Υπάρχουν φωνές που δεν χρειάζονται πολλά για να σε συγκινήσουν. Αρκεί μια φράση, ένα βλέμμα, μια σιωπή ανάμεσα στις νότες. Η Σοφία Μανουσάκη είναι μια τέτοια φωνή — ήρεμη δύναμη με βάθος, που δεν φωνάζει, αλλά αγγίζει. Την πρωτογνωρίσαμε μέσα από την αγκαλιά του Μίκη Θεοδωράκη, μα εκείνη δεν στάθηκε στη σκιά του· πήρε το φως και το έκανε δικό της. Δεν είναι απλώς μια νέα φωνή στο ελληνικό μουσικό στερέωμα – είναι μια παρουσία που ξεχωρίζει για τη βαθιά της ερμηνευτική ευαισθησία, τη λιτότητα του ύφους και την αφοσίωση στην τέχνη της. Έχοντας χαράξει πλέον τον δικό της ιδιαίτερο δρόμο, συνδυάζει το σεβασμό στην παράδοση με μια σύγχρονη ματιά που δεν φοβάται να πειραματιστεί. Ακόμη και στις ζωντανές της εμφανίσεις, με τη διακριτικότητα και την καθαρότητα που τη διακρίνει, μας υπενθυμίζει πόση δύναμη μπορεί να κρύβεται στην απλότητα.
Συνέντευξη της ταλαντούχας Σοφίας Μανουσάκη στην Ελπίδα Παπαδανιήλ για την Κουλτουρόσουπα, στα πλαίσια της πρώτης της solo εμφάνισης στην Θεσσαλονίκη
Γεννήθηκε στην Κρήτη και μόλις στα δεκαοχτώ της ξεκίνησε μία εντυπωσιακή καριέρα στο χώρο της έντεχνης μουσικής. Έχει στο ενεργητικό της πάνω από 200 συναυλίες σε Ελλάδα κι εξωτερικό, (Μ.Μ.Α, Μ.Μ.Θ, Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, Ηρώδειο, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Ακαδημία Σοπέν – Βαρσοβία, θέατρο Alhambra – Παρίσι, Κολωνία, Όπερα Καΐρου, Βιβλιοθήκη Αλεξάνδρειας, Βουκουρέστι), αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές για το ταλέντο και την ωριμότητα της φωνής της. Ήδη μετράει στο ενεργητικό της δύο διπλούς χρυσούς δίσκους σε έργα Μ.Θεοδωράκη, ο οποίος δημόσια την αποκάλεσε «αποκάλυψη μεγατόνων».
Ηχογράφησε ως βασική ερμηνεύτρια τα μελοποιημένα από τον Στέφανο Κορκολή ποιήματα του Κ.Π.Καβάφη σε ένα διπλό CD το οποίο έγινε «χρυσό» σε πωλήσεις, αποσπώντας παράλληλα έως διθυραμβικές κριτικές.
Κατόπιν επιθυμίας του Μίκη Θεοδωρακη η Σ. Μανουσάκη ερμήνευσε τον Επιτάφιο, του Γ.Ριτσου, τα Επιφάνια του Γ.Σεφέρη και την Μπαλάντα του Μαουτχάουζεν του Ι.Καμπανέλλη σε διασκευή για πιάνο- φωνή από τον Στ.Κορκολή.
Ακολούθησαν πολλές συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό και πρόσφατα κυκλοφόρησε τα τραγούδια «Ερωτευόμαστε ξανά» και «Γεράνια» σε στίχους του Γεράσιμου Ευαγγελάτου και μουσική του Στ.Κορκολή το οποίο μεταδόθηκε στην σειρά «Παγιδευμένοι» όπως και το ομότιτλο τραγούδι των τίτλων της τηλεοπτικής σειράς «Άγιος έρωτας»σημειώνοντας εξαιρετική επιτυχία. Όπως επίσης, αλλά τέσσερα singles έχοντας ξεπεράσει τα τρία εκατομμύρια προβολές σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Παράλληλα ηχογράφησε και έναν δίσκο κυρίως με επανεκτελέσεις αλλά και διασκευές από το ελληνικό και διεθνές ρεπερτόριο στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και το θρυλικό «I Don’t Want to Miss a Thing» των Aerosmith, οι οποίοι έδωσαν την άδεια με μεγάλη χαρά και κατ’ εξαίρεση το τραγούδι αυτό να αποκτήσει την γυναικεία εκδοχή του με την Ελληνίδα ερμηνεύτρια.
