Ατμόσφαιρα, αισθητική και ουσία στην παράσταση «Σκρουτζ». Ειδαμε στο θέατρο Φαργκάνη και σχολιάζουμε…
Και ξάφνου η αίθουσα του θεάτρου Φαργκάνη… μύρισε Χριστούγεννα! Με εκείνο το νοσταλγικό άρωμα μιας τρυφερής αθωότητας. Ανακαλώντας εικόνες γύρω από τζάκι αναμμένο κι ακούσματα παραμυθιών να νανουρίζουν τα χριστουγεννιάτικα όνειρα… Την ώρα που το χιόνι έξω ντύνει τους στολισμένους δρόμους και ο Ντίκενς αναλαμβάνει τα υπόλοιπα… Αυτήν την αίσθηση μας μετέφερε η παράσταση «Σκρουτζ» του Κάρολου Ντίκενς από το θέατρο «Αναζήτηση»– χαρακτηρισμένη ως επετειακή για τα 30 χρόνια πορείας του σχήματος – σε διασκευή και σκηνοθεσία Αχιλλέα Ψαλτόπουλου που παρακολουθήσαμε την πρεμιέρα της στο θέατρο Φαργκάνη. Σε ένα χώρο κατάμεστο και φυσικά με πολλά μικρά παιδιά ως θεατές, αν και οι ενήλικες πλειοψηφούσαν, προφανώς και λόγω ώρας.
Η διάσημη «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» του συγγραφέα- εμβληματική των γιορτινών ημερών εδώ και πολλά χρόνια, είναι βεβαίως πασίγνωση και αγαπημένη μικρών και «μεγάλων» παιδιών. Απλά για όσους πιθανόν την ξέχασαν, τη θυμίζουμε με δυο λόγια: ο γερο-παράξενος, μοναχικός και τσιγκούνης Εμπενίζερ Σκρουτζ, μισεί τα Χριστούγεννα και τις γιορτές, προτιμώντας τις λίρες του από τους ανθρώπους. Αδιαφορεί για τη δυστυχία δίπλα του, για την ανθρώπινη επαφή, απομονωμένος σε ένα δικό του μίζερο κόσμο. Μέχρι που θα τον επισκεφθούν την παραμονή 4 φαντάσματα: το πνεύμα του πεθαμένου συνεταίρου του και τα πνεύματα των πρώην- τωρινών- μελλοντικών Χριστουγέννων, μεταφέροντάς τον νοερά σε καθοριστικά γεγονότα, ικανά να αφυπνίσουν το συναίσθημα, να φέρουν τη συνειδητότητα και τη θεαματική αλλαγή του ήρωα…
Οπότε είναι λογικό, στα πρώτα θετικά στοιχεία (+) της παράστασης να συγκαταλέγεται η ίδια η ιστορία του Κ. Ντίκενς…
– Ένα «παραμύθι» ή σωστότερα νουβέλα, που κατέκτησε παγκόσμια τις καρδιές μικρών και μεγάλων, καθώς διακρίνεται από σπουδαίες αρετές που την κάνουν ξεχωριστή στο είδος της. Με αφορμή τα Χριστούγεννα, την κατ’ εξοχήν γιορτή της αγάπης, ο Ντίκενς έφτιαξε μια μυθοπλασία ευρηματική και συμβολική, χρησιμοποιώντας εντυπωσιακά για τα παιδιά στοιχεία μύθου (φαντάσματα), ώστε να περάσει εύκολα μέσα από αυτά, σημαντικά οικουμενικά μηνύματα σε πολλά επίπεδα: την αλληλεγγύη στον πλησίον, τους δεσμούς της οικογένειας ως αξία, την εξάρτηση/ αλλοτρίωση από το χρήμα, τις ειλικρινείς σχέσεις των ανθρώπων, την άδολη χριστιανική αγάπη, το βαθύ, ουσιαστικό μήνυμα της γιορτής… Δοσμένα παραστατικά, με τρόπο απλό και εύληπτο, πλήρως κατανοητό για την παιδική αντίληψη και μια έντονη θεατρικότητα να ενυπάρχει ήδη στο κείμενο κατά τη συγγραφή του.
– Η μεταφορά του στη σκηνή διασκευασμένο ως «Σκρουτζ» και υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Αχιλλέα Ψαλτόπουλου, υπήρξε όντως επιτυχημένη, έχοντας να διαχειριστεί ένα δύσκολο εγχείρημα, καθώς το να κερδίσεις τα παιδιά ως θεατές, πιθανόν να συνιστά τη μεγαλύτερη θεατρική πρόκληση. Πέραν αυτού όμως, η συγκεκριμένη πολυπρόσωπη ιστορία που δεν αποτελεί μια ευθύγραμμη αφήγηση αλλά στηρίζεται στις συνεχείς αναδρομές (φλας μπακ) και επαναφορές στο παρόν, που εστιάζει στο συναίσθημα και όχι στον εντυπωσιασμό, παρουσιάζει επιπλέον δυσκολίες, αν μάλιστα προσθέσει κανείς και τη συμμετοχή παιδιών στην παράσταση. Παρά ταύτα όμως, το αποτέλεσμα δικαίωσε πλήρως τον δημιουργό.
