Γράφει η Πίτσα Στασινοπούλου για την Κουλτουρόσουπα
Όχι ότι μας λείπουν (αλίμονο!) οι αφορμές διχασμού, ωστόσο ο τομέας του πολιτισμού προσφέρει ανέκαθεν πεδίο δόξης λαμπρό για… εντατική προπόνηση στο εθνικό μας σπορ, ώστε ουδέποτε να χάνουμε τη φόρμα μας! Τελευταία, ας πούμε, ανέκυψε – πολύ εντονότερα από το παρελθόν και με αφορμή συγκεκριμένα δρώμενα- ο κλασικός προβληματισμός «ποιος δικαιούται να εμφανίζεται στο Ηρώδειο»;; Με υπότιτλο «είναι δυνατόν να περνάει από το μνημείο και η κουτσή Μαρία και να το καταντάει μπουζουκομάγαζο;;» Τροφοδοτώντας βεβαίως, άπειρες αντιπαραθέσεις μεταξύ υπέρμαχων της ιερότητας του χώρου και πολέμιων της εν λόγω συντηρητικής άποψης, που καταλήγουν ως είθισται σε ανταλλαγή φαρμακερών πυρών… Το καλοκαίρι έχουμε παραδοσιακά την ανάλογη αντιπαράθεση για την «ιερή» Επίδαυρο όπου λογής μοντερνιστές μαγαρίζουν με τις «ιερόσυλες» παραστάσεις τους, ενώ το φθινόπωρο που έρχεται πολιτιστικά στο προσκήνιο το Ηρώδειο, το πεδίο μάχης για τις «ανίερες» συναυλίες μετατοπίζεται κάτω από την Ακρόπολη… το θέμα είναι να διαθέτει κάθε εποχή τις δικές της αφορμές κι εμείς να μη «ξεμένουμε» από το προσφιλές μας χόμπι…
Το οποίο δεν περιορίζεται σε επίπεδο κραξίματος αναμεταξύ μας για τις επιλογές των φορέων, αλλά, όπως διαπίστωσα ψάχνοντας το θέμα, επεκτείνεται σε οξεία ενίοτε αντιπαράθεση και μεταξύ των επίσημων επιτροπών που γνωμοδοτούν για τις εν λόγω επιλογές…Διότι για την παραχώρηση πχ. του Ηρωδείου σε μια εκδήλωση, από την πληθώρα των αιτημάτων που υποβάλλονται από καλλιτέχνες στο ΥΠΠΟ, επιλέγεται με κριτήρια ποιότητας ένας συγκεκριμένος αριθμός, αφού μεσολαβήσει «ξεσκαρτάρισμα» σε τρία έως τέσσερα στάδια από ανάλογες επιτροπές, μέχρι να δώσει την τελική έγκριση και να υπογράψει η υπουργός Πολιτισμού… Στο μεταξύ, κατά την διαδικασία του ελέγχου με απορρίψεις ή εγκρίσεις για το επόμενο στάδιο, όπως καταλαβαίνουμε, γίνεται το «έλα να δεις» με εκατέρωθεν αντιδικίες για το ποιος πληροί τις προϋποθέσεις ποιότητας για να εμφανιστεί στον χώρο και ποιος όχι, με τα αιτήματα να πηγαινοέρχονται από επιτροπή σε επιτροπή και τα μέλη κοινώς να ξεκατινιάζονται στην προσπάθεια να προωθήσουν είτε αυτούς που ικανοποιούν τα κριτήρια εκάστου, είτε τους «δικούς» τους με το ανάλογο βύσμα, κατά την εγχώρια παράδοση…
