Από τη Μαρία Γρηγοριάδου
Στις μέρες της τεχνολογίας, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media), της ψηφιοποίησης των πάντων, η τέχνη και πολύ περισσότερο η μουσική δεν υπακούει σε σύνορα αλλά μπορεί και διαδίδεται σε όλο τον κόσμο. Κάθε άτομο μπορεί και έχει πρόσβαση σε βάσεις με κάθε είδους μουσική. Ο καθένας μέσα από ένα κουμπί, ανάλογα με την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται, μπορεί να ακούσει από κλασική μέχρι ποπ, από τζαζ μέχρι ραπ κι από ελληνική μέχρι ξένη μουσική.
Ζούμε σε μια κοινωνία υπερβολικής και εύκολης πληροφόρησης αλλά δυστυχώς ελλιπούς παιδείας. Ιδιαίτερα η παιδεία στη μουσική στη σύγχρονη Ελλάδα, η εκπαίδευση και η μάθησή της φαίνεται να θεωρείται παροχή πολυτελείας. Παρατηρώντας γύρω μου κυρίως στις νεότερες γενιές, τα παιδιά περίπου από το 2000 και μετά, αυτούς τους νέους που κυκλοφορούν μονίμως με τα ακουστικά στα αυτιά, καταλήγω ότι αυτοί είναι που θα πρέπει να παλέψουν με τη μάζα και την ισοπέδωση καθετί ξεχωριστού, ποιοτικού ή διαφορετικού ώστε να καταφέρουν να πραγματοποιήσουν τα θέλω τους, να αναζητήσουν περισσότερα ερεθίσματα και να ολοκληρωθούν σαν προσωπικότητες. Γιατί ας μη γελιόμαστε, η μουσική έχει τεράστια δύναμη, είτε μέσω της σύνθεσης είτε μέσω των στίχων της και μπορεί να περάσει μηνύματα, να κατευθύνει και να διαμορφώσει το μυαλό των νέων ανθρώπων. Κατά πόσο όμως ο καθένας μας ακούει αυτά που επιλέγει και όχι αυτά που του επιβάλλουν;
.
.
Ο πρώτος χώρος που ένα παιδί πρέπει να δέχεται ποικίλα ερεθίσματα είναι η οικογένεια. Μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον είναι αναγκαίο το παιδί να μαθαίνει να ακούει διάφορα είδη μουσικής που θα το βοηθήσουν να ψυχαγωγηθεί, να παίξει, να ηρεμήσει, να χορέψει, να κοιμηθεί. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία το παιδί θα έχει τη δυνατότητα να διαπαιδαγωγείται με έναν πιο ευχάριστο τρόπο, να εκφράζει και να χαλιναγωγεί τα συναισθήματά του και τέλος να αναζητά τη δική του προτίμηση και επιλογή γι’ αυτό που του αρέσει να ακούει. Πόσο εφικτή είναι όμως αυτή η διαδικασία όταν οι ίδιοι οι γονείς πολλές φορές αρνούνται να ακούσουν κάτι που δεν τους αρέσει, πόσο μάλλον να το γνωρίσουν στο παιδί τους; Το παιδί μεγαλώνει σ’ ένα συγκεκριμένο οικογενειακό περιβάλλον με ερεθίσματα συγκεκριμένα τα οποία τελικά ακολουθεί μη έχοντας άλλη επιλογή. Αυτό όχι μόνο περιορίζει την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του μικρού ατόμου αλλά μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την απόκρυψη κάποιου ταλέντου του σε κάποιο είδος μουσικής που δεν κατάφερε να γνωρίσει.
.
.
Επόμενη ευκαιρία για ένα παιδί ή νέο έφηβο για αναζήτηση μουσικής κι επιλογών είναι το σχολείο. Αυτός ο πολύπαθος κύκλος εκπαίδευσης του ατόμου που προσπαθεί να το μορφώσει αλλά με αμφίβολα τελικά αποτελέσματα. Θεωρητικά υπάρχει στο σχολικό πρόγραμμα το μάθημα της μουσικής κατά το οποίο οι μαθητές θα έπρεπε να μαθαίνουν βασικά στοιχεία θεωρίας και ιστορίας. Τώρα τι γίνεται από όλα αυτά στην πραγματικότητα πολύ αμφιβάλλω. Στη σχολική κοινότητα πλέον κάθε επαφή και συνάντηση για ένα νέο είναι μια πηγή ερεθισμάτων συνηθειών και συμπεριφορών. Κι εδώ αρχίζει το ανακάτεμα. Τι ακούει ο τάδε; Τι βίντεο έβλεπε στο YouTube ο διπλανός; Ποιος είναι ο αγαπημένος τραγουδιστής ενός δημοφιλούς ατόμου στο σχολείο; Αυτό θα ακούσουν, αυτό θα δουν και οι υπόλοιποι για να έχουν κοινό κώδικα επικοινωνίας και τελικά την πολυπόθητη αποδοχή. Χωρίς κανένα φιλτράρισμα και ελάχιστη κρίση, οι νέοι στην κρίσιμη ηλικία της εφηβείας ακούν ό,τι ακούν οι άλλοι, ό,τι κυκλοφορεί στο διαδίκτυο και ό,τι κάποιος αποφασίζει να κάνει μόδα.
