.
Είδε η Άννια Κανακάρη και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα.
.
Εν μέσω τριήμερου εθνικού πένθους, μετά την ανακοίνωση του θανάτου του Μίκη Θεοδωράκη, παρακολουθήσαμε στο θέατρο Δάσους, την Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου, την παράσταση «Φοίνισσες» του Ευριπίδη από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου και μετάφραση Νικηφόρου Παπανδρέου. Μια παράσταση που ο θίασος αφιέρωσε συμβολικά στον μεγάλο Έλληνα δημιουργό, ενώ στο τέλος κρατήθηκε ενός λεπτού σιγή προς τιμήν του.
Το έργο
Οι «Φοίνισσες» του Ευριπίδη διδάχθηκαν για πρώτη φορά μεταξύ 411 και 408 π.Χ στα εν άστει Διονύσια, κερδίζοντας το δεύτερο βραβείο. Πρόκειται για μια από τις εκτενέστερες τραγωδίες του σπουδαίου ποιητή, στην οποία πραγματεύεται, με το δικό του ιδιαίτερο ύφος, τον μύθο των Λαβδακιδών, διακηρύττοντας ταυτόχρονα ένα διαχρονικό αντιπολεμικό μήνυμα.
Στην τραγωδία, ο Πολυνείκης με τον στρατό των Αργείων βρίσκεται έξω από τις πύλες της Θήβας. Έχει έρθει να διεκδικήσει το θρόνο από τον αδελφό του Ετεοκλή, ο οποίος αθέτησε τη συμφωνία τους να εναλλάσσονται στην εξουσία της πόλης κάθε χρόνο. Η Ιοκάστη καλεί τους γιους της να λύσουν ειρηνικά τη διαφορά τους, προσπαθώντας μάταια να αποτρέψει τη συμπλοκή. Ο πόλεμος ξεκινά. Ομάντης Τειρεσίας αποκαλύπτει ότι βούληση των θεών είναι να θυσιαστεί ο Μενοικέας, ο γιος του Κρέοντα, για να σωθεί η Θήβα. Ο Κρέων προσπαθεί να σώσει το παιδί του, εκείνος όμως αυτόβουλα θυσιάζεται. Ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης αποφασίζουν να μονομαχήσουνγια να κριθεί ο τελικός νικητής. Η κατάρα, όμως, που ο Οιδίποδας είχε δώσει στα παιδιά του επαληθεύεται και τα δύο αδέλφια σκοτώνουν ο ένας τον άλλο. Λίγο πριν ξεψυχήσουν, φθάνει η Ιοκάστη και στη θέα των νεκρών σωμάτων τους αυτοκτονεί. Τον θρόνο παίρνει ο Κρέοντας, ο οποίος με σκληρότητα εξορίζει τον Οιδίποδα και διατάσσει να μείνει άταφο το σώμα του Πολυνείκη. Η Αντιγόνη εξοργισμένη, δεν διστάζει να του εναντιωθεί, προτάσσοντας το δίκαιο που επιβάλουν οι παραδόσεις και η συνείδησή της. Μάρτυρας των θλιβερών γεγονότων ο χορός των παρθένων από την Φοινίκη που στον δρόμο τους για το μαντείο των Δελφών εγκλωβίστηκαν στην Θήβα...
.
Στα θετικά (+) στοιχεία της παράστασης καταρχάς η σκηνοθεσία του Γιάννη Μόσχουπου (παρά τις αδυναμίες που θα αναφερθούν παρακάτω) προσέγγισε την τραγωδία με σεβασμό και κατόρθωσε να δημιουργήσει μια αξιοπρεπέστατη, μετρημένη παράσταση, αποδίδοντας με πλήρη σαφήνεια τα νοήματα του αρχαίου κειμένου. Σύμμαχος του στην όλη προσπάθεια η εξαιρετική μετάφραση του Νικηφόρου Παπανδρέου που με γλώσσα απλή και κατανοητή, κατέστησε το έργο εύληπτο για το ευρύ κοινό.Αξιοσημείωτες οι σκηνοθετικές παραλλαγές στο αρχαίο κείμενο, που έδωσαν μια ενδιαφέρουσα «πινελιά» νεωτερισμού, όπως η απόδοση του προλόγου της τραγωδίας από τον χορό και όχι από την Ιοκάστη, η επιλογή της παραμονής της Αντιγόνης στη Θήβα στο τέλος του έργου, αλλά και η σκηνική εμφάνιση της σφίγγας που μόνο ως ιδέα πλανάται στο πρωτότυπο κείμενο. Και ενώ η χρησιμοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας σε ένα τέτοιο έργο φαίνεται αρχικά παρακινδυνευμένη, η επιλογή του σκηνοθέτη να προσθέσει βιντεοπροβολές πάνω στο τείχος του σκηνικού, λειτούργησε θετικά, καθώς συνδυάστηκε αρμονικά με το όλο ύφος της παράστασης, προσθέτοντας ένταση και εκφραστική δύναμη.