Από τον Μάιο του 2023 έχει ξεκινήσει μία σειρα από solo εμφανίσεις οι οποίες έχουν γίνει όλες sold out σε μουσικές σκηνές όπως το Half Note Jazz Club την Μουσική Σκηνή Σφίγγα σε σε μεγαλες πόλεις ανά τη Ελλάδα και τελευταία στο Θέατρο Παλλάς όπου έγινε η νεώτερη καλλιτέχνης που έκανε το απόλυτο sold out. Η Σοφία αποτέλεσε επιλογή του βραβευμένου με Oscar και Grammy διεθνούς φήμης Βρετανού παραγωγού Haydn Bendall με τον οποίο ολοκλήρωσε τον πρώτο προσωπικό της δίσκο που μόλις κυκλοφόρησε και σε βινύλιο.
Το καλοκαίρι του 2015 η Σοφία Μανουσάκη γνωρίζει τον Μίκη Θεοδωράκη, έχοντας ήδη ηχογραφήσει και κυκλοφορήσει με τον Στέφανο Κορκολή ένα CD με έργα του, διασκευασμένα για πιάνο και φωνή. Τότε ο μεγάλος Μίκης είχε ήδη εκφραστεί με εξαιρετικά κολακευτικό τρόπο για την ίδια και το ερμηνευτικό της μεγαλείο , με μια επιστολή του που η ίδια έλαβε και διάβασε με έκπληξη και μεγάλη συγκίνηση.
Ο μεγάλος Μίκης Θεοδωράκης την αποκάλεσε «αποκάλυψη μεγατόνων» και ο κορυφαίος Στέφανος Κορκολής σχολίασε για την ίδια σε προηγούμενη συνέντευξή μας «Με τη Σοφία Μανουσάκη συνεργαζόμαστε τα τελευταία 8 χρόνια ανελλιπώς και για μένα είναι από τις σπουδαιότερες της νέας γενιάς ερμηνεύτριες. Η Σοφία μπορεί να κινηθεί από τον Θεοδωράκη που την είχε επιλέξει, από τον Καβάφη που την επέλεξα εγώ μέχρι τα τραγούδια τα οποία λέει πραγματικά με ένα συγκλονιστικό τρόπο. Είναι ένα παιδί που ποτέ δεν την ενδιέφερε η εύκολη και η γρήγορη αναγνωσιμότητα, σπουδάζει και εργάζεται σκληρά πάνω στην τέχνη της».
Ε.Π.: Δεν είναι λίγο να σε αποκαλεί ο Μίκης Θεοδωράκης «αποκάλυψη μεγατόνων» και ο κορυφαίος Στέφανος Κορκολής να μιλάει με τόσο σπουδαία λόγια για τη δουλειά σου… Πώς νιώθεις με όλα αυτά; Πόσο βαραίνει η ευθύνη να γίνεσαι συνεχώς καλύτερη;
Σ.Μ.: Είναι απίστευτο. Ακόμα και τώρα που το λέτε, μου φαίνεται συγκινητικό. Όταν τέτοιοι άνθρωποι μου δίνουν τέτοια στήριξη, νιώθω και τεράστια χαρά αλλά και ευθύνη. Με κινητοποιεί να γίνομαι καλύτερη – όχι για να αποδείξω κάτι, αλλά γιατί δεν θέλω να προδώσω αυτή την εμπιστοσύνη.
