«18/9», ένα έντιμο εγχείρημα για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα που θα μπορούσε και καλύτερα | Είδαμε και σχολιάζουμε

Είδε και σχολιάζει η Πίτσα Στασινοπούλου για την Κουλτουρόσουπα

Δεδομένου ότι μια ξερή ημερομηνία ως τίτλος και χωρίς χρονολογία δίπλα δεν λέει κάτι, χρειάστηκε να ανατρέξουμε στο δελτίο τύπου για να πληροφορηθούμε ότι πρόκειται για την ημερομηνία της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα από την Χρυσή Αυγή,  ένα γεγονός που το 2013 συγκλόνισε το πανελλήνιο οδηγώντας σε καταιγιστικές εξελίξεις για την φασιστική οργάνωση και την καταδίκη της επτά χρόνια μετά… Αναμφίβολα ενδιαφέρον τόσο το θέμα ως βάση, όσο και κυρίως ο τρόπος παρουσίασης ως θεατρική πράξη και εύλογα προσήλθαμε με αυξημένες προσδοκίες στο ασφυκτικά γεμάτο θέατρο Αυλαία για την παράσταση «18/9», πάνω σε ιδέα της Δώρας Χρυσικού, κείμενα των Μαρία Λούκα – Κοραή Δαμάτη και σκηνοθεσία του τελευταίου…

Επί σκηνής παρακολουθούμε τον δραματικό «εσωτερικό διάλογο» μιας γυναίκας που υπήρξε αυτόπτης μάρτυς στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα από τον χρυσαυγίτη, έχοντας ζήσει στην περιοχή της όλα τα κατά καιρούς εγκλήματα της οργάνωσης με τις ρατσιστικές και όχι μόνο επιθέσεις των ταγμάτων εφόδου, σκορπώντας τον τρόμο και τη βία στους πολίτες… Καθώς καλείται να καταθέσει στη δίκη ως βασικός μάρτυρας κατηγορίας, βιώνει βασανιστικά διλήμματα παραπαίοντας ανάμεσα στο ηθικό καθήκον που υπαγορεύει η συνείδησή της για την υπεράσπιση της αλήθειας και τον φόβο που την τυραννά γνωρίζοντας τις συνέπειες της τολμηρής πράξης της από τους αδίστακτους φασίστες… Οι μνήμες όσων φρικιαστικών είδε ή άκουσε την στοιχειώνουν και δηλώνοντας ότι «δεν γεννήθηκε ηρωίδα», παλεύει έντονα μέσα της για την γενναία απόφαση, που όμως την ύστατη στιγμή θα την πάρει, στεκόμενη θαρραλέα απέναντι στους δράστες και συμβάλλοντας με την κατάθεσή της στην καταδίκη των εγκληματιών…

Παρά τις αδυναμίες του κειμένου που θα αναφερθούμε παρακάτω, αξιολογούμε θετικά (+) τη σύλληψη της ιδέας με το έξυπνο εύρημα μιας αυτόπτου μάρτυρος που καλείται να καταθέσει, δίνοντας στην ηρωίδα την ευκαιρία να εκφράσει σκέψεις, φόβους, βιώματα, ηθικά διλήμματα, αγωνίες, κοινωνικές ευαισθησίες κλπ. σε ένα ψυχογράφημα με ευρύτερες προεκτάσεις στο κοινωνικοπολιτικό πεδίο… Οι εσωτερικές συγκρούσεις της πάνω στο δίπολο Ηθικής και Φόβου αναδεικνύοντας την αδυναμία ενός ευάλωτου ατόμου, ανταποκρίνονται ρεαλιστικά στην πραγματικότητα ανθρώπων που παρότι δεν διαθέτουν την «πάστα ηρώων», εντούτοις οι συγκυρίες τους οδηγούν στην θεαματική υπέρβαση, ανακαλύπτοντας μια δύναμη που αγνοούσαν και καταφέρνοντας να δικαιωθούν ηθικά ως υπέρτατο εύσημο ζωής… Εν προκειμένω, οι αξίες που πραγματεύεται η παράσταση μέσα από την επίπονη ψυχολογική διαδρομή της ηρωίδας, καθιστούν το εγχείρημα αναμφίβολα σημαντικό σε πρώτο επίπεδο…