Ο χορός των γυναικών από την Φοινίκη, αποτελούμενος από τις Νεφέλη Μαϊστράλη, Ζωή Μυλωνά, Ελπίδα Νικολάου, Σταύρια Νικολάου, Κατερίνα Παπανδρέου, Κατερίνα Πατσιάνη, Ελίνα Ρίζου, Μαριάμ Ρουχάτζε, Θάλεια Σταματέλου και Στυλιανή Ψαρουδάκη έκλεψε δικαιωματικά την παράσταση. Όμορφες νεανικές παρουσίες κινούνταν στη σκηνή με αξιοσημείωτη ομοιομορφία, υπό τις χορογραφικές οδηγίες της Αμάλιας Μπένετ, σαν ένα καλοσυντονισμένο σύνολο που έκανε αισθητή την ύπαρξη και τη σημασία του σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Πολύ καλές ερμηνευτικά, με σωστή και καθαρή άρθρωση, εξέφρασαν το δικό τους δράμα αλλά και τον πόνο τους για την τραγική μοίρα των Θηβαίων. Εξαιρετικές και οι φωνητικές τους επιδόσεις στα (αρκετά ομολογουμένως) τραγούδια της παράστασης που χάρισαν λυρικότητα, αλλά και διαλλείματα χαλάρωσης από την συνεχή ένταση της υπόθεσης.
Αξιοσημείωτη επίσης η πολύ ιδιαίτερη παρουσία της Σεσίλ Μικρούτσικου στον ρόλο της Σφίγγας. Σε μια εμφάνιση χωρίς λόγια, καθαρά κινητική, απόκοσμη οπτικά, με έντονο μαύρο μακιγιάζ και ολόλευκη αμφίεση που συμπλήρωναν τα λευκά της φτερά, παρακολουθούσε τα τεκταινόμενα από την κορυφή του τείχους, υποδηλώνοντας την παντοδυναμία της μοίρας επί της ανθρώπινης ζωής.
Αναμφίβολη και η συμμετοχή των ηθοποιών στο τελικό αποτέλεσμα (αν και οι ερμηνείες τους εμφάνισαν αδυναμίες που κατά πάσα πιθανότητα οφείλονται σε σκηνοθετικές επιλογές, όπως αναφέρουμε στη συνέχεια).
Τους δύο γιους του Οιδίποδα και διεκδικητές του θρόνου ερμήνευσαν ο Αργύρης Ξάφης ως Ετεοκλής και ο Θάνος Τοκάκης ως Πολυνείκης. Ο μεν πρώτος εμφανίστηκε στη σκηνή αγέρωχος και αποφασισμένος, σε μια ερμηνεία χωρίς υπερβολές και υποδύθηκε με λιτότητα τον κυριευμένο από την φιλαρχία βασιλιά που αρνείται πεισματικά να παραδώσει τον θρόνο του. Ο δε Θάνος Τοκάκης με καθαρό λόγο και ενδιαφέρουσα παρουσία, υποδύθηκε τον αδικημένο αδελφό, πουόρθωσε το ανάστημά του και διεκδίκησε το θρόνο. Δύο δυναμικές παρουσίες που κινήθηκαν όμως σε χαμηλά ερμηνευτικά επίπεδα, δίνοντας περισσότερο έμφαση στο περιεχόμενο των λόγων τους και στα νοήματα που μετέφεραν στο κοινό, παρά στην σκηνική παρουσία και την εκφραστική απόδοση των διαλόγων τους.
Στον ρόλο της Ιοκάστης η Μαρία Κατσιαδάκη, υποδύθηκε την μάνα – βασίλισσα που προσπαθεί να αποτρέψει το μοιραίο και να σώσει τα παιδιά της. Ενώ είχε αρκετά καλές ερμηνευτικά στιγμές, γενικά απέδωσε το ρόλο της με μια μετρημένη συγκινησιακά ερμηνεία, αξιοπρόσεκτη μεν, όχι όμως δεόντως τραγική.
