεά, τους Έλληνες που συλλαμβάνουν στη χώρα και η Ιφιγένεια, ως ιέρεια, κάνει τον εξαγνισμό των θυμάτων πριν τη σφαγή. Η Ιφιγένεια έχει δει κακό όνειρο τη νύχτα, ότι πέθανε στο Άργος ο αδελφός της Ορέστης και έχει βγει τώρα το πρωί στον αέρα και στο φως να το διηγηθεί και έτσι να το ακυρώσει. Φτάνει στο μεταξύ ο Ορέστης με τον Πυλάδη και κατά το χρησμό και την εντολή του Φοίβου πρέπει να πάρει από το ναό το άγαλμα της θεάς και να το φέρει στην Αθήνα· έτσι θα λυτρωθεί από τη μανία των Ερινυών που τον κυνηγάνε σαν μητροκτόνο. Αλλά οι δύο ήρωες συλλαμβάνονται από βαρβάρους ως ιερόσυλοι, που σύμφωνα με δικούς τους νόμους και καθώς ο βασιλιάς της Ταυρίδας, Θόας, μισούσε τους ξένους και τους Έλληνες, έπρεπε να θυσιαστούν. Προτού λοιπόν θανατωθούν ως θυσία προς τη Θεά Αρτέμιδα, οδηγούνται για εξαγνισμό, στο ναό της Θεάς, από την ιέρεια του ναού. Όμως ιέρεια του Ναού της Θεάς τυγχάνει να είναι η αδελφή του Ορέστη ,η Ιφιγένεια, με την οποία αναγνωρίζονται. Έτσι με τέχνασμα αυτής οι ήρωες και μαζί τους η Ιφιγένεια καταφέρνουν με την βοήθεια της Θεάς Αθηνάς να αποδράσουν αποκομίζοντας και το ιερό ξόανο της Θεάς.
Και πριν αναφερθούμε στα χαρακτηριστικά της παράστασης θα αφιερώσουμε λίγες γραμμές για να υπογράψουμε για ακόμα μία φορά τη στήριξη μας σε έναν από τους μεγαλύτερους θεατρικούς οργανισμούς στην Ελλάδα, σήμα κατατεθέν της πολιτισμικής κουλτούρας της Θεσσαλονίκης αλλά και όλης της υπόλοιπης Βόρειας Ελλάδας. Το Κ.Θ.Β.Ε πέρασε έναν από τους δυσκολότερους καλλιτεχνικούς χειμώνες του, με κλειστές σκηνές και κατεβασμένες παραστάσεις σχεδόν ολόκληρη τη σεζόν. Σε μια καθολικά δύσκολη χρονιά για την Ελλάδα, που συνεχίζεται δραματικά τις ώρες που γράφονται αυτές οι γραμμές, το Κ.Θ.Β.Ε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού κατέβασε ρολά αφήνοντας για μήνες απλήρωτο το δυναμικό του. Θα αναφέρουμε για ακόμα μια φορά πως η παιδεία του θεάτρου αποτελούσε πάντα και αποτελεί ακόμα το οξυγόνο σε περιόδους κοινωνικοοικονομικής κρίσης. Το Κ.Θ.Β.Ε από το 1961 μέχρι σήμερα έχει παρουσιάσει και περιοδεύσει, ακόμα και στο εξωτερικό, ιστορικές παραστάσεις. Έχει υπηρετηθεί από σπουδαίους ανθρώπους της τέχνης και έχει γεννήσει ακόμα σπουδαιότερους καλλιτέχνες. Ας τιμηθεί η ιστορία του και η θεατρική, βαριά κληρονομιά του και ας υπάρξει μια ζωτική λύση για τη λειτουργία του.
