Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε θηλαστικά προγραμματισμένα απ’ τη φύση για διαιώνισή της. Κι αν τ’ αστεία πρέπει οπωσδήποτε να τα παίρνουμε στα σοβαρά, τα σοβαρά δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο αστεία είναι. Έστω στη δεύτερη ανάγνωση.
Γράφει ο Μανώλης Ιωαννίδης για την Κουλτουρόσουπα
Τα νΕυΡΩΤΙΚΑ: Σ’ Αγαπώ (1968)
Η διαγνωστική ομάδα
Για το τραγούδι-διάγνωση συνεργάστηκε δυνατή ομάδα. Τζένη Βάνου στα φωνητικά, στίχοι Νίκος Φώσκολος (παρακαλώ πολύ!), μουσική Νίκος Μαμαγκάκης.
Για την Τζένη Βάνου, βαρέθηκα να τα λέω/γράφω. Όποιος δεν πάσχει από βαρηκοΐα νορμάλ ή από βαρηκοΐα ψυχολογική (είναι η ενισχυμένη αυτή, των 500 που λέμε στην πιάτσα), αναγνωρίζει ότι δεν κατέβαζε ποτέ τον διακόπτη του ταλέντου της. Για τον Νίκο Μαμαγκάκη ομολογώ δεν ήξερα απολύτως τίποτα, αν και η καριέρα του μάλλον πολύπλευρη και σημαντική κρίνεται απ’ τους επαΐοντες. Για τον Νίκο τον Φώσκολο όμως… Τι λόγια να χρησιμοποιήσει κανείς… που δεν έχει ήδη χρησιμοποιήσει ο ίδιος σε κάποιον απ’ τους θυελλώδεις μονολόγους των πρωταγωνιστών του. Φήμες λένε ότι αν περάσει κανείς απ’ τον τάφο του, αχνοακούγεται ένα τακ-τακ-τακ κι ότι είναι ο ίδιος ο Φώσκολος που γράφει ακόμα επεισόδια απ’ τον τάφο του για Λάμψη και Καλημέρα Ζωή!
Ομολογώ ότι τριπλοτσεκάρισα αν ο στιχουργός είναι ο ίδιος τιτάνας με τον σεναριογράφο απ’ του οποίου τα σπλάχνα ξεπήδησαν μεγαθήρια όπως ο Γιάγκος ο Δράκος και ο νυν Ταξίαρχος, τέως Αστυνόμος, Θεοχάρης. Αλλά ναι, ο ίδιος είναι. Άλλωστε το τραγούδι πρωτακούστηκε στην ταινία «Η Λεωφόρος του Μίσους» που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Φώσκολος, οπότε όλα τα κομμάτια ταιριάζουν αρμοστά έτσι όπως περίπου οι 18 εκατομμύρια πλοκές στα 7 εκατομμύρια επεισόδια της Λάμψης.
Έχω αποφύγει τα γλυκανάλατα και τις σάχλες και τα προσωπικά μελό, αλλά σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα ν’ αφιερώσω το συγκεκριμένο κείμενο και το τραγούδι μαζί κάπου. Σε μία ύπαρξη πολύ ξεχωριστή για μένα, που κάνει τη ζωή μου απίστευτα όμορφη και χρωματιστή και τέλεια και ενδιαφέρουσα. Και μακάρι όλος ο κόσμος να έβρισκε αντίστοιχη.
Τ’ αφιερώνω στο ρούτερ του σπιτιού μου.
Όχι μόνο ο ήλιος, το σύμπαν όλο remixed and remstared βγαίνει στα μάτια του ποθητού εραστή. Ο Αλμπέρ ο Καμύ (και δέρνει) αναρωτιόταν στις μυθικές, σισύφειες αναζητήσεις του γύρω απ’ το θεμελιώδες ερώτημα του γιατί της ζωής, αν ένα παγερός χαιρετισμός ενός φίλου μπορεί να θεωρηθεί ικανό εισιτήριο για αναχώρηση με προορισμό τον Άγιο Πέτρο. Αν μπορεί ένας φίλος να καταστρέψει, ένας εραστής μπορεί να κάνει χειρότερα- να βασανίσει.
Είναι πάρα πολύ εύκολο να εμπιστευτούμε ερωτευμένους, για τον απλό λόγο ότι ξέρουμε μονίμως τι σκέφτονται- το άλλο τους μισό. Όλη η ενέργειά τους αφιερώνεται σ’ αυτήν την παρτίδα του συναισθηματικού σκακιού που παίζουν, οπότε αντιλαμβανόμαστε πως μες τη σκοτοδίνη και τη βλακεία τους, μπορούν να πετάξουν στους υπόλοιπους τις πιο ασύστολες αλήθειες σε ανύποπτο χρόνο. Έξω μπορεί κρουαζιερόπλοια να καίγονται, μα αυτοί χτενίζονται μπροστά απ’ τον καθρέφτη για τη βραδινή παράσταση που θα παίξουν μπροστά στους δύο ανυπέρβλητους προβολείς του αγαπητικού τους. Και θα είναι στην τρίχα, αυτό είναι βέβαιο. Εξωτερικά τουλάχιστον.
