Συνέντευξη στην Πίτσα Στασινοπούλου
Γεννημένη στην Αμαλιάδα, κόρη του διακεκριμένου ζωγράφου Κώστα Φάσσου, ξεκίνησε να τραγουδά από τα… δύο της χρόνια! Στα οκτώ, μπήκε πλέον για τα καλά στις μουσικές σπουδές και από τα δεκαπέντε στην όπερα στο Ωδείο Αθηνών, από όπου αποφοιτά με άριστα και βραβείο… Ακολουθεί μια θεαματική, πληθωρική καριέρα στο έντεχνο ελαφρό τραγούδι, συνεργαζόμενη με τους μεγαλύτερους Έλληνες συνθέτες, με εμφανίσεις και διακρίσεις σε εγχώρια και διεθνή φεστιβάλ, με πλούσια δισκογραφία και ραδιοφωνικές συνεργασίες, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία στη Σοβιετική Ένωση και Γεωργία, που τίμησαν κατ’ επανάληψη την κορυφαία ερμηνεύτρια. Η οποία κάποια στιγμή επέλεξε τη στροφή στο Λόγο, ακολουθώντας την μεγάλη αγάπη της, το γράψιμο, με επίσης εξαιρετική επιτυχία, καθώς από τα εικοσιένα έργα της- μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά, ποιητικές συλλογές- κάποια έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το θέατρο, και κάποια κοσμούν τις βιβλιοθήκες του Χάρβαρντ και της Οξφόρδης.
Όσο για την ίδια, δηλώνει αφοπλιστικά ότι «δεν έφτασα ως εδώ επειδή το ήθελα. Πήγα εκεί που μου έδειχνε ένα αόρατο δάχτυλο»… Με αφορμή την προσεχή εμφάνιση της ακριβοθώρητης Γιοβάννας στο Θέατρο Αριστοτέλειον, η σπουδαία καλλιτέχνις μιλά αποκαλυπτικά εφ’ όλης της ύλης στην Κουλτουρόσουπα…
1. Ξεκινώντας από παιδί την ενασχόλησή σας με σοβαρές μουσικές σπουδές, ποιο ήταν το πρωταρχικό ερέθισμα που σας ώθησε σε αυτή την καλλιτεχνική κατεύθυνση;
Από δυο χρονών ήξεραν ότι τραγουδούσα. Με παίρνανε αγκαλιά στις βόλτες τους για να τους τραγουδάω. Για όλους ήταν φυσικό να στραφώ προς τα εκεί. Γι αυτό και η μητέρα μου με πήγε οχτώ χρονών στο Ελληνικό ωδείο για μπαλέτο αλλά και στην παιδική χορωδία του. Στα δεκατέσσερά μου άρχισα με πολλή προφύλαξη, λόγω του νεαρού της ηλικίας μου, για φωνητική, με τον καθηγητή Κίμωνα Τριανταφύλλου, αδερφό του Αττικ, στο ωδείο Αθηνών πια. Αποφοίτησα για την όπερα στα είκοσί μου, με άριστα και βραβείο.
2. Θυμάστε την παρθενική σας εμφάνιση μπροστά σε κοινό, τί τραγουδήσατε και ποια ήταν τα αισθήματα εκείνης της πρώτης φοράς;
Τη θυμάμαι. Ήταν όταν ήμουν δεκαπέντε, στην ετήσια εκδήλωση για τους μαθητές του καθηγητού μου, που έγινε στην αίθουσα του Φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός». Εγώ τραγούδησα γαλλικές chansonettes. Έχω και φωτογραφία από τότε. Δεν θυμάμαι τι ένιωσα. Απλώς τραγούδησα.
