Σε ένα κατάμεστο θέατρο Κήπου, γίναμε κοινωνοί μιας μοναδικής θεατρικής εμπειρίας, από αυτές που τυπώνονται ανεξίτηλα σε καρδιά και μυαλό και σε συντροφεύουν σταθερά… Η θεατρική ομάδα «Εν δυνάμει» και η σκηνοθέτιδα Ελένη Ευθυμίου με την παράσταση «Άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα», μας πήραν τρυφερά από το χέρι και μας οδήγησαν σε κόσμους αυθεντικού συναισθήματος, αλήθειας και – ω του θαύματος – ευφυίας! Το εγχείρημα, ίσως από τα δυσκολότερα και η πλήρης επιτυχία του, ένας πραγματικός άθλος! Ήδη η θεματολογία από μόνη της, που αφορά στη διαφορετικότητα των ανθρώπων με αναπηρία – και εν προκειμένω νοητική – μεταφερόμενη στο θεατρικό σανίδι, ακροβατεί επικίνδυνα. Περπατά σε τεντωμένο σχοινί, κινδυνεύοντας ανά πάσα στιγμή να πέσει στο μελό, στον οίκτο, στη γραφικότητα, στην αδιαφορία, στη διάλεξη, στο κήρυγμα… άπειρες οι παγίδες.
.
Επιπλέον η συνύπαρξη στη σκηνή ανθρώπων «κανονικών» και «διαφορετικών» (αλήθεια ποιος ορίζει το «κανονικό», με ποιο σημείο αναφοράς;) και η ισότιμη συνεργασία τους υποκριτικά πάνω στο «επικίνδυνο» θεατρικά θέμα, ειλικρινά δεν ξέρω αν έχει προηγούμενο…. Όταν όμως όλα αυτά δεθούν αριστοτεχνικά από μια σκηνοθέτιδα με όραμα, ευαισθησία και ταλέντο, κατορθώνοντας τον ΑΘΛΟ, δεν μένει παρά να υποκλιθείς, όπως αυθόρμητα έπραξε σύσσωμο το κοινό της Δευτέρας!
..
Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά…
Που ξεκινούν με όλη την ομάδα στην σκηνή και το κάθε μέλος της να απευθύνει στο κοινό εν είδει καταιγισμού, λέξεις -σκέψεις – ατάκες- συναισθήματα- εικόνες από τον τραυματισμένο κόσμο της αναπηρίας με ανάλαφρη έως… χιουμοριστική ευαισθησία! Στη συνέχεια χάνονται για 5 λεπτά… «πάμε να ντυθούμε, δεν θα αργήσουμε, ήσυχα εσείς, έτσι;» κι εμφανίζονται και πάλι όλοι μαζί φορώντας τα ρούχα του ρόλου και παίρνοντας θέση «βολής»… Από σκηνικά σχεδόν το «τίποτα», μια οθόνη προβολής στο βάθος και τρία μακρόστενα ξύλινα κιβώτια, ικανά να μεταμορφωθούν επί τόπου σε πάγκους, κρεβάτια, ταμπέλες, τοίχους, κάγκελα… Δεν υπάρχει μια μοναδική ιστορία – σενάριο, αλλά πολλές-πολλές μοναδικές, αληθινές ιστορίες που αριθμούνται ως «σκηνή Νο….» και διατρέχουν/ αφηγούνται/ περιγράφουν/ απεικονίζουν την οικουμενική και διαχρονική ιστορία των ανθρώπων που η μοίρα επέλεξε να «παίξει» μαζί τους, να φωτίσει διαφορετικά το μυαλό τους, να προικίσει «ειδικά». Με ειδικές ανάγκες και ειδικές ικανότητες. Με κατάρα και ευλογία μαζί. Σε ένα συνδυασμό, σχεδόν ακατάληπτο για έναν συμβατικό (ή συμβιβασμένο) εγκέφαλο…
.