Ε.Π.: Πώς προέκυψε η συνάντηση και η κατόπιν συνεργασία με τον Μίκη Θεοδωράκη; Τι σου άφησε όχι μόνο ως καλλιτέχνιδα, αλλά και ως άνθρωπο;
Σ.Μ.: Μετά από την πρώτη δισκογραφική μου δουλειά για πιάνο και φωνή σε έργα δικά του, ζήτησε Μίκης από τον Στέφανο να συναντηθούμε ώστε να με γνωρίσει από κοντά.
Και έτσι ένα απόγευμα βρέθηκα στο σπιτι του και μου ζήτησε να του ερμηνεύσω τους “Δρόμους Παλιούς” σε ποίηση του Μανώλη Αναγνωστάκη. Ήταν μια μαγική στιγμή και τα λόγια που μου είπε, χαράχτηκαν για πάντα στην καρδιά μου. Η συνάντηση αυτή καταγράφηκε από έναν συνεργάτη του συνθέτη και κάθε φορά που την βλέπω συγκινούμε βαθιά.
Ε.Π.: Και με τον Στέφανο Κορκολή πώς ξεκινήσατε τη συνεργασία σας και πώς είναι ως συνεργάτης;
Σ.Μ.: Η γνωριμία μας με τον Στέφανο Κορκολή έγινε από μια ακρόαση που είχα στα Χανιά. Ενθουσιάστηκε με αυτό που άκουσε, μου ζήτησε να του στείλω ό,τι είχα ηχογραφημένο – έστω και πρόχειρα – και μετά με πρότεινε στον Μίκη Θεοδωράκη. Η συνεργασία μας ήταν και είναι πολύ σημαντική για μένα. Μέσα από αυτήν άρχισα να βλέπω τη μουσική αλλιώς, να τολμώ πιο πολλά και να εκφράζομαι πιο ελεύθερα. Ο Στέφανος έχει έναν μοναδικό τρόπο να συνδυάζει διάφορα μουσικά στυλ και αυτό με ενέπνευσε. Με βοήθησε να καταλάβω πόσο σημαντικό είναι να είσαι αληθινός σε αυτό που κάνεις. Επίσης, μέσα από τις συναυλίες μαζί του έμαθα πώς να επικοινωνώ καλύτερα με το κόσμο και πήρα και τις πρώτες μου ουσιαστικές γνώσεις στην τέχνη της ενορχήστρωσης. Είναι απαιτητικός και τελειομανής με την δουλειά του κάτι το οποίο απέκτησα και εγώ μέσα στα χρόνια.
Ε.Π.: Και έτσι ξεκίνησε ένα μεγάλο ταξίδι προς το όνειρο με μεγάλες και μοναδικές συναντήσεις στο δρόμο σου…
Σ.Μ.: Ναι, ακριβώς έτσι. Η κάθε συνεργασία για μένα ήταν μοναδική. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με όλους τους μεγάλους μας σύνθετες όπως εκτός από τον Μίκη Θεοδωράκη τους (Μίμη Πλέσσα, Γιώργο Χατζηνάσιο, Γιάννη Σπανό) και να βρεθώ επί σκηνής με κορυφαίους ερμηνευτές όπως Μάριος Φραγκούλης, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Πάνος Μουζουράκης, Γιώτα Νέγκα και πολλούς άλλους.
Ε.Π.: Ας πάμε όμως λίγο πίσω στο χρόνο… Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με τη μουσική; Ποιο ήταν το ερέθισμα;
Σ.Μ.: Δεν το αποφάσισα συνειδητά. Από πολύ μικρή τραγουδούσα, χωρίς να το καταλαβαίνω. Ήταν κάτι που μου έβγαινε φυσικά, σαν ανάγκη. Όχι για να με ακούσουν, αλλά γιατί έτσι ένιωθα. Και στην ηλικία των δεκαπέντε ετών αποφάσισα να πάω στο ωδείο Χανίων να σπουδάσω τραγούδι και μουσική ώστε να μάθω παραπάνω για το αντικείμενο που αγαπούσα.