.jpg)
Σίγουρα, επίσης, κάποιων τα χέρια μετατρέπονται σε τρομαγμένα περιστέρια, στην επαφή με το ερωτικό αντικείμενό τους. Αλλά, εμείς υποθέτουμε, ότι αρκετών τα χέρια μετατρέπονται σε αλύπητα αρπακτικά που ζυγίζουν τη λεία τους. Καμουφλαρισμένοι κυνηγοί που χαμαιλεοντίζουν και περιμένουν την κατάλληλη στιγμή να επιτεθούν και να ξεσκίσουν, να καταναλώσουν πεντανόστιμη σάρκα (και γιατί όχι). Όπως και να το κάνουμε, μερικοί άνθρωποι για χέρια έχουν γάντζους. Και τους καρφώνουν πάνω στους άλλους (μπορεί χωρίς κακή πρόθεση) αλλά τους τραυματίζουν και τους τραβάνε και τους διαμελίζουν. Άντε και ο Ψαλιδοχέρης είχε έναν Τζόνυ Ντεπ με ένα τάδε sex appeal να ποτίζει την ατμόσφαιρα (μέχρι πλημμύρας). Εσείς, οι υπόλοιποι Ψαλιδοχέρηδες, τι έχετε;
Υπήρχε από μεριάς μας η παρανόηση, πως το άσμα έλεγε «Σ’ αγαπώ (3.000 φορές), η αγάπη αυτή με πεθαίνει, σ’ αγαπώ (άλλες τόσες), η αγάπη αυτή μ’ αρρωσταίνει». Χωρίς την παραμικρή πρόθεση αμφισβήτησης της φωσκόλειας πένας, μιας πένας κοφτερής και πολυχρησιμοποιημένης, ίσως αυτός ο στίχος να ‘ταν πιο αντιπροσωπευτικός της πραγματικότητας. Αν έπρεπε όμως τα πάντα, βασανιστικά απαράλλακτα και απογοητευτικά ακατέργαστα, να αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα στην τέχνη, να πάμε να αυτοκτονήσουμε μια και καλή να ησυχάσουμε. Καλύτερα να ονειρευόμαστε για πράγματα που αν δεν είχαμε διαβάσει για αυτά ή αν δεν είχαμε ακούσει για αυτά, θα μας ήταν τελείως άγνωστα κι ας διατρέχουμε τον κίνδυνο της απόκτησης λεξιλογικού πλούτου σε πλήρη αναντιστοιχία με τη συναισθηματική πράξη.
Κι εδώ πρέπει επιτέλους να γίνει μια θεμελιώδης διάκριση: άλλο αγάπη, άλλο έρωτας. Όχι το λέμε, γιατί συγχέονται απεριορίστως, ειδικά στη μουσική τέχνη, μάλλον επειδή το προπαροξύτονο έρωτας ενοχλεί τη δημιουργική ροή των στιχουργών και κοτσάρουνε μια αγάπη για να βγαίνει η ρίμα.
.jpg)
Δε δεχόμαστε, αφοριστικά και αξιωματικά, ότι η αγάπη σκοτώνει. Ο έρωτας ναι, ο έρωτας πρέπει, υπό μια έννοια. (Προς αποφυγή παρεξηγήσεων με δηθενιάρηδες, faux ευαίσθητους: δεν αναφερόμαστε σε περιπτώσεις κυριολεκτικών δολοφονιών, του τύπου «Τη σκότωσα, επειδή την αγαπούσα». Αυτό κι αν ΔΕΝ γίνεται. Προφανώς.) Με απλά λόγια: αγάπη είναι ένα δωμάτιο που χτίζεις στο μυαλό σου για κάποιον κι αν θέλει ας μείνει, αλλά εσύ το έχεις, γιατί δε μπορείς να σκέφτεσαι το πνεύμα σου πλέον χωροταξικά αλλιώς. Έρωτας είναι ένα πολυδιαφημισμένο, περίεργης ποιότητας πανδοχείο, που χορογραφείς στο δίπολο επαιτείας-εκβιασμού και περνάς κλειδαμπαρωμένος εκεί νύχτες της ζωής σου που δεν τολμάς να ξεστομίσεις τα επόμενα διαυγή πρωινά.
