Με αφορμή τις πολύ ενδιαφέρουσες δουλειές του υπέροχου αυτού κοριτσιού που βρίσκεται μονίμως σε εγρήγορση, βρεθήκαμε στο Θέατρο Εγνατία λίγο πριν την πρεμιέρα της «Κατερίνας» της. Μας μίλησε για το καλοκαίρι που πέρασε, για το φως και το σκοτάδι της, για τα μελλοντικά της σχέδια, για τη σχέση της με τη Θεσσαλονίκη αλλά και για το τι σημαίνει για αυτήν να βραβεύεται. Φιλική συμβουλή: Μην χάσετε την Κατερίνα, αν υπάρχουν ακόμα διαθέσιμα εισιτήρια…
Η Λένα Παπαληγούρα μιλάει στην Κουλτουρόσουπα...
-Πώς ήταν το ταξίδι στην Αυλίδα, τώρα που κλείνετε βαλίτσες; Λέγεται ότι ήταν η πιο πετυχημένη παράσταση του καλοκαιριού.
-Ήταν ένα υπέροχο ταξίδι κυριολεκτικά και μεταφορικά. Κυριολεκτικά λέω γιατί οι περιοδείες έχουν μια πολύ ξεχωριστή θέση στην ψυχή μου. Θεωρώ ότι είναι χρέος της δουλειάς μας να την ταξιδεύουμε. Και γιατί έρχεται σε επαφή με μέρη όπου ο κόσμος δεν έχει την ευκαιρία να δει πολύ συχνά παραστάσεις και πραγματικά καταλαβαίνεις την αξία που έχει αυτό αλλά και γιατί είναι πολύ ιδιαίτερες οι σχέσεις που δημιουργούνται σε ένα θίασο που περιοδεύει, γινόμαστε λίγο σαν οικογένεια. Και μεταφορικά ήταν ένα πολύ ωραίο ταξίδι γιατί δουλέψαμε πολύ ουσιαστικά και σε πολύ βάθος. Είναι ένα υπέροχο έργο που σου θέτει πάρα πολλά ερωτήματα, γιατί όλα αυτά τα έργα αυτό κάνουν, θέτουν τεράστια ερωτήματα. Oπότε βασανίζεσαι υπαρξιακά, καλλιτεχνικά, με το σώμα και την ψυχή σου να ψάξεις τρόπους αυτά τα ερωτήματα να κατέβουν και στο θεατή. Την χάρηκα και την αγάπησα πάρα πολύ αυτήν την παράσταση. Όπως λέω χαριτολογώντας, αγαπώ πολύ αυτό το κορίτσι. Με τον Αιμίλιο (Χειλάκη), τον Μανώλη (Δούνια), την Αθηνά Μαξίμου, τον Κραουνάκη, τα κορίτσια, ήμασταν μια παρέα αγαπημένη που δούλεψε αναζητώντας κάτι ουσιαστικό και αυτό το εξέλαβε ο κόσμος, ανταποκρίθηκε και αγκάλιασε την παράσταση. Κλείσαμε με ένα Ηρώδειο ασφυκτικά γεμάτο, κάτι που ήταν πολύ συγκινητικό.
- Και σε καιρούς δύσκολους θεατρικά. Ήταν δύσκολο το καλοκαίρι, πολλές παραστάσεις δεν πήγαν καλά.
- Κοίτα, νομίζω ότι είναι πάρα πολύ δύσκολες οι εποχές και ο κόσμος από το υστέρημά του πάει να δει μια παράσταση. Είναι πολύ συγκινητικό να επιλέγει από μια πληθώρα παραστάσεων να δει μια παράσταση στην οποία συμμετέχεις. Εγώ πάντα το παίρνω ως δώρο και επιβράβευση, αυτό είναι το πιο σημαντικό.
- Και το ίδιο συμβαίνει και με την Κατερίνα. Τι είναι για σένα η Κατερίνα; Και πώς προσέγγισες έναν τέτοιο ρόλο, ένα πρόσωπο που έχει υπάρξει στο παρελθόν;
- Για μένα η Κατερίνα είναι ένας πολύ μεγάλος σταθμός, ένα πολύ μεγάλο δώρο, μια παράσταση που την απολαμβάνω και την ξαναανακαλύπτω από την αρχή ακόμα και τέσσερα χρόνια μετά. Όπως είδες κάνουμε ακόμα πρόβα. Η Κατερίνα είναι ένα πολύ ιδιαίτερο κομμάτι της ζωής μου στο θέατρο. Και θα είναι για πάντα νομίζω, με σημάδεψε. Και μέσα μου και ως προς τον κόσμο γιατί πια την έχουν δει πάνω από 45.000 θεατές.