Και τέλος πάντων, μετά την επίπονη Οδύσσεια, κάποιοι τυχεροί καλλιτέχνες θα λάβουν την πολυπόθητη έγκριση, ως υπέρτατη τιμή για το βιογραφικό τους… Γιατί όταν διαβάζεις τα ονόματα που εμφανίστηκαν προηγούμενες δεκαετίες στον χώρο, κυριολεκτικά ζαλίζεσαι και στην προοπτική να περιληφθεί και το δικό σου όνομα στη λίστα των καλλιτεχνικών μεγαθήριων, νιώθεις το λιγότερο δέος και φυσικά θα έκανες τα πάντα για να πετύχεις παρόμοιο στόχο! Δεν είναι μόνο η αίγλη και υποβλητική ατμόσφαιρα ενός μνημείου παγκόσμιας εμβέλειας, αλλά και το γεγονός ότι κατά καιρούς φιλοξένησε κορυφαίους της τέχνης διεθνώς, σαν την Κάλλας, τον Σινάτρα, τον Νουρέγιεφ, τον Μωρίς Μπεζάρ, την Αγνή Μπάλτσα, τον Χοσέ Καρέρας, τον Λουτσιάνο Παβαρότι, τον Λέοναρντ Μπερστάιν, την Τζίνα Μπαχάουερ, τον Πλάσιντο Ντομίνγκο, την Μαργκότ Φοντέιν, τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, τον Γεχούντι Μενουχίν, την Νάνα Μούσχουρη, ιστορικές παραστάσεις του Κουν κλπ… Ποιος καλλιτέχνης δεν θα έδινε «γη και ύδωρ» για μια βραδιά έστω στο μοναδικό Ηρώδειο ως καταξίωση και κορυφαίο εύσημο στην καριέρα του;
Είναι αλήθεια βέβαια, ότι λόγω ιστορικής αξίας και λαμπρής προϊστορίας του χώρου από άποψη φιλοξενούμενων καλλιτεχνών, μέχρι σχετικά πρόσφατα, τα κριτήρια επιλογής για εμφανίσεις ήταν ιδιαίτερα αυστηρά και ελάχιστοι με σπουδαίο έργο και διαπιστευτήρια καλλιτεχνικής ποιότητας κατάφερναν να αποκτήσουν το πολυπόθητο «διαβατήριο»… … Τελευταία όμως που τα μεγέθη της εποχής αναπόφευκτα «μίκρυναν», ακολουθώντας τη σύγχρονη τάση συρρίκνωσης έως ευτέλειας των πάντων και αδυνατώντας να συγκριθούν με τα τεράστια αλλοτινών εποχών, τα κριτήρια μοιραία έγιναν πιο ελαστικά, γιατί αν οι διοργανωτές περίμεναν σήμερα να εμφανιστούν αίφνης… καλλιτεχνικοί ογκόλιθοι από το πουθενά, ο χώρος θα έμενε για χρόνια ανενεργός… Οπότε εκ των πραγμάτων οι τωρινές επιλογές περιορίζονται στα πενιχρά «μέτρα των καιρών» και μεταξύ σπουδαίων δημιουργών ή ερμηνευτών, περιλαμβάνονται και ονόματα του συρμού με πολυπληθείς φανς… Κι έτσι συναντάς πλέον στο Ηρώδειο, από τη μια το έργο του Ξαρχάκου, του Θεοδωράκη, του Μαρκόπουλου, του Σπανουδάκη, του Χατζηνάσιου, της Ρεμπούτζικα, του Λεοντή κλπ. ή ερμηνευτές με ιστορία σαν τον Νταλάρα, την Μαρινέλλα, την Φαραντούρη, και από την άλλη λαοφιλείς σταρ της πίστας ή της εναλλακτικής σκηνής, τύπου Βίσση, Ρέμος, Αργυρός, Μέλισσες, Τουρνάς, Μπάσης, Κότσιρας, Μποφίλιου, Ζουγανέλη, Πασχαλίδης, Βελεσιώτου, Στόκας κλπ. μέχρι και Φισφής με σταντ απ…
