…Τις κοιτούσα, στην εικονική για μένα και ρεαλιστική για εκείνες, πραγματικότητα της οθόνης. Να βαδίζουν στο πουθενά με άδειο βλέμμα και σερνάμενα πόδια, κρατώντας ένα παιδί στο χέρι και κουβαλώντας ένα μελλοντικό στην κοιλιά… Σε μια ατέλειωτη πορεία στο χάος ενός κόσμου εχθρικού, που να μη ξέρεις αν ο εχθρός που συναντάς είναι πιο φαρμακερός από αυτόν που πασχίζεις να ξεφύγεις, Τις είδα να πορεύονται δίπλα σε αγκαθωτά συρματοπλέγματα… να στέκονται απέναντι σε προτεταμένα όπλα… να ξεβράζονται στο κύμα από θαλασσοπνίχτες… Μετά τις έχασα… δεν έμαθα ποτέ αν ζουν, αν πέθαναν, αν γέννησαν. Στα ποσοστά των στατιστικών δεν φαίνονται άνθρωποι, μόνο νούμερα. Και πώς να ξέρω αν εκείνη η Μαριάμ με τη μαντήλα, το απελπισμένο βλέμμα και τη φουσκωμένη κοιλιά ανήκει στα ποσοστά θανάτου ή επιβίωσης; Αν άντεξε να περάσει τη λεπτή σαν τρίχα διαχωριστική γραμμή και τα βαριά σαν ταφόπλακα σύνορα; Αν κατάφερε να φέρει στον κόσμο- σε τούτο τον κόσμο, την καινούργια ζωή; Ποτέ δεν θα μάθω και κανείς δεν θα με πληροφορήσει. Κρατώ μόνο τη θύμηση της εικόνας της, γιατί απλά ΔΕΝ μπορώ να κάνω αλλιώς με εικόνες που χαράζονται θαρρείς με σουγιά πάνω σε γρανίτη και η διάβρωση ενός αιώνα αδυνατεί να απαλείψει.
Στολίζοντας το τζάκι με αγαπημένες χριστουγεννιάτικες καρτ-ποστάλ, εκείνη η παλιακιά της Γέννησης που απεικονίζει τη φάτνη με το νεογέννητο, τη μάνα του στο προσκεφάλι κι ολόγυρα τα ζώα να το ζεσταίνουν με το χνώτο στην παγωνιά… σαν να με κάρφωσε απρόσμενα κι αντί να την στολίσω, απέμεινα να την κρατώ με το βλέμμα βυθισμένο στη σπηλιά. Είναι πάνω από είκοσι χρόνια που τη φυλάω για τις πολύτιμες ευχές πίσω της… πάνω από είκοσι χρόνια που τη βγάζω μηχανικά από το κουτί με τα στολίδια, την απιθώνω στην καθορισμένη θέση, την ξαναμαζεύω στο κουτί… ρίχνοντας απλά μια νοσταλγική ματιά στα γραμμένα λόγια. Ποτέ όλα αυτά τα χρόνια δεν με άγγιξε ούτε γι αστείο η απεικόνιση, η πιο συμβατική, η πιο κλισέ απεικόνιση των Χριστουγέννων, ούτε καν ως εικαστική έκφραση. Το μάτι εθίστηκε στο στερεότυπο, κοιτάζει χωρίς να βλέπει και έγνοια μου ήταν το αισθητικό ταίριασμα και η σωστή στοίχιση. Πρώτη φορά μετά από είκοσι χρόνια, εντελώς ανέλπιστα και κατά περίεργο τρόπο, «κοίταξα» το περιεχόμενο…
Γιατί αναδύθηκε αθέλητα μέσα μου, σχεδόν υποσυνείδητα, η εικόνα της Μαριάμ, ανάμεσα σε άπειρες Μαριάμ του φετινού καλοκαιριού. Αυτές με τη μαντήλα, το απελπισμένο βλέμμα και τη φουσκωμένη κοιλιά, σε τραγικές, αδιέξοδες πορείες σε στεριές και θάλασσες, κυνηγημένα ζώα και λημέρι πουθενά… Αυτές που δεν έμαθα ποτέ τη μοίρα τους και μόνο να φανταστώ αυθαίρετα μπορώ, παρότι τα πραγματικά σενάρια της ζωής, ποτέ και καμιά φαντασία δεν μπορεί να αγγίξει καν. Όμως μου λείπει η γνώση και θα αρκεστώ αναγκαστικά σε αυτήν για να «δω» την κατατρεγμένη Μαριάμ του καλοκαιριού στο καταχείμωνο, με την κρυφή ελπίδα ότι επέζησε. Και κάπου τώρα κοντά στη Θεία Γέννηση, φέρνει στον κόσμο το σπλάχνο της. Μπορεί αυτός ο κόσμος να εχθρεύεται μέχρι θανάτου τη ζωή, μπορεί αυτό το σπλάχνο να αντικρίσει το πιο αποκρουστικό του πρόσωπο, όμως η Φύση πορεύεται προαιώνια ερήμην του και οι άνωθεν Νόμοι της αγνοούν επιδεικτικά τους ανθρώπινους. Και επιτάσσουν την «πάση θυσία» συνέχιση της ζωής- ακόμα και με θυσία του φορέα της…