Μια από τις καλύτερες ερμηνείες δίνοντας πολλούς πόντους στην παράσταση ήταν αυτή της Λουκίας Μιχαλοπούλου στον ρόλο της Αντιγόνης. Με ένταση και ρεαλισμό τόσο στις κινήσεις όσο και στις εκφράσεις της απέδωσε με επιτυχία αρχικά την αθωότητα και στη συνέχεια τον πόνο και την αγωνία της ηρωίδας μπροστά στην σκληρή μοίρα της οικογένειάς της.
Πολύ καλός ως Τειρεσίας ο Αλέξανδρος Μυλωνάς, τόσο εμφανισιακά, με κάτασπρα μαλλιά και γένια, όσο και ερμηνευτικά. Με καθαρή άρθρωση και πειστικό λόγο απέδωσε υπέροχα τον τυφλό, κατάκοπο μάντη που απρόθυμα ανακοινώνει τον χρησμό, με βαθιά γνώση του πόσο μισητός είναι ο αγγελιοφόρος των κακών μαντάτων.
Ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης απέδωσε επαρκώς τον «ανθρώπινο» Κρέοντα του Ευριπίδη, όχι ως σκληρό και άτεγκτο βασιλιά (όπως τον παρουσίασε ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη του), αλλά ως έναν στοργικό πατέρα που βάζει τη ζωή του παιδιού του πάνω από τη σωτηρία της πόλης. Ενδιαφέρουσα ερμηνευτικά η αλλαγή στην συμπεριφορά του, όταν παρουσιάζεται, στο τέλος ως βασιλιάς.
Αρκετά καλή εμφάνιση από τον Δημήτρη Παπανικολάου στον ρόλο του Οιδίποδα, που εμφανίζεται συντετριμμένος στη σκηνή για να αποχαιρετήσει τη μητέρα-σύζυγό του και τα δυο του παιδιά αλλά και από τον Κώστα Μπερικόπουλο που αποδίδει πειστικά τον ρόλο του παιδαγωγού, ο οποίος συμπονά πραγματικά τα μέλη της βασιλικής οικογένειας και συγκλονίζεται και ο ίδιος όταν τους μεταφέρει άσχημες ειδήσεις.
Στα θετικά και το αφαιρετικό, σε γενικές γραμμές, σκηνικό της Τίνας Τζόκα, που με την μεγαλοπρέπεια της λιτότητάς του συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην δημιουργία μιας υποβλητικής ατμόσφαιρας. Ένα ψηλό, μονόχρωμο γκρίζο τείχος με ένα άνοιγμα εν είδει πόρτας και μια χαμηλή εξέδρα στο μπροστινό του τμήμα, έστεκε επιβλητικό στο μέσο της άδειας, κατά τα άλλα, σκηνής. Ένα τείχος, «άψυχο» και λιτό, που προφανώς παρέπεμπε στο παλάτι και τα τείχη της Θήβας, το οποίο μεταμορφώθηκε έντεχνα σε ζωντανό κομμάτι της παράστασης καθώς λειτούργησε και ωςοθόνη που πάνω της προβάλλονταν εικόνες των ηρώων και σημαντικές στιγμές της υπόθεσης. Μια σύγχρονη τεχνολογική παρέμβαση δια χειρός Αποστόλη Κουτσιανικούλη.
Από τις ενδυματολογικές δημιουργίες της Ιωάννας Τσάμη, ξεχώρισαν τα κοστούμια του χορού. Λιτά, μονόχρωμα, αέρινα φορέματα στο χρώμα της άμμου, έδιναν ομοιομορφία και αναδείκνυαν την εξαιρετική κινητικά παρουσία των μελών του. Για τα υπόλοιπα κοστούμια επιλέχθηκαν έντονα χρώματα, τουλάχιστον για τους βασικούς χαρακτήρες. Αξιοπρόσεκτη η επιλογή του μωβ χρώματος για την Ιοκάστη, συμβολικός συνδυασμός του μπλε και του κόκκινου, που «έντυναν» τους δύο γιους της, σε ένα βαρύ όμως (αρκετά χειμωνιάτικο) φόρεμα. Ξεχώριζε, ως μια πιο σύγχρονη ενδυματολογική προσέγγιση, η επιλογή του «κοντού» φορέματος της Αντιγόνης, το οποίο συνδυασμένο με μαύρα μποτάκια της έδινε έναν «επαναστατικό» αέρα, που ταίριαζε στην ατίθαση φύση της.
