Το δελτίο τύπου υμνεί το πασίγνωστο έργο του κορυφαίου Φραντς Κάφκα, αναλύει τα βαθιά του νοήματα, επιχειρεί αναγωγές σε πανανθρώπινες υπαρξιακές αγωνίες, μεταφέρει με λόγια γλώσσα τη διανόηση του συγγραφέα, όμως για την παράσταση καθεαυτή ως δραματοποίηση των ανωτέρω… σχεδόν κουβέντα! Κι αναρωτιέσαι αν είναι από σεμνότητα ή αδυναμία… και κάπως «κουμπώνεσαι» μη γνωρίζοντας τί θα συναντήσεις επί σκηνής, δεδομένου ότι τα έργα «ψυχολογικής ανατομίας» του Κάφκα δεν είναι ό,τι ευκολότερο για θεατρική μεταφορά…και πηγαίνεις με συγκρατημένες προσδοκίες, ξέροντας ότι το δέλεαρ της προηγούμενης επιτυχίας στην Αθήνα, συχνότατα είναι fake… και ακριβώς πάνω στην επιφύλαξη και τη «μιζέρια» έρχεται και σε βρίσκει.. το Θαύμα! Και το απολαμβάνεις διπλά, όπως οι θεατές στο κατάμεστο μέχρι αδιαχώρητου Θέατρο Αυλαία για την παράσταση «Η Μεταμόρφωση»του Φραντς Κάφκα σε σκηνοθεσία Τάσου Σαγρή…

Σύμφωνα με την υπόθεση, μια νεαρή υπάλληλος που δουλεύει ευσυνείδητα χωρίς καμιά διακοπή επί χρόνια σε εταιρία, στηρίζοντας οικονομικά με τη δουλειά της αποκλειστικά αυτή όλη της οικογένεια μετά από ατύχημα του πατέρα της, ξαφνικά ένα πρωί αδυνατεί να σηκωθεί από το κρεβάτι… το σώμα της αρνείται να ακολουθήσει τις σταθερές, προγραμματισμένες διαδικασίες χρόνων, ενώ ταυτόχρονα νιώθει «κάτι» επάνω της και μέσα της να αλλάζει δραματικά… την καταλαμβάνουν τυραννικές φαντασιώσεις και βλέπει το σώμα της άλλοτε σαν μια «μεγάλη πληγή» κι άλλοτε σαν «έντομο με χιλιάδες πόδια που δεν ξέρουν πού να κατευθυνθούν»… δεν είναι πια σε θέση να υπακούσει σε εκκλήσεις και διαταγές από γονείς, αδελφή ή προϊστάμενο προκειμένου να επιστρέψει στην (βολική για όλους) κανονικότητά της, απομονώνεται άπραγη και εξαθλιωμένη στον δικό της κόσμο εκπέμποντας και εισπράττοντας από όλους έχθρα μέχρι σιχασιά, καθώς την αντιμετωπίζουν πλέον ως άχρηστο παράσιτο που δεν προσφέρει και πρέπει να εκλείψει…
Τί να πούμε τώρα εμείς για το αριστούργημα (+) του Κάφκα που κοσμεί την παγκόσμια λογοτεχνία ως σπάνιο διαμάντι, δίπλα στα άλλα έργα ενός από τα πλέον λαμπρά πνεύματα του 20ου αιώνα… έχουν μιλήσει τα εκατομμύρια αναγνωστών, η ζηλευτή περίοπτη θέση του στις βιβλιοθήκες του κόσμου καθώς και ειδικοί αναλυτές που κάνουν λόγο για διανόηση υψηλού επιπέδου, βαθύτατα υπαρξιακά νοήματα, αριστοτεχνική γραφή, εντυπωσιακά ψυχογραφήματα «ανατέμνοντας» την ανθρώπινη ψυχή όσο λίγοι με τόση ακρίβεια, επιλέγοντας σταθερά στη θεματολογία του την πλευρά των «αδύναμων ηττημένων» … εκείνων που οι συνθήκες συνθλίβουν χωρίς έλεος αργά, σιωπηλά, μεθοδικά, αθέατα, οδηγώντας τους στην παράνοια… ή την υπέρβαση μιας «μεταμόρφωσης» για να επιβιώσουν σε έναν κόσμο μη ανθρώπινο, όπως εδώ η τραγική ηρωίδα Γκέγκορυ, που μόνο όσο υπακούει σε κανόνες και αποδεικνύεται χρήσιμη στους άλλους κερδίζει την αποδοχή τους, αδιαφορώντας ακόμα και οι δικοί της άνθρωποι για το βαρύ ψυχικό τίμημα που πληρώνει… μόλις οι αντοχές τελειώσουν και οι όροι αλλάξουν, το πρώην πρότυπο καθίσταται μιαρό παράσιτο με επιζήμια παρουσία… Και για να μη φλυαρούμε άσκοπα, η λέξη «διαμάντι» από κάθε άποψη, τα λέει όλα!