-Όσον αφορά το γεγονός ότι ήταν υπαρκτό πρόσωπο;
- Με έκανε να περάσω από πολλά κύματα. Πρώτον, ένιωσα σαν χρέος να πω την ιστορία όσο πιο δυνατά γίνεται, να την ακούσει περισσότερος κόσμος και να επικοινωνήσω αυτό το θέμα, ένα θέμα για το οποίο δεν μιλάμε, ένα θέμα σχεδόν ταμπού αλλά που βασανίζει πάρα πολύ κόσμο. Δεύτερον, την Κατερίνα δεν την ήξερα οπότε έπρεπε να ξεπεράσω το γεγονός ότι ήταν υπαρκτό πρόσωπο και να την ξαναπλάσω με την φαντασία μου. Δουλέψαμε πάρα πολύ ωραία με τον Γιώργο (Νανούρη) και ξεκινήσαμε από την αρχή, προσπαθήσαμε να ακούσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες ιστορίες για αυτήν από τον Αύγουστο (Κορτώ) και να κάνουμε όσο το δυνατόν περισσότερη έρευνα γίνεται για την αρρώστια και για όλα τα θέματα που πραγματεύεται το έργο. Μετά όμως έπρεπε να τα ξεχάσουμε όλα αυτά και έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε ως ένα κείμενο το οποίο καλούμαστε να κάνουμε από την αρχή με την φαντασία μας και να αφεθούμε σε αυτό.
-Μίλησες για τη διπολική διαταραχή της Κατερίνας. Τώρα που επικοινωνείτε αυτό το θέμα με την παράσταση, πιστεύεις πως ο κόσμος το έχει απενοχοποιήσει σαν θέμα ή συνεχίζει να είναι ταμπού;
- Είναι ένας λόγος που με κινητοποίησε πάρα πολύ να το κάνω. Όντως είναι ιστορίες που είναι κρυμμένες στις ντουλάπες των οικογενειών, είναι μυστικά. Λέει κάτι πολύ ωραίο ο Αύγουστος στο έργο. Λέει ότι όταν αφήνεις ένα αθέατο τραύμα να φανεί είναι και λίγο σαν να το επουλώνεις. Αυτό ήθελα εγώ να ακουστεί μέσω της παράστασης. Να φανεί η γενναιότητα αυτού του ανθρώπου που γράφει την πραγματική του ιστορία και την επικοινωνεί με τον κόσμο και να δοθεί βοήθεια και σε άλλους ανθρώπους να μοιραστούν και τα δικά τους τραύματα και όλοι μαζί να τα επουλώσουμε.
- Η Κατερίνα είναι μια προσωπικότητα που έζησε σκοτάδια, πολύ έντονα. Έχεις βρεθεί εσύ σαν Λένα σε παρόμοιο σκοτάδι;
- Νομίζω ότι κάτι που καταλαβαίνει κάποιος βλέποντας και την παράσταση είναι ότι συνειδητοποιείς ποια είναι τα σοβαρά θέματα. Γιατί νομίζω ότι όταν ένας άνθρωπος βιώνει σαν την Κατερίνα ένα πολύ μεγάλο σκοτάδι τοποθετεί τα πράγματα σε σχέση με τη σημασία τους. Όχι, δεν έχω ζήσει τέτοιο σκοτάδι. Φυσικά και έχω περάσει περιόδους πιο δύσκολες, για παράδειγμα μετά από ένα πένθος μπορείς να περάσεις ένα πολύ μεγάλο σκοτάδι. Αλλά για την Κατερίνα μιλάμε για ένα σκοτάδι συνεχές το οποίο εναλλασσόταν με φως και με το οποίο πάλευε μια ζωή. Οπότε νομίζω ότι είναι ένα πολύ ιδιαίτερο και πολύ τρομακτικό σκοτάδι. Τρομακτικό με την πραγματική έννοια της λέξης, σε τρομάζει.