3. Αξιωθήκατε μια σπουδαία καριέρα στα «χρυσά χρόνια» του ελληνικού πενταγράμμου… Τί αναπολείτε με νοσταλγία από το τότε που σήμερα σας λείπει; Πού εντοπίζετε ουσιώδεις διαφορές;
Με ρωτάτε δύσκολα πράματα. Δεν είχα την τύχη που έχουν τα παιδιά σήμερα να ξέρουν από νωρίς τι θέλουν. Οι εποχές και οι καταστάσεις ήταν άλλες. Εγώ δεν είχα τότε βρει τον εαυτό μου. Από ένστικτο έκανα ό,τι έκανα. Τον εαυτό μου τον βρήκα από το γράψιμο. Όμως, ήταν στ’ αλήθεια χρυσά τα χρόνια του ελληνικού τραγουδιού τότε, μόνο που εγώ τώρα τα εκτιμώ κι ας σας φαίνεται απίστευτο. Τώρα τα αναγνωρίζω. Θα ήθελα, τότε, να είχα μια στάλα γνώση του τι συντελειακό γινόταν την εποχή του 60-70 για το τραγούδι, με τις δυο καθοριστικές προσωπικότητες: Θεοδωράκης - Χατζιδάκις. Πραγματική αναγέννηση που συνεχίστηκε από τους επιγόνους. Αυτό συμβαίνει κάθε εκατό χρόνια και αν. Τώρα τα παιδιά ακολουθούν τη γεμάτη μέταλλα και κίνηση εποχή τους, τη γεμάτη αντίδραση και με τις επιρροές που μπαίνουν καταιγιστικά στ’ αυτιά και τον ψυχισμό τους από όλον τον πλανήτη. Είναι φυσικό. Όμως υπάρχουν πάντα θαυμάσιες φωνές και δυνατά ταλέντα.
.
4. Ανήκετε σε μια γενιά μεγάλων καλλιτεχνικών μεγεθών, που σήμερα δυστυχώς εκλείπουν, σε αντίθεση με την κυρίαρχη μετριότητα… πού αποδίδετε εσείς αυτή την ένδεια;
Δεν υπάρχει ένδεια. Μια φυσική εξέλιξη υπάρχει μόνο. Η εμπνευσμένη πρωτοπορία θέλει το χρόνο της που αργεί κατά τη γνώμη μου. Ας ξεκουραστούμε σε ό,τι έχουμε από τους δύο πρωτοπόρους μας και τη σχολή τους, αλλά και στις ωραίες μελωδίες που οι τωρινοί συνθέτες γεννούν. Είμαι ευτυχισμένη θα μπορούσα να πω, όταν ακούω ωραίες μελωδίες παντρεμένες με αξιόλογο στίχο.
5.Το γεγονός ότι το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι στην πλειοψηφία του τείνει να εκφυλιστεί ως «αναλώσιμο» είδος, θεωρείτε ότι οφείλεται στη μαζική παραγωγή, την έλλειψη έμπνευσης και ταλέντου, την στείρα εποχή ή σε κάτι άλλο;
Περνάει μια τέτοια φάση το τραγούδι σήμερα, αλλά ζει. Ας «ταξιδέψουμε» μαζί του χωρίς άλλες απαιτήσεις για την ώρα. Στα μπαγκάζια μας έχουμε θεόσταλτο διαχρονικό υλικό. Κάποια εποχή θα φέρει μαζί της και την επόμενη αναγέννηση.
6. Στη θεαματική σας πορεία με διεθνείς συνεργασίες, διακρίσεις, συναυλίες στο εξωτερικό, πώς θα αξιολογούσατε το ελληνικό κοινό σε σχέση με αυτό άλλων χωρών;
Το ελληνικό κοινό είναι ενθουσιώδες και αγκαλιάζει αμέσως τους συντελεστές μιας αξιόλογης παρουσίας. Διψάει για ακούσματα - δημιουργίες που έχουν σχέση με τη Μεγάλη Πηγή. Νιώθει, σέβεται το αληθινό, το πηγαίο. Οι «κατασκευές» το παρασύρουν καμιά φορά. Αλλά είμαστε ένας λαός εξωστρεφής που έχει περάσει πολλά. Ας του επιτρέψουμε να ξεδίνει με ό,τι τον ξεκουράζει. Οι άλλοι λαοί έχουν διαφορετική κληρονομιά. Ξαφνιάζομαι όταν η TV δείχνει τους μουσικούς του δρόμου στην Ευρώπη, να παίζουν Μότσαρτ.