Ωστόσο σε αυτήν την ηλικία θα βρεθούν και κάποιοι «επαναστάτες». Θα βρεθούν αυτοί που θα αντισταθούν σ’ όλον αυτόν τον χείμαρρο και θα απομονωθούν γιατί θα προτιμήσουν κάτι ποιοτικό. Αυτοί οι νέοι θα χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία ως μέσο αναζήτησης και μάθησης και θα καταφέρουν να ανακαλύψουν τη μουσική που τους αρέσει, την ποιοτική μουσική, τη μουσική που θα τους διαμορφώσει ως άτομα και θα τους καλλιεργήσει. Όμως αυτά τα λίγα άτομα θα πρέπει να είναι έτοιμα για απόρριψη, κριτική ακόμα και κοροϊδία γιατί δε θα μοιάζουν στα άλλα παιδιά, δε θα ακολουθούν αυτό που τους επιβάλλουν οι άλλοι. Όποιος έχει γερό στομάχι και προσωπικότητα θα το αντέξει και θα συνεχίσει, όποιος όμως δεν μπορεί να το αντέξει θα αλλάξει και θα πέσει στις επιθυμίες και στις επιλογές των άλλων προκειμένου να διασκεδάσει και να έχει το προνόμιο της ευρείας αποδοχής.
Βγαίνοντας από όλες αυτές τις διαδικασίες οι νέοι ενήλικες πλέον θα βγουν στην κοινωνία και θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μόνοι τους την επιλογή που θέλουν. Θα την έχουν όμως; Το άτομο πλέον έχει χτίσει την προσωπικότητά του, έχει καλλιεργήσει τον χαρακτήρα του και οι επιλογές του ειδικά στη μουσική έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητάς του. Είναι δύσκολο ένας ενήλικας που μεγάλωσε σ’ ένα περιβάλλον μουσικών επιλογών να μεταπηδήσει σε πολλά και διαφορετικά ακούσματα πόσο μάλλον όταν αυτά είναι ιδιαίτερα. Δεν είναι απαραίτητο ούτε και θεμιτό να έχουν όλοι το ίδιο γούστο στη μουσική, αλλά οφείλουν να ξέρουν και να αναγνωρίζουν το καλό, το διαχρονικό, το αυθεντικό. Διαφορετικά μπορεί να καταχωνιαστούν ταλέντα, να στερούνται νέοι άνθρωποι γνώσεις, να εκπίπτει ένα μέρος του πολιτισμού και η μουσική να μην είναι επιλογή αλλά κατεύθυνση.
.
.
Καταλήγοντας θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η μουσική είναι μια δυνατή τέχνη η οποία μπορεί να αγκαλιάζει τους ανθρώπους από διαφορετικά μήκη και πλάτη της Γης, με διαφορετικούς πολιτισμούς και διαφορετικές γλώσσες. Μπορεί να ενώνει άτομα που έχουν κοινές προτιμήσεις αλλά και να τους χωρίζει καθώς η έκφραση και η αναζήτηση των συναισθημάτων μέσω της μουσικής είναι προσωπική υπόθεση για τον καθένα. Εννοείται δεν μπορούμε να ακούμε όλοι τα ίδια, ούτε αυτό που ακούμε εμείς είναι το πιο καλό. Άλλωστε αυτό είναι το ζητούμενο, να υπάρχει ποικιλία. Σε κάθε είδος μουσικής υπάρχει κάτι καλό και κάτι κακό. Είναι αναγκαίο να αναζητάμε μόνοι, αλλά και να παρέχουμε στα παιδιά είτε μέσω ενός ωδείου είτε μέσω των γονέων, τα ερεθίσματα για όλες τις ποιοτικές επιλογές στη μουσική. Να ωθούμε τους νέους να ασχολούνται με τη μουσική και να αναγνωρίζουν τις διαχρονικές αξίες και προσωπικότητες της. Φυσικά κάποιες στιγμές θα ακολουθήσεις και θα ακούσεις και κάτι εφήμερο, κάτι λιγότερο ποιοτικό, θα διασκεδάσεις με κάτι πιο μαζικό, αλλά δε θα είναι το μόνο που γνωρίζεις. Η μουσική εξευγενίζει τα πνεύματα και είναι προσωπικό δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να γνωρίσει όλες τις πτυχές της και να επιλέξει το είδος και τους καλλιτέχνες που τον εκφράζουν, χωρίς κανένας να τον κρίνει, να τον απομακρύνει ή να του επιβάλλει κάτι διαφορετικό από την επιλογή του, ακόμα κι όταν αυτή δεν είναι ευρέως αποδεκτή.
Φωτογραφικό υλικό