Ένα ιδιαίτερο ηχόχρωμα προσέδωσε στην παράσταση η μουσική επένδυσητης, από τον Θοδωρή Οικονόμου. Ήχοι γνώριμοι και ταυτόχρονα μακρινοί, σύγχρονοι κατά μια έννοια αλλά και διαχρονικοί, συνδυάστηκαν αρμονικά με το αρχαίο κείμενο.
Οι φωτιστικές παρεμβάσεις του Λευτέρη Παυλόπουλου, συνέβαλαν σημαντικά στην δημιουργία ενός ατμοσφαιρικού σκηνικού. Κορυφαία στιγμή η ανακοίνωση του χρησμού από τον Τειρεσία κατά την οποία όληη σκηνή βυθίζεται στο σκοτάδι και η προσοχή επικεντρώνεται, εντέχνως δια μέσου του φωτός αλλά και της δυνατής μουσικής, στο θεόσταλτο μήνυμα που μεταφέρει ο μάντης. Εξαιρετική επίσης οπτικά, η μέσω των φωτισμών αποτύπωση του περιγράμματος των χεριών των γυναικών του χορού στην προβολή των προσώπων των νεκρών αδελφών πάνω στο τείχος.
Στα αρνητικά (-) της παράστασης θα συγκαταλέγαμε αρχικά τη σκηνοθετική, από ότι φαίνεται, επιλογή του Γιάννη Μόσχου να δώσει στο έργο του ένα λιτό και μετρημένο προφίλ από άποψη συναισθηματικής έκφρασης, προτάσσοντας κυρίως τα νοήματα του αρχαίου κειμένου, που αναμφίβολα επιτυχημένα επικοινώνησε στους θεατές. Κινούμενος σε αυτά τα πλαίσια ο σκηνοθέτης αναπόφευκτα στέρησε την παράσταση από το πάθος, τη συγκίνηση και τις κορυφαίες δραματικές στιγμές, που περίμενε κανείς να εισπράξει, παρακολουθώντας την ιστορία της πλέον τραγικής οικογένειας της αρχαίας Ελλάδας.
Υπό το πρίσμα αυτό, οι ερμηνείες των ηθοποιών, ενώ κινήθηκαν σε ικανοποιητικά επίπεδα, ήταν σε γενικές γραμμές «επίπεδες» και υποτονικές, σαν να είχαν ένα συγκεκριμένο, προκαθορισμένο όριο συναισθηματικής φόρτισης, το οποίο απαγορευόταν να ξεπεράσουν. Έλειπαν οι συγκλονιστικές εκείνες ερμηνείες που θα μπορούσαν να απογειώσουν πραγματικά την παράσταση.
Πέραν αυτής της γενικής εντύπωσης, άνευρη στο μεγαλύτερο μέρος της ήταν η ερμηνεία του Γιώργου Γλάστρα ως αγγελιοφόρου, ενώ μέτρια η εμφάνιση του Βασίλη Ντάρμα στο ρόλο του Μενοικέα, που, παρά το αναμφισβήτητο ταλέντο του, δεν απέδωσε ερμηνευτικά το μεγαλείο της αυτοθυσίας ενός νέου ανθρώπου για τη σωτηρία της πατρίδας του.
Συμπερασματικά (=), οι «Φοίνισσες» του Γιάννη Μόσχου είναι μια φιλόδοξη δημιουργία, με έναν εξαιρετικό χορό και ένα εντυπωσιακό σκηνικό, που ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο με τη συνδρομή της σύγχρονης τεχνολογίας, της υπέροχης μουσικής και των προσεγμένων φωτισμών. Μια παράσταση που ενώ απέδωσε με σαφήνεια τα νοήματα του αρχαίου κειμένου, δεν κατόρθωσε να συγκινήσει, καθώς της έλλειπαν οι βαθιά ανθρώπινες ερμηνείες που θα μπορούσαν να συγκλονίσουν τους θεατές και να την καταστήσουν ξεχωριστή.
Βαθμολογία
6,3/10
.
Βίντεο πλάνα και υπόκλιση (ερασιτεχνικη λήψη).
.
.
-Κ-
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν έως 14/05/2022 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αυτόματα συμμετέχουν για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 11α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2022 - Πληροφορίες ΕΔΩ
.
Δείτε & αυτά: