.
Είδε η Αννια Κανακάρη και σχολιάζει για την Κουλτουρόσουπα.
«Ακόμα και μπροστά στην καταστροφή, η βλακεία είναι ανθεκτική», είχε γράψει ο Καμύ τον προηγούμενο αιώνα και παρά την πρόοδο και την φαινομενική εξέλιξη της ανθρωπότητας τα όσα ζήσαμε τα τελευταία δύο χρόνια δυστυχώς τον επαληθεύουν. Το παραπάνω αποτελεί ένα από τα θέματα που πραγματεύεται η παράσταση «Πανούκλα» που παρακολουθήσαμε στο κατάμεστο θέατρο Αμαλία, από τη θεατρική ομάδα GAFF, σε σκηνοθεσία της Σοφίας Καραγιάννη. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα επιτυχημένη παράσταση, η οποία ανέβηκε το φθινόπωρο που μας πέρασε, μετά από πολλές αναβολές λόγω κορονοϊού, στο θέατρο 104 στην Αθήνα.
Ο Γάλλος φιλόσοφος, λογοτέχνης και συγγραφέας Αλμπέρ Καμύ έγραψε την «Πανούκλα» το 1947, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το έργο είναι αλληγορικό και αναφέρεται στην σκληρότητα του πολέμου και τον αντίκτυπο του στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Ο απολυταρχισμός παρουσιάζεται από τον συγγραφέα ως αρρώστια που εξαπλώνεται και απειλεί την ανθρωπότητα, φέρνοντας μαζί της τον πόνο, την μοναξιά, την απελπισία και τον θάνατο. Οι αντιδράσεις των ανθρώπων απέναντι στην καταστροφή, που ποικίλουν από τον ηρωισμό και την αυτοθυσία έως την ανόητη εθελοτυφλία, καθιστούν το έργο μοναδικό και απίστευτα διαχρονικό.
Το έργο…
Στο Οράν της Αλγερίας, η ήρεμη ζωή των κατοίκων αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη, όταν ψόφιοι αρουραίοι κατακλύζουν την πόλη. Σύντομα ο θανατηφόρος ιός μεταφέρεται από τα ποντίκια στους ανθρώπους, σκορπώντας τον τρόμο και τον θάνατο. Ο γιατρός Ριέ αντιλαμβάνεται εξ αρχής την σοβαρότητα της κατάστασης και αρχίζει να καταγράφει το χρονικό της επιδημίας.Μέσα από τις συναναστροφές του, γνωρίζουμε τις αντιδράσεις και τον τρόπο σκέψης των πολιτών απέναντι στην νέα απειλή. Υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται την ίδια την ύπαρξη της πανούκλας ή υποτιμούν την σοβαρότητά της, άλλοι μεταδίδουν απερίσκεπτα φήμες για ψεύδη και παρανοήσεις, άλλοι τη θεωρούν θεία τιμωρία και πιστεύουν στην ανοσία των αθώων και άλλοι στρατεύονται στην μάχη εναντίον της. Βαθμιαία τα θύματα πληθαίνουν και τα γεγονότα πλέον είναι πολύ σοβαρά για να μπορούν να παρερμηνευτούν από οποιονδήποτε...
Στα θετικά (+) στοιχεία της παράστασης καταρχάς το διαχρονικό κείμενο του Αλμπέρ Καμύ, το οποίο παρουσιάζεται σε μετάφραση και δραματουργική επεξεργασία της Σοφίας Καραγιάννη και του Μιχάλη Βραζιτούλη. Ένα έργο αξιόλογο, καθαρά συμβολικό, η απόδοση του οποίου μετέφερε επιτυχημένα στο παρόν τους προβληματισμούς και τις διαπιστώσεις του συγγραφέα, ο δε καταιγισμός των μεστών διαλόγων απέδωσε με δυναμισμό το κείμενο και τα βαθύτερα νοήματά του. Πολύ ενδιαφέρουσα η έντεχνη διασύνδεση του λόγου με την μουσική, η οποία αναμφισβήτητα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της απόδοσης του έργου.