Ε.Π.: Όταν ξεκινούσες την καριέρα σου, φανταζόσουν ότι θα ερχόταν έτσι τα πράγματα;
Σ.Μ.: Καθόλου διότι δεν είχα σκοπό να ασχοληθώ επαγγελματικά με την μουσική, το έκανα μόνο για προσωπική μου ευχαρίστηση και εξέλιξη.
Ε.Π.: Ποιοι συνθέτες και ερμηνευτές καθόρισαν την πορεία σου και την καλλιτεχνική σου ταυτότητα;
Σ.Μ.: Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα σπίτι που οι γονείς μου, αγαπούσαν πολύ τη μουσική. Με αποτέλεσμα να είμαι επηρεασμένη από πολλά και διαφορετικά ακούσματα μεγάλων ελλήνων συνθετών και ερμηνευτών αλλά και πολλά ξένα συγκροτήματα κυρίως από τις δεκαετίες 70 και 80. Όλα αυτά με διαμόρφωσαν μουσικά και επηρέασαν ακόμα και τις σημερινές μου μουσικές επιλογές. Ενδεικτικά από ερμηνευτές Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Βίκυ Μοσχολιού, Χάρις Αλεξίου, Νατάσα Μποφίλιου και από ερμηνευτές του εξωτερικού Freddy Mercury, Tina Turner, Céline Dion και πολλοί άλλοι.
Ε.Π.: Σοφία, η φωνή σου έχει χαρακτηριστεί «μυσταγωγική» και «ανεπιτήδευτα αληθινή». Εσύ πώς θα περιέγραφες τη σχέση σου με την ερμηνεία;
Σ.Μ.: Για μένα, το να τραγουδάς δεν είναι θέμα μόνο τεχνικής. Είναι κυρίως θέμα ψυχής. Αν δεν νιώσω βαθιά αυτό που λέει ένα τραγούδι, δεν μπορώ να το πω. Δεν με ενδιαφέρει να κάνω «επίδειξη» ή να εντυπωσιάσω. Αυτό που με νοιάζει είναι να είμαι αληθινή, να φτάνει το τραγούδι στην καρδιά του άλλου. Όταν ερμηνεύω, νιώθω σαν να ανοίγω ένα κομμάτι του εαυτού μου. Είναι ένας τρόπος να εκφράζω όσα δεν λέγονται εύκολα με λόγια.
Ε.Π.: Πόσο δύσκολο – ή απελευθερωτικό – είναι για έναν νέο άνθρωπο να ακολουθήσει έναν δρόμο πιο «εσωτερικό», πιο ποιοτικό, μακριά από την ευκολία του εντυπωσιασμού;
Σ.Μ.: Δεν είναι δύσκολο από την στιγμή που το έχω επιλέξει, προτιμώ να νιώθω καλά με τον εαυτό μου παρά να «φτάσω» γρήγορα. Άλλωστε το ταξίδι είναι αυτό που μετράει και όχι ο προορισμός όπως σοφά έχει πει ο Κ.Π.Καβάφης.
Ε.Π.: Ζούμε σε εποχές ταχύτητας και κατανάλωσης, ακόμα και στην τέχνη. Πώς διατηρεί κανείς μια εσωτερική φλόγα χωρίς να καεί;
Σ.Μ.: Θέλει μέτρο και φροντίδα. Να δίνεσαι, αλλά να μην εξαντλείσαι. Να θυμάσαι γιατί ξεκίνησες, τι αγαπάς, και να προστατεύεις τον εαυτό σου από την υπερβολή.
Ε.Π.: Αν έπρεπε να διαλέξεις ένα τραγούδι που σε καθρεφτίζει αυτή την περίοδο της ζωής σου, ποιο θα ήταν και γιατί;
Σ.Μ.: Δεν είναι μόνο ένα τραγούδι, είναι όλα τα τραγούδια από τον πρώτο μου δίσκο. Είναι μια ολοκληρωμένη δουλειά σε μουσική του Στέφανου Κορκολή και στίχους του Γεράσιμου Ευαγγελάτου, με παραγωγή από τον Haydn Bendall – έναν σπουδαίο Βρετανό παραγωγό, βραβευμένο με Όσκαρ και Grammy. Μόλις κυκλοφόρησε και σε βινύλιο από τη Heaven Music, οπότε νιώθω ότι με εκφράζει συνολικά. Κάθε τραγούδι του δίσκου λέει και κάτι διαφορετικό από μένα.