7. Διαβάζουμε ότι στη Ρωσία και ειδικότερα στη Γεωργία, τιμηθήκατε ιδιαίτερα και ο κόσμος σας λάτρεψε… τί ήταν αυτό που σας έφερε τόσο κοντά με το κοινό της συγκεκριμένης χώρας;
Μα νομίζω ένα «ρευστό» που όπως όλα τα ρευστά δεν ανατέμνεται. Κάπου ταιριάξαμε. Κάτι τους «μίλησε» από μένα και τα ελληνικά τραγούδια. Κάθε φορά, στη μαύρη αγορά πουλιόντουσαν τα εισιτήρια των κοντσέρτων μου που στο τέλος τους, μεταδίδονταν σε όλη τη Σοβιετία μέσω της TV. Συλλογιέμαι πως η φωνή μου πρώτα και τα νιάτα μου μετά βόηθησαν σ’ αυτό.. Δε μπορώ να βρω άλλη αιτία. Από τον καθένα, βέβαια, εκπέμπεται η εσωτερικότητά του, η ψυχή του, που παίζουν καθοριστικό ρόλο. Όμως στην αγάπη του λαού αυτού προς εμένα, έπαιξε ρόλο και το ότι ήμουν η πρώτη που μπήκε για τραγούδι στο Σιδηρούν παραπέτασμα της τότε Σοβιετίας. Για το λαό της ήμουν ο έξω κόσμος, ο ελεύθερος κόσμος. Η απ’ έξω φωνή. Κι αυτό φυσικά έδρασε και στην αγαπημένη μου Γεωργία, η οποία είχε πολλούς Έλληνες που νοσταλγούσαν την Πατρίδα. Δέκα χιλιάδες ακροατές είχα σε κάθε ρεσιτάλ μου, στο Palais des sports της Τιφλίδας και όχι μόνο Έλληνες. Έχω και των καθαρόαιμων Γεωργιανών την αγάπη. Να φανταστείτε ότι ύστερα από τριάντα και πλέον χρόνια που είχαν να με δουν, πήγα προσκεκλημένη του πρέσβη μας εκεί Τάσου Κριεκούκη για τον Ελληνικό Πολιτιστικό μήνα της Ελλάδας στη Γεωργία, και το τι έγινε δύσκολα περιγράφεται. Σε δρόμους από το λαό, σε δεξιώσεις προς τιμήν μου, σε συνεντεύξεις σε Ραδιόφωνο και Τηλεόραση… Μέχρι και στην αποχαιρετιστήριο βραδιά στο μεγάλο τους θέατρο τραγούδησα, εκτός προγράμματος, με τη συμφωνική τους ορχήστρα και εκατό χορωδούς, το τραγούδι, ύμνος για την πρωτεύουσά τους Τιφλίδα, “Tbiliso” στα γεωργιανά, που το είχα κάνει επιτυχία εγώ όταν έκανα τα κοντσέρτα μου εκεί. Το 2011 με κάλεσαν στο γκαλά τους για τη γιορτή της Πρωτεύουσάς τους όπου τραγούδησα το “Tbiliso” και σε επίσημη τελετή με αναγόρευσαν επίτιμη Πολίτιδά της δίνοντάς μου το κλειδί της. Πρέπει ακόμα όμως να πω ότι αγαπώ πολύ και σέβομαι απεριόριστα τον Πατριάρχη τους τον Ηλία τον Β΄ που κάθε φορά μου δίνει δώρο και με καλεί στο Πατριαρχείο για γεύμα. Συγκινούμαι όταν το σκέπτομαι.
.