Μα βέβαια κρέμεται ο κάθε ερωτοπαθής απ’ τα χείλη του άρχοντα της πάθησής του. Δε χρειάζεται καν μια λέξη για να τον συνθλίψει κιόλας- ένα βλέμμα είναι αρκετό για να βγουν έξω τα μαθηματικά όργανα μετρήσεων και υπολογισμών και ν’ αρχίσουν οι προσθαφαιρέσεις και τα σενάρια, «Γιατί με κοίταξε έτσι/ Αυτό τώρα γιατί το είπε/ Γιατί άργησε να το πει/ Τι εννοούσε μ’ αυτό». Παίρνει χάρακες και μοιρογνωμόνια και προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα που του δημιουργεί το αμόρε, σε κάτι υπέροχα διεστραμμένα μαθηματικά που μια 1+1 κάνουν δύο και μια τίποτα.
Είναι μάλλον κάπως μακάριο να ΄χεις τυρρανικό καθεστώς στην καρδιά.
Όσο βασανιστικό άλλο τόσο ευεργετικό είναι να ξέρεις ότι υπάρχει θεός πάνω απ’ το κεφάλι σου κι ας μην το παραδέχεσαι. Ζεις και πεθαίνεις κάτω απ’ τις προσταγές ενός άρχοντα, που ενώ θα μπορούσες ανά πάσα στιγμή να ανατρέψεις, ακολουθείς μέχρι εσχάτων. Αποκτά ένα γιατί (με γυάλινα πόδια) η ρουτίνα σου και ο κόσμος αποκτά ένα πολυπόθητο κέντρο του οποίου τον μαγνητισμό δύσκολα αποφεύγει κανείς. Βρήκες έναν πρόθυμο Θεό (τι άλλο θέλεις) που κατέβηκε και σου έδωσε τις εντολές που πρέπει να ακολουθείς για ν’ αγιάσεις κι αυτό δεν είναι καθόλου λίγο. Ή να κολαστείς.
Σ’ αυτήν την κατάσταση, ξεστομίζονται κάτι βροντεροί εξακολουθητικοί μέλλοντες που εξανεμίζονται στο πρώτο στραβοκοίταγμα. Κάτι φοβεροί χρονικοί προσδιορισμοί που στην πρώτη κακουχία ανατρέπονται πιο εύκολα και από βραζιλιάνο σέντερ φορ στην αντίπαλη περιοχή. Άλλωστε στα κοσμοϊστορικά γεγονότα του εκάστοτε μικρόκοσμου ο χρόνος μετράει πολύ διαφορετικά, σίγουρα δεν εξελίσσεται γραμμικά και διδάσκει ότι όχι μόνο ο καλύτερος γιατρός δεν είναι, αλλά πήρε χαράματα το δίπλωμά του.
Τελικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε θηλαστικά προγραμματισμένα απ’ τη φύση για διαιώνισή της. Κι αν τ’ αστεία πρέπει οπωσδήποτε να τα παίρνουμε στα σοβαρά, τα σοβαρά δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο αστεία είναι. Έστω στη δεύτερη ανάγνωση. Όσοι σκαμπάζουν από γράμματα.
Νευρωτικός στοχαστής για τον έρωτα και τίποτα άλλο
– Μπορεί στο γυμνό μάτι να μη φαίνεται, αλλά φαίνεται στο γυμνό σώμα, όταν κάποιος ξέρει να μιλάει μόνο με λέξεις.
– Ταιριάζει το κόκκινο σαν χρώμα του πάθους, με αρκετές πινελιές αδέσποτου, ανεπιθύμητου μαύρου.
– Ο άδειος τενεκές κάνει τον μεγαλύτερο θόρυβο. Ειδικά όταν θεωρεί την ένδειά όσο και την παραφωνία του προσόντα.
– Εσείς που βρήκατε τον άνθρωπό σας, κι έχετε ένα χέρι να σας σφίγγει τρυφερά, έναν ώμο ν’ ακουμπάτε την πίκρα σας, ένα κορμί να υπερασπίζει την έξαψή σας, κοκκινίσατε άραγε για την τόση ευτυχία σας, έστω και μια φορά; είπατε να κρατήσετε ενός λεπτού σιγή για τους απεγνωσμένους; Άγιος Ντίνος
.jpg)
ΥΓ Όσοι γιορτάζετε σήμερα και το γιορτάζετε, σας δίνω την κατάρ… εννοώ, καλά να περάσετε.
.jpg)
Τα γλυπτά στις εικόνες είναι:
1) Η Ψυχή αναβιώνει με το φιλί του Έρωτα, Αντόνιο Κανόβα, 1787-1793.
2) Αιώνια Άνοιξη, Ωγκύστ Ροντάν, 1884.
3) Αφροδίτη και Άδωνις, Αντόνιο Κανόβα, 1794.