Ωστόσο, αν το διαμάντι για το έργο ήταν γνωστό, αυτό της σκηνοθεσίας από τον Τάσο Σαγρή ήταν μια αποκάλυψη! Και συνειδητοποιήσαμε ότι α) τελικά από σεμνότητα δεν «παίνεψε» όπως του άξιζε το εξαιρετικό δημιούργημά του στην προώθηση της παράστασης, όταν άλλοι για το τίποτα αραδιάζουν αστήριχτους ύμνους, και β) η προηγηθείσα επιτυχία στην Αθήνα για τη συγκεκριμένη παράσταση είναι σίγουρα αληθινή βάσει απτών «αποδείξεων»! Γιατί είναι αδύνατο να μην σε αιχμαλωτίσει, ακόμα και συγκλονίσει ενίοτε, μια τόσο δυνατή παράσταση με κείμενο αριστούργημα, που ευτύχησε να δεχθεί μια σπουδαία, εμπνευσμένη διαχείριση δεδομένου επιπλέον του δύσκολου εγχειρήματος… Με μια σκηνοθεσία συμπυκνωμένη, στοχευμένη, ακριβέστατη ,μεστή, ευφάνταστη, σύγχρονη, που κατάφερε μέσα σε μία μόλις ώρα να αποδώσει όλη την εσωτερική δύναμη του έργου, χωρίς να λείπει ή να περισσεύει το παραμικρό!

Αξίζουν μεγάλα εύσημα στις σοφά μελετημένες επιλογές του Τ. Σαγρή και την μαεστρία του να συνδυάσει εξαιρετικά ρεαλισμό και φαντασίωση, παρελθόν με φλας μπακ και παρόν, κινηματογραφική οπτική με άψογα βίντεο και ζωντανή δραματοποίηση, ιδανικές κορυφώσειςκαι εντάσεις με ανακουφιστικές παύσεις…ενώ η υποβλητική σκοτεινή ατμόσφαιρα με άρτιους φωτισμούς, οι παγωμένες μηχανικές κινήσεις του περίγυρου, το εκρηκτικό συναίσθημα σε όλη τη διάρκεια, το λιτό συμβολικό σκηνικό, η εξαίσια μουσική με συνεχή ποικιλομορφία που ιδανικότερο δέσιμο με τις σκηνές δεν μπορούσαμε να φανταστούμε, δεν είναι μόνο ότι κράτησαν απόλυτα προσηλωμένο το ενδιαφέρον μας με την πολύτιμη αίσθηση πληρότητας, αλλά έδωσαν με τον πλέον σύγχρονο, εμπνευσμένο, άμεσο τρόπο το βαθύ πνεύμα μιας διαχρονικής ανθρώπινης τραγωδίας για την υποταγή και την απόπειρα απεμπλοκής… Όσο για την επιλογή του γυμνού για την ηρωίδα, είναι από τις σπανιότατες περιπτώσεις απόλυτης ευστοχίας, σε σημείο που αδυνατείς να φανταστείς τον ρόλο «ντυμένο», θα ήταν εντελώς ψεύτικος…

Και ερχόμενοι στις ερμηνείες, εννοείται ότι θα ξεκινήσουμε με ένα μεγάλο εύγε στην Σίσσυ Δουτσίου ως κεντρική ηρωίδα Γκρέγκορυ για τον θεαματικό της άθλο, σηκώνοντας κατ’ ουσίαν στις γυμνές της πλάτες το κύριο βάρος της παράστασης… καθώς η ερμηνεία της, πέρα από ψυχική κατάθεση, τραγικότητα, συναίσθημα, εσωτερικές συγκρούσεις, παράνοια, περιλάμβανε έντονη σωματική καταπόνηση, ενώ η εντυπωσιακή κινησιολογία «εντόμου» ή «σπασμών» σε όλη τη διάρκεια προκάλεσε ειλικρινή θαυμασμό (και άφθονο χειροκρότημα) για τον σπουδαίο επαγγελματισμό της, πείθοντας απόλυτα σε έναν δυσκολότατο ρόλο- πρόκληση…
Ομοίως άξιοι δίπλα της οι Στέβη Φόρτωμα. Συμεών Τσακίρης, Λουκία Ανάγνου, Θωμάς Χαβιανίδης, στους θαυμάσια δομημένους ρόλους της ενοχικής μάνας, του ανάλγητου πατέρα, της τρυφερής αδελφής με την απρόβλεπτη μεταστροφή, του αυταρχικού προϊστάμενου, με άριστη σκηνοθετική καθοδήγηση στην παγωμένη άκαμπτη κινησιολογία και μηχανική εκφορά του λόγου χωρίς ωστόσο καμιά υπερβολή, ως εκπρόσωποι ενός ψυχρού εξουσιαστικού κατεστημένου με σαφή συμβολισμό, στον οποίο παρέπεμπαν και οι «σκληρές» μάσκες- προσωπεία των ανδρών…
Καταλήγοντας (=) ψάχνω αν κάτι έλειπε ή πλεόνασε ή ενόχλησε ή μπορούσε να είναι καλύτερο και παρά το… (γνωστό έως διαστροφικό) «ψείρισμα», δεν βρίσκω… Άλλωστε η αυθόρμητη αίσθηση πληρότητας αποχωρώντας, μετά από παρατεταμένο χειροκρότημα θεατών που για μια ώρα δεν σάλεψαν ούτε κεφάλι, ουδέποτε λαθεύει και είναι ο πλέον αδιάψευστος μάρτυρας ότι η θεατρική τέχνη επιτέλεσε στο ακέραιο το υψηλό της έργο!
Βαθμολογία:
7,6/10