8. Η διεθνής καριέρα που τόσοι ονειρεύονται κι ελάχιστοι, όπως εσείς, κατακτούν, ποια επιπλέον προσόντα- πέραν του δεδομένου ταλέντου- απαιτεί ώστε να πετύχει ένας Έλληνας καλλιτέχνης στο εξωτερικό;
Η διεθνής καριέρα απαιτεί από τον τραγουδιστή ή όποιον άλλο εκφραστή μιας Τέχνης, να μην έχει πουθενά κενό. Και δεν εννοώ μόνο το ταλέντο ή τον τέλειο χειρισμό του οργάνου του. Χρειάζονται πάρα πολλά έξω και πέρα από αυτά: Να θέτεις στόχους, να προετοιμάζεις μάχες που γι αυτές απαιτείται στρατηγικό σχέδιο, νευρικό σύστημα πολύ γερό, ατσάλινο θα έλεγα, να προχωράς πατώντας επί δικαίων και αδίκων μήπως και σε εμποδίσουν. Πρέπει να έχεις γνώση του ποιος είσαι και τι προσφέρεις με εγωιστικό Εγώ. Και να διαθέτεις πάθος γι αυτό που θέλεις με πολλή και δημιουργική φαντασία. Αλλά και μύρια όσα ακόμα, εκτός ταλέντου και φωνής όσον αφορά το τραγούδι. Σπάνια να βρεις καλλιτέχνη να τα έχει όλα αυτά. Εμείς έχουμε το μεγάλο παράδειγμα της δικιάς μας της Νάνας Μούσχουρη. Για όλους τους άλλους, γεννήθηκαν οι ατζέντηδες. Εμένα μου έλειπαν πολλά από αυτά,. Ατζέντη είχαμε έναν, αλλά μου έκλεισαν το δρόμο προς αυτόν όταν του είπα να με αναλάβει. - Η εγώ, ή αυτή -. Ας μην τα λέμε. Αυτά που έκανα, μου χτύπησαν την πόρτα και τα έκανα. Μέχρι που ο Μεγάλος Κλειδούχος γύρισε τις ράγες μου, στο γράψιμο, για το οποίο πάλεψα και παλεύω σαράντα πέντε χρόνια τώρα. Ξεκίνησα σπρωγμένη από την αυτοσυντήρησή μου. Τράβηξα το μίτο και το κουβάρι τυλίχτηκε. Την Άνοιξη θα εκδοθεί από τις εκδόσεις Κέδρος το εικοστό δεύτερο βιβλίο μου και δωδέκατο μυθιστόρημά μου με τίτλο «Η Συμφωνία της χαράς». Και ξέρετε κάτι; Ως κότινο της προσπάθειάς μου στο Λόγο, βρίσκονται στις βιβλιοθήκες του Χάρβαρντ, δέκα από τα βιβλία μου και στης Οξφόρδης τρία ποιητικά μου.
9. Αν σας ζητούσαν λόγω της μοναδικής εμπειρίας και των γνώσεών σας να μετέχετε ως κριτής σε κάποια επιτροπή μουσικού τάλεντ σώου, θα το αποδεχόσαστε ή θα το απορρίπτατε και με ποιο σκεπτικό;
Όχι δεν μου ζήτησαν αλλά και να μου ζητούσαν θα έλεγα: Ευχαριστώ αλλά δεν είμαι η κατάλληλη. Εκτός του ότι χρειάζεται να παρακολουθείς, να κατέχεις το παγκόσμιο τραγούδι του σήμερα, εγώ είμαι αλλού τώρα.
10. Ως πολύπλευρη καλλιτέχνιδα, παράλληλα με το τραγούδι, ασχοληθήκατε εξίσου επιτυχημένα με τη συγγραφή. Ποιον τομέα βρίσκετε περισσότερο δημιουργικό, με μεγαλύτερη πρόκληση κι απολαμβάνετε… λίγο παραπάνω;
Για τη συγγραφή σας απάντησα σε προηγούμενη ερώτησή σας. Η συγγραφή είναι η καθολική δημιουργία.: Σύλληψη – κύηση – γέννα. Είναι απίστευτο το τι υπάρχει μέσα μας, το τι μπορούμε να ανακαλύψουμε όταν μπούμε στην εσώτερη πνευματική μας λειτουργία. Κανείς δεν υποψιάζεται τι κρύβεται μέσα του και τον περιμένει. Εγώ το έζησα και το ζω. Κάθε φορά που ασχολούμαι με το Λόγο, με έκπληξη και δέος βλέπω τους καρπούς του: Πόσο ευρύνεται η οπτική μου, πόσο εμβαθύνει. Γίνεται άλλος άνθρωπος αυτός που μπαίνει με σοβαρότητα στον ωκεανό της γραφής. Ανακαλύπτει ποιος στ’ αλήθεια είναι. Χρειάζεται όμως αφοσίωση νύχτα μέρα. Το πνεύμα του πρέπει να είναι εκεί.