Καταλήγοντας στο δια ταύτα, στην παρουσίαση της παράστασης, θεωρούμε ότι η επιλογή του συγκεκριμένου έργου ήταν εξαρχής ατυχής. Ο Ευριπίδης, σε αντίθεση με τον Αισχύλο και τον Σοφοκλή, αφαίρεσε σε μεγάλο βαθμό τις διαστάσεις του τραγικού στην Ιφιγένεια. Φυσικά δεν θα μπορούσε να μην υπάρξει αιτιολόγηση για αυτό. Η Ιφιγένεια εν Ταύροις γράφτηκε εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου, στην πιο δραματική στιγμή του, αυτή της Σικελικής εκστρατείας. Οι Αθηναίοι είχαν υποπέσει σε οποιαδήποτε αμφισβήτηση γύρω από αξίες και θεσμούς. Έτσι λοιπόν ο οξυδερκής Ευριπίδης παρουσιάζει τους χαρακτήρες του ως κοινούς ανθρώπους διακωμωδώντας έθιμα, θεία και ιερές τελετές.
Kαι γιατί ονοματίζουμε αυτή τη θεατρική επιλογή ατυχή; Διότι σε αρκετά σημεία του κειμένου όπου ο λόγος ήταν πιο “ελαφρύς” και εμπεριείχε αστεϊσμούς προκαλώντας γέλωτα, το κοινό δυσανασχετούσε. Σαφέστατα επρόκειτο για μια ευριπίδεια τραγωδία χωρίς όμως να εμπεριέχει ως επί το πλείστον τα κλασικά στοιχεία, όπως αναλύσαμε και παραπάνω, που θα περίμεναν οι θεατές να δούνε. Είναι ένα σπουδαίο κείμενο που υμνεί τη φιλία και την αδερφική αγάπη. Αυτές τις δύσκολες όμως ώρες ο κόσμος έχει ανάγκη να παρακολουθήσει έργα που θα αναπτερώσουν το κατακρεουργημένο φρόνημα του, έργα που να εμπεριέχουν εθνικό δογματισμό. Με ένα τέτοιο λοιπόν έργο όφειλε να δώσει το παρών του το Κ.Θ.Β.Ε.
Kαταλήγοντας στον βασικό κορμό της παράστασης και μην επιδιώκοντας επ’ ουδενί να δικαιολογήσουμε τα όποια προβλήματα παρουσιάστηκαν σε ήχο και απόδοση κειμένου, οφείλουμε να αναφέρουμε ότι λόγω των γνωστών συνθηκών ο χρόνος προετοιμασίας τεχνικών και ηθοποιών ήταν πολύ μικρός.
Στις βασικές ερμηνείες του έργου συναντήσαμε την εξής διανομή. Μουτούση Αμαλία (Ιφιγένεια), Στυλιανού Χρίστος (Α’ Αγγελιοφόρος), Χρυσοστόμου Γιώργος (Ορέστης), Συριόπουλος Μιχάλης (Πυλάδης), Κολοβός Γιώργος (Θόας), Ροϊλός Αναστάσης (Β’ Αγγελιοφόρος), Ιωαννίδου Χρύσα (Άρτεμις -άγαλμα-), Καλαϊτζίδου Άννα (Αθηνά). Όλες οι αποδόσεις αποτέλεσαν μέρος ενός ίδιου διεκπεραιωτικού ερμηνευτικού καμβά.
Πολλές φορές εντοπίζαμε λάθη που ήταν αποτέλεσμα μη σωστής και επαρκής προετοιμασίας και μια αίσθηση ερασιτεχνισμού. Οι ερμηνείες, σε πολλές στιγμές εν μέσω της παράστασης, δεν κούμπωναν μεταξύ τους δημιουργώντας ένα αόρατο χάσμα. Διαφαινόταν μια ερμηνευτική κόπωση και έλειπε η πληθωρικότητα στο ερμηνευτικό σκέλος. Θα ξεχωρίσουμε την απόδοση του Μιχάλη Συριόπουλου ως Πυλάδης, ο οποίος προσέθεσε εύστοχα στον ρόλο του την συναισθηματική ένταση που απαιτούσε.
Το Χορικό της τραγωδίας (Αγγελίτσα Ελευθερία, Βασιλόπουλος Παντελής , Βλάχου Μομώ, Γαλανής Μάνος, Δρικούδης Απόλλων, Ζαχαράκης Αριστοτέλης, Ζώρα Στεφανία, Κιουρκτσόγλου Δάφνη, Κωνσταντά Μαρία, Μιχαλόπουλος Αντώνης , Πουρέγκα Μαριάννα Σαπρανίδου Αλεξία, Σπυριδάκη Ευτυχία, Τουμανίδου Χρύσα, Χαλκιάς Ορέστης ) σε μια παραβολή με τη σύγχρονη ιστορία, έχοντας όλα τα μέλη του ξυρισμένη κεφαλή, σαν άλλοι αιχμάλωτοι πολέμου. Ο Χορός σε αυτή την τραγωδία του Ευρυπίδη, είναι λυρικός, είναι συναισθηματικός. Είναι γυναίκες, είναι Ελλαδίτισες μακριά από τη πατρίδα τους, είναι εκείνες που με τη γυναικεία αλληλεγγύη τους κρατάνε επτασφράγιστο το μυστικό της φυγής της Ιφιγένειας και την προστατεύουν.
Θα λέγαμε ότι το Χορικό ήταν το πιο δυνατό ερμηνευτικό κομμάτι, χωρίς όμως να μας συνεπάρει. Είχαν μια πολύ δυνατή εικόνα, με απαράμιλλη αισθητική καθώς εμφανίζονταν γυμνοί στην σκηνή και έντυναν στην συνέχεια το ξεγυμνωμένο σαρκίο τους με λευκά ρούχα που αποτελούσαν μέρος του σκηνικού.
Εικαστικά ήταν μια άρτια δουλειά, ερμηνευτικά όμως και σε αυτό τα σκέλος υπήρξε προβληματική δεινότητα.
Το Χορικό συνοδεύτηκε υπό το ήχο του μπάσου, του κλαρινέτου, του όμποε και του αγγλικού κόρνου, από τους μουσικούς Μιχαιλίδη Αλέξανδρο και Σακαρέλη Κώστα που βρίσκονταν στα αριστερά πλάγια της σκηνής.
Στην σκηνοθεσία του έργου ο Θωμάς Μοσχόπουλος. Η καλλιτεχνική του ματιά ομολογουμένως έδωσε το στίγμα που έλειπε από τη παράσταση. Σε ένα σκηνικό, που από την αρχή που το αντίκριζες, μαγνήτιζε το βλέμμα σου, καταλάβαινες ξεκάθαρα ποιο θα ήταν το κυρίαρχο στοιχείο αυτής της σκηνοθετικής επιμέλειας.
Η Θεριανού Ευαγγελία δημιούργησε πάνω σε λευκά τούλια με σκορπισμένα παπούτσια και πανιά έναν σωρό από ασπρισμένα ρούχα μπροστά από ένα γκριζαρισμένο τοιχίο. Με αυτά τα λευκά υφάσματα λοιπόν ο Θ. Μοσχόπουλος δημιούργησε τη σκηνοθεσία του. Οι συντελεστές πρόσθεταν και αφαιρούσαν ρούχα, εξωτερικεύοντας τα συναισθήματα της κάθε σκηνής και ο Χορός χόρευε με πουκάμισα αδειανά, με τις δικές του χαμένες Ελένες… Φάουλ είχαμε όμως και σε αυτό το σκέλος της παράστασης, όπως κάποια σημεία του έντονου διαλόγου που υπάρχουν μέσα στην τραγωδία όπου χρειάζονταν στήριξη για να μην επιφέρουν κόπωση και περισσότερη ένταση σε κομβικές στιγμές όπως η αναγνώριση του Ορέστη από την Ιφιγένεια που θεωρείται μια από τις σπουδαιότερες σκηνές του παγκοσμίου θεάτρου.
.
Εν κατακλείδι [=],
Και δίχως να προσθέσουμε κάτι παραπάνω, σε μια καλοκαιρινή σεζόν που η μία αναβολή διαδέχεται την άλλη, που ο φόβος έχει κατακλύσει μέχρι και τον πιο ελπιδοφόρο, που ο πολιτισμός φαντάζει πολυτέλεια μην χάνεται την ευκαιρία μέσα από αυτά τα περίφημα κείμενα να θυμηθείτε ποιοι είμαστε… Μην κάνετε τη χάρη στον οποιονδήποτε να μην γνωρίζετε ποιος είστε.. Ίσως τελικά μόνο αυτή να είναι η δύναμη μας..
Βαθμολογία:
5 στα 10
-ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ – ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΟΔΕΙΑΣ ΕΔΩ
Φωτογραφικό υλικό