- Τι είναι αυτό που κέρδισε τον κόσμο στην Κατερίνα; Εγώ μπορώ να καταλάβω τι κέρδισε εσένα για να την ερμηνεύσεις αλλά τι ήταν αυτό που έφερε τον κόσμο στα θέατρα τέσσερις χρονιές;
- Μακάρι να ήξερα! Αυτό είναι πάντα κάτι που μένει κρυφό. Άμα ξέραμε θα το επαναλαμβάναμε και θα είχαμε την συνταγή της επιτυχίας. Δεν υπάρχει συνταγή επιτυχίας. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συντελούν σε αυτό. Πρώτο είναι το ίδιο το θέμα της παράστασης. Το δεύτερο είναι η γραφή του Αύγουστου που συνδυάζει όλο αυτό το σκοτεινό, δύσκολο και πολύ θλιβερό του θέματος με τον αυτοσαρκασμό και με το πικρό χιούμορ και το κάνει πολύ εκρηκτικό το κείμενό του. Επίσης, το γεγονός ότι γράφει με τέτοια γενναιοδωρία για την αληθινή του ιστορία, πράγμα που μας έκανε και εμάς να το αντιμετωπίσουμε με εξίσου μεγάλη γενναιοδωρία και ψυχικό άνοιγμα. Μας έκανε να δοθούμε απόλυτα σε αυτό και να αφεθούμε. Ήταν για μας μια παράσταση προσωπικό στοίχημα. Ξεκινήσαμε με low budget, για δέκα παραστάσεις, μόνοι μας, κάνοντας πρόβες στο σπίτι του Γιώργου και ήταν ένα προσωπικό στοίχημα για εμάς. Αν αυτό που συμβαίνει μεταξύ ημών στην πρόβα, μπορεί πραγματικά να βρει ανταπόκριση στον κόσμο. Και το γεγονός ότι βρήκε είναι το πιο μεγάλο δώρο. Είναι σαν να αφήνεις κάποιον να μπει στο σπίτι σου και να δει τις σκέψεις σου. Έχεις επικοινωνήσει το πιο βαθύ πράγμα.
- Είναι σίγουρα ένα έργο που λυτρώνει τον θεατή όταν το παρακολουθήσει. Εσύ Λένα σαν άνθρωπος είσαι αισιόδοξη;
- Ναι, είμαι. Επιδιώκω σίγουρα την αισιοδοξία, είμαι φύσει αισιόδοξη, μάλλον προσπαθώ. Υπάρχουν σίγουρα και στιγμές που πέφτω, όπως όλοι οι άνθρωποι. Αλλά προσπαθώ να είμαι αισιόδοξη γιατί μου δίνει κίνητρο να ξυπνάω το πρωί. Δεν μπορώ να αντιληφθώ πως θα ήμουν αν δεν είχα κάτι να ελπίζω. Και νομίζω ότι τη μεγαλύτερη αισιοδοξία την αντλώ από την σχέση μου με τους γύρω μου, απ’ τους ανθρώπους που αγαπώ και απ’ την οικογένειά μου, τη σχέση μου. Και με το μοίρασμα πραγμάτων με αυτούς τους ανθρώπους βρίσκω το κομμάτι που με κάνει αισιόδοξη. Γιατί κατά τα άλλα με αυτά που βλέπουμε γύρω μας δεν μπορείς να είσαι αισιόδοξος.
- Πέραν της Κατερίνας, θα φιλοξενήσουμε και τον «Μικρό Πρίγκιπα» στη Θεσσαλονίκη (21 & 22 Οκτωβρίου, Μέγαρο Μουσικής). Τι να περιμένουμε από αυτή την παράσταση; Είναι σίγουρα πολύ ιδιαίτερο να δραματοποιείς ένα παραμύθι.
- Η παράσταση αυτή είναι όντως πολύ ιδιαίτερη γιατί έχει δύο πλευρές. Γι’ αυτό και λέμε ότι είναι μια παράσταση για ενήλικες με ανήλικη ματιά. Σίγουρα είναι μια παράσταση την οποία μπορεί να δει ένα παιδί αλλά δεν είναι παιδική παράσταση, δεν απευθύνεται σε παιδιά γιατί συνδυάζει την πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του ίδιου του Εξυπερύ με το παραμύθι. Βλέπεις τελικά ότι όντως – κάναμε πολλή έρευνα για αυτό- ο Εξυπερύ ήταν πιλότος και είχε ένα ατύχημα στην έρημο. Είναι σαν αυτό το παραμύθι να είναι ένα βίωμα δικό του. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει αυτή την απήχηση. Ενώ είναι ένα απλό παραμύθι, τελικά είναι τόσο συμβολικό και τόσο πολυδιάστατο που μπορεί να διαβαστεί από ένα παιδί μέχρι έναν πολύ μεγάλο άνθρωπο και ο καθένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά πράγματα. Αυτό προσπαθεί να περάσει. Είναι μια παράσταση πολύ όμορφη σε εικόνα. Εννοώ ότι έχει ένα ιδιαίτερο σύμπαν και για μένα είναι σαν ταξίδι αυτή η παράσταση, ακριβώς όπως το ταξίδι που κάνει και ο Πρίγκιπας. Αυτό να περιμένετε. Ένα μεταφυσικό συμβολικό ταξίδι.
