Είδε και σχολιάζει η Πίτσα Στασινοπούλου για την Κουλτουρόσουπα
Το συγκεκριμένο έργο μετρά μια δεκαετία από τη συγγραφή του, προκάλεσε έντονη αίσθηση όταν πρωτοεμφανίστηκε και έκτοτε έχει ανέβει πολλάκις σε σκηνές στη διάρκεια αυτών των χρόνων, που σημαίνει ότι καταχωρείται στα αγαπημένα κοινού και συντελεστών, προφανώς όχι τυχαία… καθότι ο συγγραφέας του ανήκει στις δυνατότερες πέννες της γενιάς του κι έχει καταθέσει μέχρι τώρα κάποια σπουδαία έργα με βαθύ περιεχόμενο, από αυτά που διεγείρουν τόσο εγκεφαλικά όσο και ψυχολογικά, αφήνοντας ισχυρό αποτύπωμα…
Παρότι πολλοί είχαμε δει στο παρελθόν προηγούμενο ανέβασμα, εντούτοις το δέλεαρ μιας καινούργιας προσέγγισης χρόνια μετά, ήταν αρκετό για να προσέλθουμε στο θέατρο Αθήναιον για την παράσταση «Lebensraum» του Θανάση Τριαρίδη και σε σκηνοθεσία Αντώνη Καραγιάννη, με αναπόφευκτες προσδοκίες…
Η γερμανική λέξη σημαίνει «ζωτικός χώρος» ως υπότιτλος της παράστασης και πρόκειται για θεωρία που υιοθέτησε το ναζιστικό καθεστώς, σύμφωνα με την οποία ένα κράτος δικαιούται να προσαρτήσει όσα εδάφη του χρειάζονται για να αναπτυχθεί (προφανώς και με χρήση βίας)… Εν προκειμένω παρακολουθούμε ένα ιδιότυπο «πείραμα» με δύο πρωταγωνιστές, όπου ο «χειριστής» εκπροσωπώντας την εξουσία, υποβάλλει το «υποκείμενο» του πειράματος ως τυχαίο δείγμα σε μελετημένες δοκιμασίες, ελέγχοντας τις αντοχές και αντιδράσεις του σε ακραίες εγκεφαλικές ή ψυχολογικές συνθήκες, με στόχο την απόλυτη χειραγώγηση ή αλλιώς καταπάτηση του «ζωτικού του χώρου»… Με δέλεαρ τα χρήματα για τη συμμετοχή στο πείραμα, το ανύποπτο υποκείμενο συναινεί σε μια σειρά από παραπλανητικά «τεστ», φαινομενικά αθώα αλλά με ύπουλη στόχευση και παρά τις όποιες ενστάσεις που εν τέλει κάμπτονται, μεταβάλλεται σταδιακά σε υπάκουο υποχείριο, ικανό να φτάσει μέχρι τον φόνο…
Οπωσδήποτε ένα ακόμη δυνατό κείμενο (+) του Θανάση Τριαρίδη, παρά τις παρατηρήσεις μας που ακολουθούν και ήταν αναμενόμενο να τραβήξει την προσοχή την εποχή που γράφηκε, χάρη στο εμπνευσμένο εύρημα ενός πειράματος, που απέδωσε με γλαφυρό, παραστατικό συμβολισμό απεχθείς κοινωνικές παθογένειες… καθώς έφερε σε απευθείας ζωντανή αντιπαράθεση με μορφή «πειραματικής συνεργασίας», αφενός τον εξουσιαστή που μέσω τεχνασμάτων χειρίζεται τον στόχο του ασκώντας καλυμμένη ψυχολογική βία και αφετέρου τον εξουσιαζόμενο, που αφού καταπιεί το δόλωμα (χρήμα), στην πορεία αλλοτριώνεται επικίνδυνα