Η σκηνοθετική προσέγγιση της Σοφίας Καραγιάννη, αποτελεί μια αξιόλογη, σύγχρονη δουλειά, που με λίγα αλλά εμπνευσμένα ευρήματα, έδωσε ένα αξιοθαύμαστο αποτέλεσμα. Σε μια άδεια κατά κύριο λόγο σκηνή η σκηνοθέτης κατόρθωσε με έξυπνες επιλογές να μεταφέρει την ατμόσφαιρα του λογοτεχνικού έργου, να προκαλέσει σκέψεις, συναισθήματα, να καυτηριάσει στάσεις και νοοτροπίες, να οπτικοποιήσει τον πόνο, την ματαιοδοξία αλλά και την ελπίδα για το μέλλον. Να περιγράψει, μέσα από την δραματουργία «την στάση του ανθρώπου απέναντι στον θάνατο». Καταρχάς το εύρημα της προσωποποίησης της ίδιας της Πανούκλας απογείωσε την δραματικότητα του έργου. Επίσης, ιδιαίτερα ευρηματική και ταυτόχρονα συγκινητική είναι η ενσάρκωση επί σκηνής των θυμάτων της πανούκλας, μέσα από τα δεκάδες ζευγάρια άδειων παπουτσιών που σταδιακά κατακλύζουν τον χώρο. Πρόκειται για μια εικόνα που προφανώς παραπέμπει στα θύματα του Άουσβιτς και προσδίδει απίστευτη τραγικότητα, ιδίως στο τέλος της παράστασης.
Αν και η αλληγορία του έργου είναι γνωστή στους περισσότερους, ήταν αναπόφευκτη η σύνδεση του με την πανδημία που ζούμε τα τελευταία χρόνια, καθώς οι ομοιότητες αυτών που περιγράφονται επί σκηνής με την πραγματικότητα είναι ανατριχιαστικές. Στα πρόσωπα των ηρώων του Καμύ αναγνωρίζουμε όλων των ειδών τις αντιδράσεις απέναντι στην απειλή του κορονοϊού, πολλές φορές με τις ίδιες ακριβώς λέξεις και τις ίδιες εκφράσεις που ακούμε και σήμερα.
Η παράσταση μας φέρνει αντιμέτωπους με αυτές τις ίδιες τις συμπεριφορές μας (παράλογες ή μη) απέναντι στην θανάσιμη απειλή, με τρόπο λιγότερο κυνικό, ίσως, από το «Don’tlookup», αλλά σίγουρα το ίδιο ουσιαστικό. Το έργο κλείνει με ένα μήνυμα συγκρατημένα αισιόδοξο. Η επιστήμη νικά αλλά ο ιός μπορεί και πάλι να επιτεθεί, οπότε μόνη λύση είναι η επαγρύπνηση, η σωστή προετοιμασία. Εντωμεταξύ, η ανθρωπότητα συνεχίζει να ζει, να εργάζεται, να ερωτεύεται και να επενδύει στα συναισθήματα και τις ανθρώπινες σχέσεις, παρόλη την ματαιότητα της ύπαρξης της…
Το σκηνικό της παράστασης, δημιουργία της Κωνσταντίνας Κρίγκου, ιδιαίτερα ατμοσφαιρικό μέσα στην απλότητα του, κατορθώνει να μεταφέρει νοερά τον θεατή στο δυστοπικό περιβάλλον της μικρής γαλλικής πόλης. Η σκηνή, ως ένας μαύρος λιτός καμβάς, αποτελεί τον αντικατοπτρισμό της ζοφερής – μαύρης πραγματικότηταςπου ζουν οι πολίτες στις μέρες της πανδημίας. Το μόνο ρεαλιστικό στοιχείο είναι το γραφείο του γιατρού Ριέ. Στην υπόλοιπη σκηνή κυριαρχεί ο συμβολισμός, καθώς καταλαμβάνεται από την εικόνα της μεγάλης ποντικότρυπας από την οποία ξεπηδούν οι χαρακτήρες του έργου, σαν τα ποντίκια που κατά χιλιάδες ξεψυχούν στους δρόμους. Ένα εμπνευσμένο σκηνικό που με την δύναμη του συμβολισμού μετουσιώνει θεαματικά την σκηνή.