Είναι αλήθεια ότι οι θυσίες του φορέα – Μαριάμ ξεπερνούν τα κοινά ανθρώπινα μέτρα, με υπερβάσεις ασύλληπτες για τον κοινό ανθρώπινο νου. Και μόνο η φαντασία – ελλιπής παρά ταύτα- καλείται να συμπληρώσει τα κενά. Σαν το κενό της γέννησης του παιδιού της- ΑΝ έγινε ποτέ, ΠΩΣ έγινε, ΠΟΥ έγινε, κάτω από ΠΟΙΕΣ συνθήκες… Σε ποια επώδυνη πορεία ένιωσε τις αβάσταχτες ωδίνες του τοκετού; Ποιος βρέθηκε να της παρασταθεί με λόγια παρηγοριάς; Συνάντησε άραγε στο διάβα τη μοιραία εκείνη ώρα, φιλόξενη στέγη, έμπειρο χέρι βοήθειας, περίθαλψη για εκείνη και το μωρό της; Βρέθηκε άραγε Ανθρωπιά για μια ιερή στιγμή; Και πώς να πιστέψεις στην ανθρωπιά όταν είδες ένα αγριεμένο μάτι να σημαδεύει τη φουσκωμένη κοιλιά της Μαριάμ, αδάκρυτο στα βάσανά της; Πώς να ημερέψει η αγριάδα με ένα όπλο παρά πόδα, έτοιμο να θερίσει αδιάκριτα ζωές και έναν αγκάθινο τοίχο- φραγμό έτοιμο να μπήξει καρφιά στο σώμα; Και η απόδραση από τη φρίκη να γίνεται φυλακή σε μια καινούργια…
Όχι, δεν τρέφω αυταπάτες για την κυοφορούσα Μαριάμ, όσο κι αν θέλω ως γυναίκα να «καθαγιάσω» την ιερή στιγμή της. Όλα μου φωνάζουν ότι γέννησε σε «φάτνη». Δεν ξέρω αν είχε τη μορφή βρώμικου αντίσκηνου, γκρεμισμένου γιαπιού, σάπιας βάρκας, παγωμένης σπηλιάς… Δεν ξέρω ακόμα αν υπήρχε δίπλα κάποιος καρτερικός Ιωσήφ με έγνοια για την πονεμένη ή στοργικά ζώα- συμπαραστάτες στο μυστήριο… ούτε αν βρέθηκαν ζεστά ρούχα να σώσουν το βρέφος από την παγωνιά… Το σημαντικότερο όμως είναι ότι δεν θα μάθω ποτέ αν αυτό το ταπεινό βρέφος, που ήρθε στον άθλιο κόσμο τόσο αδικημένο, είναι προικισμένο με «χρίσμα»… προορισμένο για κάτι πολύ μεγάλο και σπουδαίο, ικανό να ανατρέψει την αθλιότητα του κόσμου που γεννήθηκε… ένας κορυφαίος ήρωας ίσως, από αυτούς που σημάδεψαν την ιστορία της ανθρωπότητας… ή ένα μεγάλο, φωτεινό πνεύμα, προορισμένο να μεγαλουργήσει… ένας μελλοντικός «μεσσίας» με ανθρώπινες, φθαρτές διαστάσεις και θεϊκό μεγαλείο ψυχής «καθ’ ομοίωσιν»… Μπορείς να το αποκλείσεις;
Κι αναλογιέσαι πόσοι μικροί «μεσσίες»- μεγάλα πνεύματα άραγε, γεννημένοι σε «φάτνες» στα μέτωπα του πόλεμου, τις πορείες της προσφυγιάς, την απόλυτη εξαθλίωση, χάθηκαν σαν σκιές με το πρώτο φως του ήλιου, πριν προλάβουν να ακουμπήσουν καν τον υψηλό ίσως προορισμό τους. Μπορεί ανάμεσά τους κι ο γιος της άτυχης Μαριάμ, ακολουθώντας θαρρείς η ίδια, τα χνάρια της συνονόματης Αγίας Μητέρας σε παράλληλες πορείες. Τί κι αν είναι μουσουλμάνα, χριστιανή, βουδίστρια, άθεη… Μια γυναίκα είναι. που κυοφορεί στα σπλάχνα ζωή με άγνωστη και ίσως ύψιστη αποστολή, διωγμένη από τα μέρη του πολέμου- γειτονικά της Θείας Γέννησης, αναγκασμένη να γεννήσει στο δρόμο της προσφυγιάς- αντίστοιχα με την πορεία της Θεοτόκου, κάτω από συνθήκες άγριες σε σύγχρονες «φάτνες»- ίσως πιο αφιλόξενες από τη Θεία Φάτνη… για να συνεχίσει την πορεία του διωγμού με το βρέφος αγκαλιά- αν το σώσει, ίδιο με το φευγιό της Μαρίας στην Αίγυπτο για να σώσει το δικό της από τον Ηρώδη. Τόσες οι αντιστοιχίες, που λες και τα Χριστούγεννα ως βαθύς συμβολισμός πέρα από θρησκείες, περισσότερο από τον πιο θρήσκο χριστιανό, αγγίζουν την κατατρεγμένη πρόσφυγα- μάνα.
Έστω κι αν πάνω από τη δική της «φάτνη» δεν λάμψει ποτέ κανένα φωτεινό αστέρι, δεν την επισκεφτούν Μάγοι με πολύτιμα δώρα, δεν ψάλλουν άγγελοι στον ουρανό, ούτε κανείς θα τραγουδήσει για μια «άγια νύχτα». Θα είναι μια σκοτεινή, σιωπηλή, παγωμένη νύχτα του χειμώνα σαν όλες τις άλλες, όταν ακουστεί το πρώτο κλάμα ενός μωρού, ίσως μοναδικά χαρισματικού…που ως επίγειος άγγελος μπορέσει κάποτε να μετουσιώσει την επουράνια ωδή «και επί γης ειρήνη» σε αληθινή πραγματικότητα. Μπορείς να το αποκλείσεις; Μπορείς να του το «στερήσεις»; Μπορείς να πάψεις να πιστεύεις σε θαύματα;
ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ !
Φωτογραφικό υλικό