σε σημείο που αδυνατεί να διακρίνει αν ο «ζωτικός χώρος» του καταπατήθηκε βάναυσα ή τον παραχώρησε οικειοθελώς, υπακούοντας σε παραπλανητικές εντολές με σκοπό τον έλεγχο του μυαλού του…Ένα ευφυές κείμενο που αποδίδει με εμπνευσμένη θεατρικότητα τη διαδικασία της περιβόητης «χειραγώγησης των μαζών», βασισμένο σε μελετημένο ψυχόδραμα με νοητικές μεθοδεύσεις…
Ωστόσο αυτό που θα παρατηρούσαμε (-) είναι η ανάγκη να επικαιροποιηθεί, καθώς δέκα χρόνια μετά, στην εποχή των ραγδαίων εξελίξεων, το θέμα που πραγματεύεται έχει αποκτήσει πολύπλοκες, βαθύτερες διαστάσεις και κάποια σημεία του κειμένου ακούγονται σήμεραείτε επιδερμικά, είτε ανεπίκαιρα, είτε αφελή, όπως πχ. να αντιπαραθέτεις την «καλοσύνη» απέναντι στη σύγχρονη, πολυεπίπεδη λαίλαπα… Στο μεταξύ, το εν λόγω άκρως ενδιαφέρον θέμα, έχει παρουσιαστεί θεατρικά με εξαιρετικές προσεγγίσεις και ιδιαίτερα ψαγμένες οπτικές- ακόμα και από τον ίδιο τον Τριαρίδη μεταγενέστερα- , με συνέπεια το παρόν εγχείρημα να φαντάζει κάπως παρωχημένο ή επιφανειακό ως προς το βάθος του και σε σημεία προβλέψιμο με αναμενόμενα στερεότυπα..
Αυτό όμως που κυρίως ευθύνεται για τις ματαιωμένες προσδοκίες μας είναι η σκηνοθετική διαχείριση του Αντώνη Καραγιάννη, την οποία θα χαρακτηρίζαμε «εκτός θέματος» ή κλίματος, καθώς θεωρούμε ότι μεταλλάχθηκε η βασική συνθήκη του έργου και εξηγούμε: υποτίθεται ότι πρόκειται για ένα σκοτεινό, χειριστικό πείραμα σε συνθήκη δυστοπίας έως διαστροφής και εδώ είχαμε την αίσθηση με τον άπλετο φωτισμό, τους πολύχρωμους κρεμαστούς σωλήνες νέον, την τεράστια οθόνη προβολής, το κυριλέ κοστούμι του χειριστή ή το λαμέ φόρεμα με «λαμπυρίζοντα» παπούτσια του πειραματόζωου, την γενικότερη ανάλαφρη, καθωσπρέπει, «τακτοποιημένη» έως… ψυχαγωγική ατμόσφαιρα με χαριτωμένα βαλσάκια υπό τους ήχους του «Che sera sera», ότι παρακολουθούμε μάλλον ατυχές τηλεοπτικό σώου της κατηγορίας ριάλιτι…
Κι αν δεχθούμε ως αντίλογο μια απόπειρα προσαρμογής στο ορθοπολιτικό ή εξωστρεφές σήμερα με ευνουχιστικές διεργασίες πίσω από ανώδυνο ή λαμπερό προκάλυμμα, το σημαντικό είναι ότι έλειπαν η υπόγεια ένταση, η σκοτεινή ενέργεια, το διαστροφικό στοιχείο, ο ψυχικός εγκλωβισμός που ενέχει το έργο σε βαθμό σφιξίματος στο στομάχι, αλλοιώνοντας την ταυτότητα του και μετατρέποντάς το σε επιδερμική περφόρμανς χωρίς να διεγείρει στο ελάχιστο… όπως επίσης έλειπε και η κορύφωση σε μια επίπεδη συμβατική απόδοση, όπου ακόμα και η χρήση του όπλου σε συγγραφικό περιβάλλον θρίλερ υποτίθεται, έμοιαζε ακίνδυνο παιχνίδι εντυπωσιασμού με ελάχιστη πειστικότητα, ενώ ο διδακτισμός ενίοτε με απεύθυνση στο κοινό ως βαρετό, στερεοτυπικό «μάθημα καλοσύνης» άγγιξε την πλήξη…