Τα κοστούμια, επίσης δια χειρός Κωνσταντίνας Κρίγκου, εναρμονίζονται με τους χαρακτήρες του έργου και συμβάλουν στην εξατομίκευση τους.
Οι φωτισμοί του Νίκου Βλασόπουλου αλλά και η μουσική επένδυση της παράστασης από τον Στάθη Δρογώση προσέδωσαν ζωντάνια, χαρακτήρα και χρώμα στην κάθε σκηνή ξεχωριστά. Η ζωντανή επί σκηνής μουσική, με πιάνο και ακορντεόν, παρέσυρε το θεατή με τη δύναμη και τη γοητεία της. Το δε τραγούδι “Youaremysunshine” που τραγουδούσε ο Δημήτρης Μαμιός, ως Πανούκλα, ελάφρυνε το βαρύ κατά τα άλλα, κλίμα του έργου και προσέδιδε, αν και ειρωνικά αποδιδόμενο, “φως”, ελπίδα και μια νότα αισιοδοξίας.
Το εξαιρετικό ταλέντο των τριών ηθοποιών που ανέλαβαν να ενσαρκώσουν τους ήρωες του λογοτεχνικού έργου ή καλύτερα τις τρεις κυρίαρχες έννοιες (ιατρική – πόλη – πανούκλα), αποτέλεσε ένα από τα θετικότερα στοιχεία της παράστασης.
Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης απέδειξε για μια ακόμη φορά την υποκριτική του δεινότητα, σε έναν ιδιαίτερα απαιτητικό ρόλο, αυτόν του γιατρού Ριέ, αποδίδοντάς του την δέουσα σοβαρότητα και βαρύτητα. Ρεαλιστής, αντικειμενικός αλλά και καυστικός, αποτέλεσε επί σκηνής την προσωποποίηση της λογικής και της υπευθυνότητας. Με καθαρό και μεστό λόγο, προσεγμένη κίνηση και υποκριτική άνεση, ανέδειξε όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα που υποδύονταν, όχι μόνο αυτά του αφοσιωμένου επιστήμονα αλλά και του πιστού συζύγου και φίλου. Μια εξαιρετική εμφάνιση από έναν καλλιτέχνη που δεν μας έχει συνηθίσει σε τίποτε λιγότερο.
Υπέροχη εμφάνιση και από τον Κωνσταντίνο Πασσά, ο οποίος υποδύεται πολλαπλούς χαρακτήρες, καθώς προσωποποιεί την ίδια την πόλη. Στους ρόλους του θυρωρού, του περιφερειάρχη, του δημοσιογράφου, του Πανελού και του Ταρρού αποδίδει με έκδηλη παραστατικότητα τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας από τους παραπάνω αντιμετωπίζει την όλη κατάσταση. Με απίστευτη ενέργεια και δυναμισμό αποδεικνύει το πολύπλευρό ταλέντο και την προσαρμοστικότητά του, εκπλήσσοντας με την ταχύτητα και την άρτια απόδοση στις συνεχείς μεταμορφώσεις του. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε φορά που ξεπροβάλει από την ποντικότρυπα, εμφανίζεται ένας εντελώς διαφορετικός άνθρωπος που ζωντανεύει μέσα από τον λόγο και την αλήθεια του ηθοποιού.