- Τελικά όλα θέλουμε να τα βλέπουμε όμως σαν παιδιά, έτσι; Αυτός δεν είναι και ο πυρήνας του έργου;
- Ακριβώς αυτό. Δεν είναι εύκολο. Λέω κάποια στιγμή σαν Μικρός Πρίγκιπας, «Σε παρακαλώ, μην με διαβάσεις σαν μεγάλος». Νομίζω ότι απαιτεί από τους θεατές να μετακινηθούν και να αναζητήσουν το αθώο τους κομμάτι. Να αφεθούν σε αυτό το σύμπαν, το περίεργο. Απαιτεί και από εμένα όμως και από τον θίασο να ανακαλύψουμε αυτά μας τα κομμάτια. Η βασική σοφία αυτού του παιδιού κρύβεται στην αθωότητά του. Τελικά σε αυτό το παραμύθι δεν έχει καμία σημασία ούτε αν είναι αγόρι ή κορίτσι, ούτε τι ηλικία έχει, ούτε πως μοιάζει αυτό το παιδί. Θα μπορούσε να είναι δημιούργημα του πιλότου που έρχεται για να του θυμίσει κομμάτια που έχει ξεχάσει ή έχει χάσει μεγαλώνοντας. Τα ευαίσθητα κομμάτια της ψυχής του, την αθωότητά του, τον ψυχικό πλούτο, τη σημασία του να δένεσαι, να εξημερώνεσαι και να εξημερώνεις, τη σημασία του να αγαπάς τελικά.
- Τελειώνει η ανήλικη ζωή και μαζί με την παιδικότητα φεύγει και η ουσία μας. Μέσα στο θέατρο Λένα βρίσκεις τη λύτρωση; Γίνεται ποτέ κουραστικός ο ρόλος, νιώθεις ποτέ ότι ανακυκλώνεσαι;
- Αν συνέβαινε αυτό θα είχα σταματήσει. Όχι μόνο για το πώς φαίνεται αλλά και για το πώς νιώθω. Θέλω τα πράγματα να είναι ζωντανά και να αναπνέουν, να είναι θερμά, αλλιώς κάπως δεν έχει νόημα. Για την Κατερίνα κάνουμε πολλά διαλλείματα, κάνουμε άλλα πράγματα και ξανασυναντιόμαστε όταν μας έχει λείψει. Και μ’ ένα περίεργο τρόπο τροφοδοτείται από τα άλλα πράγματα. Θέλω να πω ότι η Ιφιγένεια, μ’ ένα περίεργο τρόπο με έκανε να δω κάποια πράγματα αλλιώς. Εσύ βλέποντας την παράσταση μπορεί να μην το καταλάβεις γιατί μπορεί να είναι μία φράση. Αλλά για μένα αυτή η μία φράση μπορεί να είναι αρκετή για να κάνω δέκα παραστάσεις. Όταν αρχίζει η ανακύκλωση καλό είναι να σταματάς. Ή να ψάχνεις να βρεις τρόπους ώστε να είναι ξανά δημιουργία. Κάθε φορά κάτι καινούριο. Όντως η επανάληψη δεν είναι εύκολο πράγμα. Θέλει κόπο για να είναι ζωντανό κάτι. Απ’ την άλλη, είναι μεγάλη λύτρωση το να κάνεις μια παράσταση και να επικοινωνείς ένα θέμα φλέγον και που εμένα με κινητοποιεί. Έχει αυτό η δουλειά μας. Η αδρεναλίνη σου, η ενέργειά σου και το μυαλό σου και η ψυχή σου ανοίγουν και ξαφνικά γίνεται μια τρομερή ανταλλαγή ενέργειας που αυτό είναι μόνο λυτρωτικό.
- Ακούω ότι στην Αθήνα θα έχετε «Γάμο» σύντομα!
