Πριν από μερικές μέρες άκουσα πάλι (για χιλιοστή φορά) το “Day in a life”. Έψαξα και βρήκα ένα κείμενο που έγραψα για τον Λένον, χρόνια πριν (δεν θυμάμαι αν δημοσιεύτηκε – και πού). Το “ξανακοίταξα” και το μοιράζομαι μαζί σας. Αναρωτιέμαι αν οι σημερινοί δεκαεξάχρονοι ξέρουν τον Λένον, τους Beatles, το Flower Power, τον Γαλλικό Μάη, την Άνοιξη της Πράγας, το (Μετσόβιο) Πολυτεχνείο μας κι ένα σωρό άλλα της νεανικής κουλτούρας του εικοστού αιώνα, που καθόρισαν αυτό που είμαστε (και που δεν κατορθώσαμε να γίνουμε) σήμερα.
Ο Λένον καθόρισε τον πολιτισμό του εικοστού αιώνα με τα τραγούδια του και το τρυφερά “αναρχικό” του βλέμμα πάνω σε θέματα-ταμπού της εποχής του (μας): Η σεξουαλικότητα, η αγάπη, η ευγενική γύμνια του σώματος, ο πολιτικός συμβολισμός του ακτιβισμού, ο χιππισμός της μεταφυσικής προοπτικής – όχι αφελής, μόνον αθώος…Πέθανε επειδή έζησε έτσι, αφού έζησε έτσι, επειδή ο Μολώχ της ποπ ειδωλολατρίας απαιτούσε ένα κορυφαίο θύμα σε μια ενήλικη φάση της ζωής του – όχι τον νεαρό Μόρισσον ή την απρόβλεπτη Τζόπλιν, όχι τον “ανυποψίαστο” ψυχεδελικό Χέντριξ – αλλά έναν ήρωα πάνω στην αρχή της ωριμότητας του, με παιδιά, διαμέρισμα σε πολυτελή συνοικία, έναν “ροκ σταρ” που έχει επιτελέσει τον πρώτο του απολογισμό, έχει δεί λάθη και αδυναμίες, έχει ζητήσει συγνώμη, έχει φύγει κι έχει επιστρέψει. Ο Λένον “έπρεπε” να πεθάνει (κάποιος σαν τον Λένον τουλάχιστον), η βιομηχανία δισεκατομμυρίων που μερικά αυθάδικα και ταλαντούχα παιδιά είχαν φτιάξει κυριολεκτικά από το τίποτα, η “θρησκεία” που αγιοποίησε ιδιοφυή “τσογλάνια”, έπρεπε να πλουτίσει, μετά τον Πρίσλεϋ, το μαρτυρολόγιο της με ένα μεγάλο όνομα. Όμως ο Λένον ήταν αθώος, ο Λένον ήταν “ένοχος”, ο Λένον έπρεπε να είναι ζωντανός. Είχε κι αυτός την ανάγκη να γεράσει, να αμφισβητηθεί, να ερωτευτεί κι άλλες φορές και – ποιός ξέρει – να γράψει μερικά ακόμα αριστουργήματα. Ευτυχώς η “αγία τριάδα” των ροκ ιερών εξιλαστηρίων αγίων δεν συμπληρώθηκε: Ο Ντύλαν είναι πολύ καλά στην υγεία του, μεστός από χρόνο, ευλογημένος από ρυτίδες, Νομπελίστας πια.
Εξακριβωμένα το “Day in a life” είναι του Λένον. Αυτό το αριστουργηματικό μείγμα χιούμορ, άγχους, μελωδίας και…acid. Τί είναι acid; Ρωτήστε τον Τίμοθυ Λήρυ. Δεν τον ξέρετε ούτε αυτόν; Χρειάζεστε μια επείγουσα ενημέρωση για τα ’60s. Και πολλές ακροάσεις του “Σέρτζεντ Πέππερ”.
Ο Λένον προσέφερε στη μουσική αυτά που προσφέρει μια ιδιοφυία στην Τέχνη την οποία υπηρετεί. Υπήρξε πρωτότυπος, απρόβλεπτος, συγκινητικός, προκλητικός, ανεπανάληπτος. Η μουσική του είναι πια κομμάτι αναπόσπαστο της μουσικής του ανθρώπινου πολιτισμού. Εκεί που βρίσκεται τώρα, κάνει παρέα με τον Βιβάλντι, τον Μπάχ, τον Μότσαρτ, τον Μπετόβεν, τον Ντεμπυσί, τον Μάλερ, τον Στραβίνσκι, τον Μπάρντοκ, τον Σοστακόβιτς κι ένα σωρό άλλους. Α! Και με τον Χατζιδάκι, τον Βαμβακάρη, τον Τσιτσάνη, τον Ζαμπέτα…Και με τον Πιατσόλα. Και με τον Ρότα. Με όλη την παλιοπαρέα.
Αν δεν είχε δολοφονηθεί, τα μουσικά πράγματα θα ήταν όπως είναι τώρα, πιθανόν “συν” μερικά ακόμα αριστουργήματα που ενδεχομένως ο Λένον θα έγραφε στη διάρκεια αυτών των χρόνων. Πάντα πίστευα πως μόνον ο John είχε την δύναμη να υπερβεί το δέος των Βeatles και να προχωρήσει βαθύτερα σε δρόμους διαφορετικούς. Εκείνος άλλωστε τους διέλυσε, εκείνος είχε αρχίσει να ασφυκτιά.
Ήμουν στη Σαλονίκη, φοιτητής, όταν τον πυροβόλησε εκείνος ο σκοτεινός τύπος. Το διάβασα τις εφημερίδες (δεν είχαμε internet, ούτε facebook ούτε τόση πληροφορία σε ταχύτητα αστραπιαία, όπως σήμερα). Εκείνο τον καιρό άκουγα κι έπαιζα πολλή ροκ με διάφορες μπάντες της πόλης. Κατέβηκα σ’ ένα υπόγειο προβάδικο στην Τούμπα. Παίξαμε το “starting over” καμμιά δεκαριά φορές. Χαμογελαστοί (τί περίεργο). Η μουσική του, φως και συγχώρεση. Δεν ήθελα να μάθω πώς έγινε το κακό, ποιός το έκανε, για ποιό λόγο. Μας ενημερώσανε με το ζόρι – βιβλία γράφτηκαν, φωτογραφίες παρουσιάστηκαν, καμμιά εξήγηση δεν σκέπασε μέσα μου (μέσα μας) τη ρωγμή.
Η νεανική κουλτούρα του ’60 ήταν πολύ προχωρημένη κι ανοιχτή. Οι νέοι ακούγανε σπουδαίες μουσικές, έβλεπαν εξαιρετικές ταινίες, ταξίδευαν, ονειρεύονταν, ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο.
Η σημερινή νεανική κουλτούρα (φοβάμαι πως) έχει καταλήξει “αντιδραστική”, φοβική, με ένα απλανές βλέμμα στην οθόνη ενός smartphone. “Έξυπνα” τηλέφωνα για νέους ανθρώπους που ο υποπολιτισμός της Εικόνας και των άθλιων και ασύδοτων Social Media οδηγεί στην αποβλάκωση. Ακόμα χειρότερα: Στην πλήρη αδράνεια. Και μετά στον καθημερινό φασισμό. Που οδηγεί στον επίσημο φασισμό. Εκείνον του Άουσβιτς. Αλήθεια, ξέρουν οι νέοι μας τί συνέβη στο Άουσβιτς;