Αυτός όμως που πραγματικά κλέβει την παράσταση είναι ο Δημήτρης Μαμιός, που ενσαρκώνει επί σκηνής την Πανούκλα. Ως ζωντανή καρικατούρα, με απίστευτη ψυχική ενέργεια, υπέροχη κίνηση και σωματική εκφραστικότητα, μαγνητίζει τα βλέμματα των θεατών σε όλη την διάρκεια της παράστασης. Ενώ αποτελεί την προσωποποίηση του κακού, εμφανίζεται στην σκηνή τραγουδώντας, δίνοντας ρυθμό και ζωντάνια, σε μια εκπληκτική υποκριτική απόδοση των εγγενών αντιθέσεων που ενέχει ο χαρακτήρας που υποδύεται. Όντας ο «μαέστρος» που διευθύνει την μουσική και την όλη κατάσταση, κυριαρχεί στην σκηνή, γελά χαιρέκακα όταν συνειδητοποιεί την επικράτηση του, απολαμβάνει την ανοησία των ανθρώπων που στρουθοκαμηλίζουν και ακούσια συνδράμουν στο έργο του και συγκρούεται με την επιστήμη που τον πολεμά. Αξιοπρόσεκτες και οι φωνητικές του επιδόσεις. Μια κατάθεση ψυχής από τον νεαρό ηθοποιό, ο οποίος, κάθιδρος από την αρχή της παράστασης, δίνει τον καλύτερο του εαυτό.
Σε μια τόσο άρτια παράσταση η παράθεση των μικρών αδυναμιών (-) της φαντάζει ανούσια και περιττή λεπτολογία. Το μόνο που θα αναφέραμε, χωρίς καν να μπορεί να χρεωθεί απόλυτα ως αδυναμία είναι το ότι η έννοια του πολέμου, την οποία βασικά στηλιτεύει το έργο του Καμύ, δεν διαφαίνεται ιδιαίτερα στην συγκεκριμένη δραματουργία (πέρα βέβαια από τον συμβολισμό των παπουτσιών). Το έργο φαίνεται να επικεντρώνεται στον θανατηφόρο ιό που πλήττει την ανθρωπότητα, κάτι βέβαια που θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα της βαθιά επηρεασμένης οπτικής μας λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Σίγουρα κάποιες πιο στοχευμένες παραπομπές στον πόλεμο και τα δεινά του θα ενίσχυαν την πιστότητα της απόδοσης των στόχων του συγγραφέα.
Συμπερασματικά (=) η «Πανούκλα» του Καμύ είναι ίσως η πιο επίκαιρη παράσταση που είδαμε τα δύο τελευταία χρόνια. Με εμπνευσμένη σκηνοθεσία, εξαιρετικές ερμηνείες, ευρηματικό σκηνικό και υπέροχη ζωντανή μουσική επένδυση, αποτελεί μια άρτια από όλες τις απόψεις καλλιτεχνική δημιουργία. Αυτό, μάλιστα, που την κάνει να ξεχωρίζει είναι ότι δεν αποδίδει απλά ένα ακόμη διαχρονικό έργο, αλλά αποτελεί την δραματουργία της καθημερινότητας μας και των τραγικών καταστάσεων που επέφερε στην κανονικότητά μας η σύγχρονη πανούκλα, η πανδημία του κορονοϊού… Μια παράσταση που δεν πρέπει να χάσετε.
Βαθμολογία
8,1/10
-k-
.
ΑΜΑΛΙΑ
«Η Πανούκλα» του Αλμπέρ Καμύ.
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
Ο γιατρός Ριέ, η Πόλη και η Πανούκλα ξετυλίγουν ένα παράλογο χρονικό τρόμου, επιβίωσης κι ανθεκτικότητας. Όλα ξεκινούν σε μια συνηθισμένη πόλη, όπου οι αρουραίοι αρχίζουν να βγαίνουν από τους υπονόμους και να πεθαίνουν στους δρόμους.
Σκηνοθεσία: Σοφία Καραγιάννη.
Ερμηνεύουν: Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς, Δημήτρης Μαμιός και η μουσικός Ευσταθία Λαγιόκαπα.
Ήμερες και ώρες παραστάσεων: Δευτέρα 14 & Τρίτη 15 Φεβρουαρίου 2022
-Κ-
Όλες οι νέες παραστάσεις (πρεμιέρες) που θα δοθούν έως 14/05/2022 στην πόλη της Θεσσαλονίκης, αυτόματα συμμετέχουν για τα 3 Βραβεία Κοινού καθώς και για τα Βραβεία Κριτικής Επιτροπής στα 11α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης 2022