- Ναι! Γάμο, γάμο. Αυτός ο γάμος είναι δύσκολος! Έχουμε αρχίσει πρόβες. Είναι ένα αριστούργημα η ταινία. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η διασκευή που έχει κάνει ο Γιώργος ο Σκεύας. Εγώ είχα δει την ταινία πριν μου κάνει την πρόταση ο Γιώργος ο Σκεύας και τώρα που μελετάω το κείμενο αντιλαμβάνομαι πόσα επίπεδα υπάρχουν από κάτω και πως ενώ φαίνεται ότι αφορά τη Γερμανία μετά τον πόλεμο, στην πραγματικότητα αφορά εμάς, την Ευρώπη του σήμερα, αυτό που λέμε τον σύγχρονο άνθρωπο. Τι είναι ο σύγχρονος άνθρωπος, τι διεκδικεί, τι χάνει, τι θυσιάζει, πως αλλοτριώνεται μέσα σε μια κοινωνία. Ήταν διάνοια ο Φασμπίντερ! Έχεις δει το Berlin Alexanderplatz; Δεν υπάρχει! Ο Γάμος της Μαρίας Μπράουν μου αποκαλύπτεται τώρα. Είναι έργο σχεδόν Πιντερικό. Λέει μία φράση και από κάτω κρύβονται σελίδες.
- Η σχέση σου με τη Θεσσαλονίκη, θεατρική και μη, ποια είναι;
- Κατ’ αρχήν μένει η μάνα μου εδώ. Είναι πατρίδα. Η μητέρα μου δεν είναι από εδώ αλλά είναι πολλά τα χρόνια που εργάζεται εδώ, είναι σαν πατρίδα της η Θεσσαλονίκη. Οπότε έχει γίνει και εμένα σαν πατρίδα μου. Έρχομαι σπίτι της, μένω σπίτι της, έχω έρθει πολλές φορές για διακοπές εκτός από την δουλειά και την αγαπάω πάρα πολύ την Θεσσαλονίκη. Και τους ανθρώπους της. Νομίζω ηρεμεί η ψυχή μου εδώ, αλήθεια. Ίσως γι’ αυτό θέλω να ερχόμαστε με τις παραστάσεις. Και νιώθω ότι και θεατρικά ο κόσμος μας έχει αγκαλιάσει.
- Εκτός όλων των άλλων είσαι και υποψήφια για το βραβείο «Ελευθερία Σαπουντζή». Γενικά εκτιμάς τις βραβεύσεις;
- Νομίζω ότι γενικά τα βραβεία είναι ένα πολύ ωραίο χτύπημα στην πλάτη. Σου δίνουν δύναμη, σου δίνουν χαρά. Το «Μελίνα Μερκούρη» έδωσε και σε μένα και στην οικογένειά μου πολύ μεγάλη χαρά. Είναι μία στιγμή που δεν θα ξεχάσω στην ζωή μου. Μετά καλό είναι να τα ξεχνάς και να ξεκινάς πάλι από την αρχή. Όπως και με μια επιτυχία σε μια παράσταση. Καλό είναι να την ξεχνάς, να μηδενίζεις το κοντέρ και να ξεκινάς απ’ την αρχή. Γιατί αλλιώς μπορεί να σε κάνουν να μην κινείσαι από το ενδιαφέρον για τη δουλειά αλλά από το ενδιαφέρον για άλλα πράγματα και αυτό για μένα είναι επικίνδυνο. Το ίδιο και με τις κριτικές. Είτε καλή, είτε κακή, την διαβάζω. Σίγουρα με σημαδεύει, εννοείται. Δεν μπορώ να διανοηθώ πως μπορεί κάποιος άνθρωπος να διαβάσει κάτι και να μην τον μετακινήσει αυτό που διαβάζει όταν πρόκειται για κάτι για το οποίο έχει προσπαθήσει μήνες από τη ζωή του. Αλλά από κει και πέρα προσπαθώ να το ξεχνάω, συνεχίζω, κάνω τη δουλειά μου με στόχο τα κείμενα που έτσι και αλλιώς σε υπερβαίνουν. Για το συγκεκριμένο βραβείο νιώθω μεγάλη τιμή και μεγάλη συγκίνηση. Είναι πολύ όμορφο που υπάρχει αυτό το βραβείο. Γιατί εγώ δεν είχα την τύχη να γνωρίσω την Ελευθερία αλλά μέσα από αυτό το βραβείο πρωτοάκουσα το όνομά της και έψαξα και έμαθα γι’ αυτήν. Και τελικά είναι μια απόδειξη ότι ζωντανός είναι κάποιος όταν υπάρχει στη μνήμη μας. Και μ’ ένα τρόπο οι άνθρωποι που την αγαπούν έχουν καταφέρει και την διατηρούν ζωντανή στη μνήμη μας.
- Όπως και την Κατερίνα.
- Ακριβώς.
-Πληροφορίες για τη παράσταση θα βρείτε ΕΔΩ
-Βίντεο από τη πρεμιέρα της «Κατερίνας» το 2016 στο θέατρο Εγνατία.
Φ: 20759