Ε.Π.: «Άγιος Έρωτας»… Πιστεύεις ότι ο έρωτας – στην πιο καθαρή του μορφή – είναι πράξη ή προσευχή;
Σ.Μ.: Και τα δύο. Είναι κάτι βαθύ, που το ζεις με όλο σου το είναι. Μπορεί να μην έχει λόγια, αλλά έχει ένταση και αλήθεια.
Ε.Π.: Μπορεί ένας καλλιτέχνης να υπάρξει χωρίς τον έρωτα; Όχι μόνο τον ρομαντικό, αλλά εκείνον που ταράζει την ύπαρξη και ξυπνά τις χορδές της ψυχής;
Σ.Μ.: Όχι, δεν νομίζω. Ο έρωτας – είτε είναι για έναν άνθρωπο, είτε για την τέχνη, για μια ιδέα – σε ξυπνάει. Σε κάνει να δημιουργείς. Είναι η κινητήριος δύναμη.
Ε.Π.: Ο «Άγιος Έρωτας» είναι συχνά ένας έρωτας ανέφικτος, ανώτερος, σχεδόν μεταφυσικός. Είχες την τύχη να τον συναντήσεις;
Σ.Μ.: Ναι. Έστω και για λίγο. Και μόνο που τον γνωρίζεις, σε αλλάζει. Δεν ξεχνιέται.
Ε.Π.: Αν ο έρωτας είχε φωνή, τι χρώμα θα είχε; Και τι σιωπή;
Σ.Μ.: Θα είχε βαθύ κόκκινο… Και μια σιωπή που λέει περισσότερα από χίλιες λέξεις. Ένα βλέμμα, ένα άγγιγμα… εκεί είναι όλη η ένταση.
Ε.Π.: Στο δικό σου μουσικό σύμπαν, τι θέση έχει ο Άγιος Έρωτας; Είναι πυξίδα, δοκιμασία ή μυστήριο;
Σ.Μ.: Είναι οδηγός. Είναι κάτι που με δυσκολεύει αλλά με κρατάει ζωντανή. Είναι μυστήριο, αλλά και φως.
Ε.Π.: Ποια είναι η ευθύνη – αν υπάρχει – ενός καλλιτέχνη απέναντι στο κοινό και στον εαυτό του;
Σ.Μ.: Να δίνει όλο του το είναι του και την αλήθεια του στον κόσμο που έρχεται να τον τιμήσει.
Ε.Π.: Αν μπορούσες να αφήσεις ένα ίχνος, όχι ως τραγουδίστρια αλλά ως άνθρωπος, τι θα ήθελες να λέει;
Σ.Μ.: Ότι ένιωσα. Ότι αγάπησα αληθινά, χωρίς να φοβάμαι. Ότι προσπάθησα να είμαι παρούσα στη ζωή μου.
Ε.Π.: Πιστεύεις πως η μουσική – ακόμη – μπορεί να θεραπεύσει; Και αν ναι, τι πρώτα: το κοινό ή τον ίδιο τον ερμηνευτή;
Σ.Μ.: Πιστεύω πως ναι. Πρώτα θεραπεύει αυτόν που την ερμηνεύει. Αν ο καλλιτέχνης δεν συγκινείται, δεν μπορεί να συγκινήσει. Η μουσική ξεκινάει από μέσα προς τα έξω.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Η Σοφία Μανουσάκη τραγουδά τον «Άγιο Έρωτα» στο θέατρο Κήπου
ΚΕΡΔΙΣΤΕ ΔΙΠΛΕΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ ΕΔΩ