Αξιομνημόνευτη επίσης η σκηνοθετική απόδοση από τον Κοραή Δαμάτη, παρά τις μικρές ενστάσεις, καθώς η όλη προσέγγιση διέθετε θεατρικότητα με σκηνική φροντίδα, προσδίδοντας τον απαιτούμενο όγκο σε έναν αφηγηματικό μονόλογο που υπό άλλες περιστάσεις θα μπορούσε να είναι επίπεδος… Σε αυτό βοήθησε καθοριστικά το ευφυές εύρημα των βιντεοσκοπημένων πλάνων από την κατάθεση της ηρωίδας στη δίκη, τα οποία παρεμβάλλονταν αποσπασματικά σε όλη τη διάρκεια, εναλλάσσοντας τη ζωντανή αφήγηση με προβολές επιμελημένες από την άξια Πηγή Δημητρακοπούλου… ένα οπτικό υλικό εξαιρετικής αισθητικής, με αφοπλιστική δωρικότητα στην απόδοση και απόλυτα ενταγμένο στο κλίμα, που προσέθεσε πολλούς πόντους στη σκηνοθεσία, καθώς πέραν της εναλλαγής αισθητικά,  συνέβαλε λειτουργικά στην εξέλιξη με απροσδόκητο τρόπο… διότι στη σκηνή παρακολουθούσαμε ζωντανά τα διλήμματα της ηρωίδας και στην οθόνη την τελική απόφασή της ακολουθώντας τα στάδια των ψυχικών διεργασιών,ως μια αντισυμβατική σκηνοθετική επιλογή… Η οποία μπορεί να στέρησε την κορύφωση όμως κατέστησε ενδιαφέρουσα τη ροή, σε συνδυασμό με ηχογραφημένες φωνές  από εκφωνήτρια ειδήσεων (Νατάσα Γιάμαλη) και τη μάνα της μάρτυρος (Ασπασία Κράλλη)… Επίσης εκτιμήσαμε το αφαιρετικό αλλά προσεγμένο σκηνικό περιβάλλον, τη σωστή ατμόσφαιρα με κατάλληλη μουσική υπόκρουση και φωτισμούς, τον ομαλό ρυθμό, την ανάδειξη ποικίλων συναισθημάτων, σε μια απόπειρα με έντιμες προθέσεις και αξιοπρεπές αποτέλεσμα…

Όσον αφορά στην ερμηνεία της Δώρας Χρυσικού, εκτιμήσαμε ιδιαίτερα το βιντεοσκοπημένο κομμάτι με την κατάθεσή της, όπου η δουλεμένη έκφραση του προσώπου σε γκρο πλανκαι η αποφασιστική εκφορά του λόγου με απαράμιλλη λιτότητα, ανέδειξαν με θαυμάσιο υπαινικτικό τρόπο μια πλούσια γκάμα συναισθημάτων, από τον φόβο μέχρι την γενναιότητα, προσδίδοντας αυτή την ξεχωριστή δύναμη της εσωτερικότητας στην απόδοσή της… Αντίθετα στη σκηνή εξελισσόταν η επίπονηψυχική διαδικασία μέχρι να οδηγηθεί κατασταλαγμένη στην απόφαση, με αναπόφευκτες εντάσεις, ξεσπάσματα, συγκρούσεις, παραιτήσεις, παλινδρομήσεις, όπου όμως σε αρκετά σημεία δεν απέφυγε τις παγίδες της υπερβολής, του μελοδραματισμού ή του διδακτισμού…

Ερχόμενοι στις παρατηρήσεις (-) και πέραν των επισημάνσεων σε επίπεδο υποκριτικής εξαιτίας κυρίως πλημμελούς σκηνοθετικής καθοδήγησης σε κάποιες μελό σκηνές, η βασική μας ένσταση αφορά στο κείμενο με επιπλέον  ατυχή, πρόχειρο τίτλο… Το οποίο, ενώ βασίστηκε σε μια εύστοχη ιδέα που προσφερόταν για εμπνευσμένη και βαθύτερη ανάπτυξη, εντούτοις αναλώθηκε σε τετριμμένα, αναμενόμενα και εν πολλοίς επιφανειακά  ή ηθικοπλαστικά περί της δράσης των χρυσαυγιτών, αρκούμενο με στεγνές περιγραφές γνωστών γεγονότων για να αναδείξει το αυτονόητο «πόσο κακός είναι ο φασισμός», ενώ η ψυχολογική προσέγγιση έμεινε σε ένα πρώτο ατελές επίπεδο χωρίς ιδιαίτερη εμβάθυνση… Εν ολίγοις ένα επίπεδο κείμενο άνευ απαιτήσεων της κατηγορίας «θέατρο ντοκουμέντο», τη στιγμή που μια ψαγμένη ματιά στα γεγονότα και στη στάση μας απέναντί τους, θα μπορούσε να φωτίσει πολλές αθέατες πτυχές με τρόπο διεισδυτικό, απρόβλεπτο, λογοτεχνικό κλπ. δικαιώνοντας τον καταλυτικό ρόλο της τέχνης, που εδώ εμφανίστηκε «λειψός»…

Καταλήγοντας (=)αναγνωρίζουμε τις έντιμες προθέσεις για την ανάδειξη ενός ιστορικού γεγονότος, τις καλές σκηνοθετικές και ερμηνευτικές στιγμές, τη γενικότερη φροντίδα, ωστόσο μας έλειψε στο κείμενο το ποιοτικό «κάτι» που θα έκανε τη διαφορά…

Βαθμολογία:  5,7/10

«18/9» των Μαρία Λούκα, Κοραή Δαμάτη, Δώρα Χρυσικού.

Μια χώρα παραδομένη στη φρίκη ακροδεξιών εγκλημάτων. Άνθρωποι υπομένουν σιωπηλοί τις απειλές, τη βία, το θάνατο. Φόβος κυρίαρχος, φόβος παντού.

Σκηνοθεσία:  Κοραής Δαμάτης. Ερμηνεύουν: Δώρα Χρυσικού.
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:-
-Αναλυτικές πληροφορίες για τη παράσταση θα βρείτε εδώ