Σε επίπεδο ερμηνειών από τον Βασίλη Κανελλόπουλο ως χειριστή και την Βερόνικα Αργέντζη ως πειραματόζωο, αναμφίβολα πρόκειται για καλούς και δοκιμασμένους ηθοποιούς, που όμως εν προκειμένω λόγω ατυχούς καθοδήγησης και αμφιλεγόμενης ανάγνωσης του έργου, δεν απέδωσαν την αυθεντική ταυτότητα των χαρακτήρων… Ο μεν Β. Κανελλόπουλος εμφανίστηκε ιδιαίτερα στυλιζαρισμένος με επιτήδευση, κλισέ κινησιολογία, στομφώδη εκφορά λόγου και έναν αέρα που παρέπεμπε μάλλον σε έμπειρο παρουσιαστή εκπομπής, παρά σε σκοτεινό, ψυχρό, κυνικό χειριστή παρόμοιου πειράματος…
Η δε Β. Αργέντζη υιοθέτησε μια ανοίκεια για το έργο ερμηνεία, χαρακτηρισμένη από συνεχή γελάκια αμηχανίας, κοφτές ανάσες, διακοπές στο λόγο, έλλειψη αληθοφάνειας, εκτός κλίματος και η ίδια, πείθοντας ελάχιστα για τις ασφυκτικές συνθήκες που υποτίθεται βίωνε, αντίθετα με άνεση, χαλαρότητα και χαμόγελο απηύθυνε στο κοινό αυτονόητα μηνύματα, ακολουθώντας στρεβλές σκηνοθετικές οδηγίες… Κρίμα για τους καλούς ηθοποιούς, οι οποίοι επιπλέον δεν φάνηκε να δένουν μεταξύ τους επί σκηνής, δίνοντας την αίσθηση ότι βαδίζουν σε παράλληλους δρόμους που δεν συναντιούνται…
Εν κατακλείδι (=) θα επιμείνουμε στο κρίμα… γιατί περιμέναμε με ειλικρινές ενδιαφέρον τη συγκεκριμένη παράσταση, προσδοκώντας να φωτίσει με φρέσκια ματιά τη «σκοτεινιά» της και πολύ γρήγορα νιώσαμε απογοήτευση για τις διαψευσμένες προσδοκίες σε όλα τα επίπεδα, διαπιστώνοντας ότι η άνευρη και άστοχη προσέγγιση αποδυνάμωσε το έργο χωρίς να μας αγγίξει…
Βαθμολογία:
3,1 / 10
ΑΘΗΝΑΙΟΝ
«Lebensraum» του Θανάση Τριαρίδη.
Ο χώρος του πειράματος μια θεατρική σκηνή. Οι θεατές μέρος του πειράματος. Μια γυναίκα κι ένας άντρας. Ένας παίκτης, ένας χειριστής. Ποιος ο θύτης, ποιο το θύμα; Ποιος επιβάλει τους κανόνες του παιχνιδιού; Μια καθοδηγούμενη σύγκρουση που οδηγείται στα άκρα. Μία κραυγή αγωνίας απέναντι στη φονική σιωπή των «θεατών».
Σκηνοθεσία: Αντώνης Καραγιάννης. Ερμηνεύουν: Βερόνικα Αργέντζη & Βασίλης Κανελλόπουλος.
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Παρασκευή 8 και Σάββατο 9 στις 21:00, Κυριακή 10 Μαρτίου στις 20:00.
-Αναλυτικές πληροφορίες για τη παράσταση θα βρείτε εδώ.