Η διασκευή του πρόσθεσε εύστοχες πινελιές χιούμορ και παρωδίας στις ατάκες, δίνοντας ζωντάνια και φρεσκάδα στο πρωτότυπο κείμενο, ενώ η ρεαλιστική σκηνοθεσία απέδωσε πειστικά την ατμόσφαιρα του έργου και με σαφήνεια την ουσία του. Σε αυτό συνέβαλαν οι σοφά επιλεγμένες προβολές ως φόντο που έδιναν το ανάλογο σκηνικό του διαφορετικού χώρου… οι επιτυχημένες σκηνές των αναδρομών με το κατάλληλο κάθε φορά κλίμα… οι ουσιαστικοί/ χαριτωμένοι διάλογοι Σκρουτζ και πνευμάτων σε πρώτο πλάνο… Με πλήρη αξιοποίηση της σκηνής και σωστά «χωροθετημένα» τα πολλά πρόσωπα, αρκετά τραγούδια ως πινελιά «μιούζικαλ», ισορροπημένο συναίσθημα, σκηνική δράση και ωραίες αισθητικά εικόνες.
– Στην πολυπρόσωπη ομάδα, αποτελούμενη από δέκα ενήλικες και τέσσερα παιδιά, είναι αλήθεια ότι η κυρίαρχη μορφή του Σκρουτζ από τον ταλαντούχο Α. Ψαλτόπουλο, κέρδισε δίκαια τις εντυπώσεις. Άλλωστε πιο ταιριαστή «καρτουνίστικη» φιγούρα για τον συγκεκριμένο ρόλο, δύσκολο να βρεθεί, παραμένοντας ο ίδιος… πεισματικά, ένα μεγάλο παιδί. Ωστόσο αυτά που κυριάρχησαν στην ερμηνεία του ήταν το πηγαίο χιούμορ και η ετοιμότητα στην ατάκα, η αμεσότητα και σκηνική του άνεση, το επικοινωνιακό χάρισμα, η ζωντάνια και αθωότητα ενός παιδιού, η φυσικότητα σε οτιδήποτε, από τους αστεϊσμούς μέχρι τη γκρίνια ή τη συγκίνηση, αλλοιώνοντας επιπλέον τη φωνή του ως «γρύλισμα». Απλά εξαιρετικός, σε ένα ρόλο που του ταίριαζε γάντι.
Οι υπόλοιποι ως σύνολο στάθηκαν ισάξια δίπλα του, με ελάχιστες εξαιρέσεις σε μέτριο επίπεδο, ξεχωρίζοντας τον απόλυτα πειστικό υπάλληλο του Σκρουτζ για τη συγκινητική του απλότητα, καθώς και τα δύο «πνεύματα» του παρελθόντος και του παρόντος για την άνεση, την εκφραστικότητα, το αυθεντικό χιούμορ. Εξαιρετικά επίσης και τα τέσσερα παιδιά (από την πρώτη διανομή της πρεμιέρας), εντελώς μέσα στο κλίμα της παράστασης και ειδικότερα τα κορίτσια με αέρα… επαγγελματιών, ενώ η σοβαρότητα των αγοριών υπηρέτησε πιστά τις ανάγκες των ρόλων τους και μπράβο σε όλα!
– Ένα μεγάλο όμως μπράβο ανήκει δικαιωματικά στα κοστούμια της παράστασης, που η συμβολή τους στο πνεύμα και το κλίμα του έργου υπήρξε καθοριστική. Πάμπολλα κοστούμια εποχής, προσεγμένα στις λεπτομέρειες, άρτια από άποψη αισθητικής και κυρίως καταλληλότητας σε σχέση με τους ήρωες, που έμοιαζαν αυθεντικά βγαλμένοι θαρρείς από τις εικόνες του βιβλίου. Ενώ οι εύστοχες επιλογές των λίγων επίπλων έδιναν πειστικά το στίγμα της εποχής, σε ένα σκηνικό υποβοηθούμενο ως ατμόσφαιρα από τις κατάλληλες προβολές. Αντίθετα οι σχεδόν ουδέτεροι, συμβατικοί φωτισμοί, θα μπορούσαν να ενισχύσουν περισσότερο το «παραμυθένιο» κλίμα.
–
Οι αδυναμίες (-) που εντοπίσαμε στην παράσταση αφορούν κατά βάση σε δύο σημεία της:
– Τα μουσικά μέρη έκαναν εμφανή «κοιλιά» μέσα στο σύνολο, με καθυστερήσεις και αμηχανία, ενώ φάνηκαν λιγότερο δουλεμένα στην εκτέλεσή τους. Επιπλέον θεωρούμε ότι κατέλαβαν σημαντικό χρόνο χωρίς να προσθέτουν επί της ουσίας, αντίθετα «τεμάχιζαν» συνεχώς τη ροή και μάλιστα με συνθέσεις μάλλον αδιάφορες και επίπεδες ως άκουσμα.
– Επίσης υπήρξαν «προβληματάκια» σκηνικού συντονισμού μεταξύ των ηθοποιών και δεσίματος των σκηνών που εν μέρει κόβονταν με στιγμιαία- αλλά εμφανή- χάσματα. Πράγματα που είναι αλήθεια παρατηρούνται γενικά σε πρεμιέρες και στη συνέχεια όσο η παράσταση επαναλαμβάνεται, δένει καλύτερα ως σύνολο.
Εν κατακλείδι (=), πρόκειται για μια καλοστημένη, τρυφερή, όμορφη αισθητικά παράσταση, βασισμένη σε μια από τις πιο αγαπημένες χριστουγεννιάτικες ιστορίες με ουσιαστικά μηνύματα, που αξίζει να δουν μεγάλοι και μικροί… Ίσως ο καλύτερος τρόπος για να βιώσουν μέσα από τη γοητεία του θεάτρου, το αυθεντικό πνεύμα των ημερών.
΄λ
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ: 6,5 στα 10
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΔΩ
Φωτογραφικό υλικό