Ξεκινώντας από τη γέννηση ενός «άρρωστου» παιδιού από μια «υγιή, όμορφη, καθαρή» μαμά και περνώντας μέσα από τις αλλεπάλληλες σκηνές στην πορεία της ζωής του, βλέπουμε δραματοποιημένα με πραγματικά ευφυή τρόπο, όλα όσα συνθέτουν τον περίγυρό του. Την προσπάθεια επικοινωνίας του μπαμπά με την αμίλητη κόρη του, την αντιμετώπισή της από τα συνομήλικα παιδιά, τις βαθύτερες «σκέψεις» κι αντιδράσεις ενός παρόμοιου παιδιού και αυτές των γονιών του, το τραύμα του εγκλεισμού, τον ρόλο των «ειδικών» γιατρών. Βλέπουμε σε αναπαράσταση με ελάχιστο λόγο και περίσσεια κίνηση – παντομίμα, την ιστορική αναδρομή της αναπηρίας στους αιώνες.
.
Την αντιμετώπισή της από την αρχαία Σπάρτη και τον περίφημο Καιάδα, μέχρι τις αυλές των βυζαντινών, μέχρι τα βασανιστήρια και την πυρά του Μεσαίωνα, μέχρι την μέθοδο ευγονικής των Ναζί… Φθάνοντας στο σήμερα της αποδοχής, αλλά με πολλά ερωτηματικά. Το γονεϊκό «άλγος» και την αγωνία του μετά… «τί θα απογίνεις όταν θα φύγω εγώ; Πρέπει να είσαι δυνατή!» Κι από κοντά τα φάρμακα, οι ειδικοί, το ίδρυμα… κι ένας κόσμος ανάλγητος, πλασμένος για όμορφους και υγιείς, ανταποκρινόμενος πιστά στα επιβεβλημένα στερεότυπα.
.
Θέματα βαριά, πονεμένα έως δυσβάσταχτα. Το πώς όμως η εμπνευσμένη σκηνοθέτιδα κατάφερε να τα απαλύνει, να αφαιρέσει την βαριά φόρμα και να κρατήσει μόνο το κουκούτσι της ουσίας, να μεταφέρει αποτελεσματικά στο κοινό όλο το βαθύ μήνυμα της αποδοχής, οφείλεται αποκλειστικά στο ταλέντο, που σίγουρα της περισσεύει και όχι μόνο σ’ αυτό! Καθώς απέφυγε επιμελώς την αυτονόητη κυριολεξία, οτιδήποτε σκληρά ρεαλιστικό, οτιδήποτε μελό που θα εκβίαζε συναίσθημα «λύπησης» και αξιοποίησε στο έπακρο, τόσο τον εύστοχο συμβολισμό σε όλα σχεδόν τα επίπεδα, όσο και τις ειδικές ικανότητες των ηθοποιών της.
.
Αποδίδοντας με κίνηση, με παντομίμα, με εικόνα, με συμβολικά στοιχεία, με φωνητικά, με χιούμορ… έντονες ψυχικές καταστάσεις στον άγνωστο κόσμο της διαταραχής. Προσφέροντας ταυτόχρονα μια ενδιαφέρουσα, συνεχή εναλλαγή στη σκηνή, χωρίς καθόλου κενά ή κούραση. Ας πούμε, η σκηνή όπου με ένα καροτσάκι φορτωμένο πορτοκάλια- σύμβολα εγκεφάλων, δίνονται παραστατικά με έξυπνο χιούμορ όλες οι «επιστημονικές» εξηγήσεις για τις εγκεφαλικές διαταραχές, θεωρείται αντικειμενικά ένα πανέξυπνο σκηνοθετικό εύρημα.
.
Εξίσου κορυφαία όμως σκηνή της παράστασης, θα χαρακτηρίζαμε την αυθεντική συνομιλία από οθόνης μεταξύ δύο αδελφών, ενός υγιούς κι ενός επιληπτικού, βλέποντάς τους ταυτόχρονα, ζωντανά στη σκηνή να παίζουν επιτραπέζιο παιχνίδι. Η αφοπλιστική απλότητα μιας παιδικής διήγησης σε συνδυασμό με την υπόγεια τραγικότητα της κατάστασης, ελάχιστα μάτια άφησε στεγνά… Ή η μάνα που φεύγει με το (αναγκαστικά) εξαρτημένο παιδί γαντζωμένο πάνω της…
.