Για κάποιους από τους τελευταίους δε πρέπει να πούμε ότι προκειμένου να εξασφαλίσουν την τιμητική εμφάνιση στο Ηρώδειο, χρησιμοποιούν το πονηρό τέχνασμα του «φιλανθρωπικού σκοπού» των συναυλιών τους, ποντάροντας στο συναίσθημα των επιτροπών για την έγκριση και του κοινού για την προσέλευση, αλλά μικρό το κακό… Το σημαντικό είναι το διχαστικό ερώτημα που επανέρχεται διαρκώς, σχετικά με το ποιος και με ποιες προϋποθέσεις δικαιούται την τιμή να «πατήσει» στο Ηρώδειο, χωρίς να το εκφυλίσει κατά τους αντιδρώντες, που μιλούν για κατάντια και μετατροπή ενός «ιερού» χώρου που κάποτε φιλοξένησε ιερά τέρατα της τέχνης, σε μπουζουξίδικο…Εδώ θα πρέπει καταρχάς να επαναλάβουμε, όπως στην περίπτωση της Επιδαύρου, ότι η ιστορική αξία ενός τόπου ΔΕΝ τον καθιστά απαραιτήτως ιερό, ούτε με την μεταφορική, ούτε με την κυριολεκτική, θρησκευτική έννοια του όρου, που μεταφράζεται σε ευλάβεια, κατάνυξη αυστηρούς κώδικες, απαράβατους κανόνες… Πολύ δε περισσότερο για ένα ρωμαϊκό μνημείο με ταραχώδη ιστορία στους αιώνες, που μεταξύ άλλων στα χρόνια του φιλοξένησε λογής βαρβαρότητες ή ταυρομαχίες κι ελπίζω όχι εξόντωση χριστιανών από λιοντάρια… Από πού άραγε προκύπτει η «ιερότητα» που μόνιμα συγχέουμε με την ιστορικότητα;;
Επιπλέον, με ποιον ακριβώς κανόνα ορίζεται η «ποιότητα»;; Είναι μια κοινή έννοια που όλοι αντιλαμβάνονται το ίδιο;; Υπάρχει αδιαμφισβήτητη αντικειμενική κρίση για την τέχνη;; Ή πρόκειται για ιδιότυπο «ρατσισμό» με αυθαίρετες ταμπέλες;; Και τέλος, ας το πάρουμε απόφαση ότι τα μεγάλα καλλιτεχνικά μεγέθη του παρελθόντος μας έχουν αποχαιρετήσει προ πολλού και θα πορευτούμε αναγκαστικά με τα σημερινά «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση» δική μας, καθότι εμείς τα αναδεικνύουμε σύμφωνα με τη δική μας μετριότητα… Ας περιορίσουμε κάποτε τις ανούσιες φαντασιώσεις περί «μεγαλείου» και τις γελοίες κορώνες περί «ιερών και οσίων», και ας προσγειωθούμε στη ρεαλιστική πραγματικότητα που οι ίδιοι διαμορφώνουμε στα ευτελή ενίοτε μέτρα μας…
Κανένας Αργυρός, Βίσση, Ρέμος ή οποιοσδήποτε από τα λατρεμένα είδωλα μιας συντριπτικής πλειοψηφίας ΔΕΝ προσβάλλει κανέναν κατά φαντασία «ιερό» χώρο που του παραχώρησαν επίσημα… απλά ασκεί την τέχνη της εποχής του, στο κοινό της εποχής του που συρρέει μαζικά κι εκφράζει αυθόρμητα την αποδοχή του, σε έναν χώρο προορισμένο εξαρχής ως Ωδείο να φιλοξενεί ανάλογες εκδηλώσεις με την αισθητική της εκάστοτε εποχής… Τί να κάνουμε τώρα που δεν διαθέτουμε ιερά τέρατα, να τα φέρουμε πίσω ή να κλείσουμε τον χώρο;; Κι αν ανάμεσα σε σπουδαία έργα και καταξιωμένους καλλιτέχνες κατά γενική ομολογία, ξεμυτίσει και καμιά «παραφωνία», δε χρειάζεται να χαλάμε τον κόσμο βρε αδερφέ, λες και μολύνθηκε κανένα άβατο! Έχουμε πολύ σοβαρότερα για να εκραγούμε, αλλά ΔΕΝ….εκεί, άκρα του τάφου σιωπή!