.
11. Στη μακρόχρονη και πληθωρική διαδρομή σας, υπάρχει κάτι για το οποίο νιώθετε ιδιαίτερα περήφανη και κάτι για το οποίο μετανιώσατε και κοιτώντας σήμερα από απόσταση θα το κάνατε αλλιώς;
Ο καθένας μας θα πρέπει να ξέρει, με τι είναι γεμάτη η «βαλίτσα» του. Αν αυτά με τα οποία τη γεμίζει, δημιουργούν το «Αξιον Εστί» του, όπως λέω και ξαναλέω. Αυτό φέρνει μια γαλήνη, μια ηρεμία πολύ βαθιά που δεν συγκρίνεται με τίποτα. Από το ύψος ή βάθος, της ηλικίας μου μιλάω. Τα νιάτα είναι νιάτα. Οι τρέλες και η άγνοια, είναι φυσικό να συμπορεύονται μαζί τους. Φυσικό και το να γίνονται τραύματα που σε μαθαίνουν. Δε γίνεται αλλιώς. Προσοχή μόνο μήπως τα τραύματα αυτά είναι τέτοια που σου στερούν την ελευθερία να κατέχεις τον οργανισμό και τη σκέψη σου. Και ναι, στην ερώτησή σας, θα ήθελα να με είχα βρει από πολύ νωρίς. Να ξέρω ότι έχω χρέος και απέναντι στον εαυτό μου να υπάρχει, να μπορεί δυνατά να λέει και Όχι. Δεν θέλω να σκέπτομαι τις ερωτήσεις του εαυτού μου την Ύστατη Στιγμή: «Γιατί δεν με άκουγες που φώναζα; Γιατί άργησες τόσο να με ελευθερώσεις; Γιατί δεν με υπερασπίστηκες ποτέ;»
12. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων και για χάρη μιας σπουδαίας καριέρας, νιώσατε να θυσιάσατε πράγματα πχ. στην προσωπική σας ζωή που σας κόστισαν;
Από ό,τι παρατηρώ στις αναδρομές μου, δεν έφτασα μέχρι εδώ γιατί το ήθελα. Πήγα εκεί που μου έδειχνε ένα αόρατο δάχτυλο. Πήγαινα εκεί που, χωρίς δικιά μου θέληση, με πήγαιναν οι ράγες του τρένου μου με οδηγό όχι εμένα. Το μόνο που έκανα ήταν να ακολουθώ και να κάνω καλά αυτό που έπρεπε στο νέο μου προσανατολισμό.