Και πώς να μη σταθείς στην δύναμη – με όλη τη σημασία της λέξης!- της ομάδας. Μια πολυπληθής ομάδα υγιών και διαφορετικών ηθοποιών, παρούσα ΚΑΙ τα 90 λεπτά της παράστασης, σύσσωμη στη σκηνή, σε μια θεατρική συνεργασία – υπόδειγμα! Που κατάφερε ΚΑΙ τα 90 λεπτά να κρατά τα μάτια και τα αυτιά μας προσηλωμένα πάνω τους, άψογα συντονισμένοι ΟΛΟΙ μεταξύ τους, με αξιοθαύμαστη ακρίβεια και εκφραστικότητα στην κίνηση, με ωραίες δουλεμένες φωνές στα πολλά τραγούδια –φωνητικά, με υποκριτικό ταλέντο, με αμεσότητα.
.
Κι αν όλα αυτά είναι ίσως αναμενόμενα – κι ΑΝ είναι – για κανονικούς ηθοποιούς, πώς να το πιστέψεις, αν δεν το δεις με τα μάτια σου, για ανθρώπους με νοητική διαταραχή; Που στάθηκαν ισάξια και ισότιμα δίπλα στους συναδέλφους τους στη θεατρική σκηνή, εντυπωσιάζοντας με τον άψογο συγχρονισμό και κάποιοι από αυτούς, τόσο με την κίνηση όσο και την εξαιρετική φωνή; Και πώς να μη μιλήσεις μετά για ειδικές, σπάνιες ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ; Και πόση δουλειά, υπομονή, ευαισθησία, γνώση, αγάπη, κατέθεσε η σκηνοθέτιδα –επιμελούμενη ταυτόχρονα τα κείμενα και τη μουσική – για να πετύχει αυτό το άρτιο επαγγελματικό αποτέλεσμα! Που έκλεισε συμβολικά με προσευχές… κι από αυτές κρατώ μια φράση της τελευταίας που με κάρφωσε: « Θεέ μου… θα ήθελα έναν φίλο… όχι εθελοντή… φίλο!»
.
Μετά από αυτό, το μόνο που θέλω να προσθέσω είναι το παρατεταμένο, ενθουσιώδες χειροκρότημα του όρθιου κοινού, αναγκάζοντας τους ηθοποιούς να βγουν 3-4 φορές να χαιρετήσουν, κρατώντας ανάμεσά τους την σκηνοθέτιδα… μια γλυκιά, σεμνή, διακριτική παρουσία, Τελικά τίποτα δεν είναι τυχαίο σ’ αυτή τη ζωή… Ευχαριστούμε ομάδα «Εν δυνάμει», ευχαριστούμε όλους τους άξιους συντελεστές, να συνεχίσετε πάντα έτσι, μια «εν δυνάμει» καταξιωμένη, δυνατή πορεία… εμείς θα είμαστε δίπλα σας!
.
Ήταν ένα άνθρωπος,
ο άνθρωπος ανεμιστήρας.
Αντί για σώμα είχε ένα χοντρό άκαμπτο σίδερο.
Μία προπέλα για πρόσωπο,
ένα κουμπί στη θέση της καρδιάς,
και στο μυαλό αέρα.
Αέρα στο μυαλό.
Πετούσε με τη σκέψη μακριά.
Αντί για λέξεις έβγαζε ένα βουητό.
Ένα βουητό αντί για λέξεις.
Ενοχλητικό.
Και ακατάληπτο.
Κι αυτός ο άνθρωπος,
ο άνθρωπος ανεμιστήρας,
φυσούσε μακριά όποιον τον πλησίαζε.
Όποιον τον πλησίαζε φυσούσε μακριά.
Μακριά.
Μόνο λίγοι.
Λίγοι.
Πολύ λίγοι κάθονταν σε κοντινή απόσταση.
Κάθονταν για να δροσίζονται.
Τους μήνες τους καλοκαιρινούς.
ο άνθρωπος ανεμιστήρας.
Αντί για σώμα είχε ένα χοντρό άκαμπτο σίδερο.
Μία προπέλα για πρόσωπο,
ένα κουμπί στη θέση της καρδιάς,
και στο μυαλό αέρα.
Αέρα στο μυαλό.
Πετούσε με τη σκέψη μακριά.
Αντί για λέξεις έβγαζε ένα βουητό.
Ένα βουητό αντί για λέξεις.
Ενοχλητικό.
Και ακατάληπτο.
Κι αυτός ο άνθρωπος,
ο άνθρωπος ανεμιστήρας,
φυσούσε μακριά όποιον τον πλησίαζε.
Όποιον τον πλησίαζε φυσούσε μακριά.
Μακριά.
Μόνο λίγοι.
Λίγοι.
Πολύ λίγοι κάθονταν σε κοντινή απόσταση.
Κάθονταν για να δροσίζονται.
Τους μήνες τους καλοκαιρινούς.
Βαθμολογία
7,5 στα 10
ΣΗΜΕΡΑ ΤΡΙΤΗ 22 ΙΟΥΛΙΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ, ΟΠΟΙΟΣ ΤΗΝ ΧΑΣΕΙ, ΕΧΑΣΕ…
ΥΓ. Θυμίζουμε και επισημαίνουμε… την σπουδαιότητα της ΕΛΕΝΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΥ μια από τις πιο ΤΑΛΑΝΤΟΥΧΕΣ KAI ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΝΕΕΣ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΡΙΕΣ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. Δουλειά της πρωτοείδαμε τη σεζόν 2012-2013 με το ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ «Με χτύπησε στις 2.45», συμπαραγωγή των τότε Δημητρίων και της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης» στο θέατρο Ανετον.
.
Και τις 2 παραστάσεις βραβεύσαμε στα KULTUROβραβεία.
3α θεατρικά KULTUROβραβεία Θεσσαλονίκης, σεζόν 2012-2013
Kulturoπαινος
Καλύτερου θεατρικού συνόλου
.
4α θεατρικά KULTUROβραβεία Θεσσαλονίκης – σεζόν 2013 -2014
+ ΒΡΑΒΕΙΑ ΚΟΙΝΟΥ.
KulturoΒραβείο
ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΗΣ
θεατρικής ομάδας.
Στην ομάδα «Εν Δυνάμει»
Για την παράσταση «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα» που μας άφησε συγκινημένους με τη δύναμη που πλανήθηκε στα μάτια, τα αυτιά και την καρδιά μας. Τραγούδια, ποιήματα και εικόνες πλημμύρισαν την αίθουσα, ενώ σκέψεις, προβληματισμοί και δυνατά συναισθήματα μας συνόδευαν καθ ολη τη διάρκεια της.
Πρεμιέρα 14 Φεβρουαρίου στο Δημοτικό Θέατρο Καλαμαριάς Μελίνα Μερκούρη
[Βίντεο] Η σκηνοθέτις Ελένη Ευθυμίου και παιδιά της ομάδας Εν Δυνάμει μιλούν για την παράσταση “Ο άνθρωπος ανεμιστήρας”.
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία-Μουσική: Ελένη Ευθυμίου
Σκηνικά-Κοστούμια: Ελισάβετ Αντάπαση
Φωτισμοί: Richard Anthony
Βίντεο: Δημήτρης Ζάχος
Καλλιτεχνική διεύθυνση, οργάνωση παραγωγής, βοηθός σκηνοθεσίας: Ελένη Δημοπούλου
Παίζουν:
Κλειώ Αντωνοπούλου, Βάσω Ασίκογλου, Μαρία Δαχλύθρα, Ελευθερία Δρακουλίδου, Μαργαρίτα Καϊναδά, Δημήτρης Καλαγκάνης, Κίμων Καλαγκάνης, Άννα Καλίντσεβα, Αναστασία Καριοφύλλη, Ευαγγελίνα Καριοφύλλη, Μαρία Κολτσίδα, Βαγγέλης Κοσμίδης, Γιώτα Κουϊτζόγλου, Νίκος Κυπαρίσσης, Παρμενίων Κυριακούλης, Ευτέρπη Κώστα, Λωξάνδρα Λούκας, Δημήτρης Μέξης, Αγγελική Μούσιου, Θάνος Νανάσης, Μιχάλης Ντολόπουλος.
Στην παράσταση ακούγονται κείμενα των: Ξαβιέ Ντυρενζέ, Νικηφόρου Βρεττάκου, Τέλλου Φίλη
Τιμή γενικής εισόδου: 5 €
Φωτογραφικό υλικό