13. Κάνοντας έναν απολογισμό, πώς θα ορίζατε σήμερα τον όρο «επιτυχία» με ό,τι αυτό σημαίνει για σας; Έχουν δικαιωθεί τα όνειρά σας ή παραμένουν κάποια ανεκπλήρωτα;
Θα σας φανεί περίεργο αλλά, ξέρω καλά ότι εδώ, στην Ελλάδα, δεν είμαι από εκείνους που σέρνουν λαό πίσω τους. Σε μια ξένη χώρα που με τιμά και με αναγνωρίζει, ναι. Εδώ όχι. Και δεν συμβαίνει μόνο σε μένα αυτό. Υπάρχουν κι άλλοι που έχουν μεγαλώσει το όνομα της Ελλάδας στο εξωτερικό και η χώρα μας δε γυρίζει να τους δει. Εγώ δεν ξέρω… Ίσως γιατί εξαφανίστηκα για μεγάλο διάστημα μπαίνοντας στην πίσω πλευρά της προσωπικής μου σελήνης με το γράψιμο. Γι αυτό, σίγουρα και δεν έχω γίνει ορόσημο εποχής για τα ελληνικά τραγουδιστικά δεδομένα. Είμαι ανάμεσα στους πολλούς. Στους κλασικούς έστω. Αν πρέπει να τεθεί μια κάποια σφραγίδα στο δρόμο μου, είναι ότι πάλεψα. Αυτό θα πω και στον Άγιο Πέτρο[!] για να μου επιτρέψει να μπω στην παράδεισο, όπως έλεγε ο Καζαντζάκης. Πάλεψα για να με βρω και, έστω και στο παραπέντε, με βρήκα. Όνειρα, όπως τα εννοείτε, δεν κάνω. Προσπαθώ να δημιουργώ ένα μέλλον μόνο. Μέλλον του μήνα, των δυο μηνών, της βδομάδας. Αυτό είναι όλο. Δεν μπορώ να υπάρξω, αν δεν έχω κάτι να κυνηγάω μπροστά μου.
14. Πιστεύετε ότι το μελωδικό τραγούδι που εκπροσωπείτε αγγίζει τη νέα γενιά; Συναντάτε νεανικό κοινό στις συναυλίες σας και πώς νιώθετε γι αυτό;
Τα παιδιά είναι πάντα πολύ ευαίσθητα. Η υπερεκχειλίζουσα ενέργειά τους τα σπρώχνει σε εκδηλώσεις τόσο όμορφες όταν κάτι τους αρέσει… Τα αγαπώ πολύ, όλα τα μυθιστορήματά μου έχουν παιδιά ως ήρωες, και νομίζω ότι έχω τον τρόπο να τους μιλώ και να με ακούν. Όσο πιστεύω στην ποιότητά τους, στις δυνατότητές τους, τόσο ανησυχώ γι αυτά. Όλα είναι πολύχρωμα στα μάτια τους με την όποια ενεδρεύουσα κακή στιγμή αδιανόητη. Αυτή η ενέργεια υιοθετεί την αντίσταση, την αντίδραση, τη χαρά, την απογείωση, με την άγνοια, ευτυχώς ως ένα σημείο, ιπτάμενο χαλί. Τα χρειάζονται όλα. Όμως έχουν πάντα ανάγκη μια τρυφερή μελωδία που μοιάζει με την αγκαλιά της μάνας τους όταν θέλουν να καταφύγουν, αναζητώντας για ασφάλεια, για ξεκούραση τη φωλιά τους. Όλα τα νιώθουν, τα έχουν ανάγκη όλα. Και θέλω να πω στους γονείς ότι τα παιδιά ακούν και σέβονται όταν τους μιλήσεις βαθιά. Όταν τους αναπτύξεις πειστικά, το βαθύτερο νόημα της ζωής και τη θέση τους σ’ αυτή, το ρόλο τους στην κοινωνία, το τι σημαίνει πάλη, φύση, πανίδα, χλωρίδα και τι ο ίδιος ο αέρας που ανασαίνουν. Στέκονται με μάτια και αυτιά ορθάνοιχτα όταν τους επιστήσεις την προσοχή στην ισορροπία του Σύμπαντος που λειτουργεί κάτω από το δέρμα τους και συνθέτει την υγεία τους, τη θέση του Ανθρώπου στη Γη.
15. Κλείνοντας θα θέλαμε λίγα λόγια γι αυτό που θα δούμε και θα ακούσουμε στο θέατρο Αριστοτέλειον, χαρίζοντας την ακριβοθώρητη παρουσία σας στη Θεσσαλονίκη, για την οποία επίσης θα θέλαμε τη γνώμη σας, ευχόμενοι καλή επιτυχία…
Τίποτα περισσότερο από το να σταθώ μπροστά στους παλιούς μου φίλους, ελπίζοντας και σε νέους, όπως είμαι τώρα. Να τους μεταφέρω, με τα τραγούδια που έχω επιλέξει, τον δικό μου πια, Κόσμο.
.
.
«Θεσσαλονίκη κι εγώ»
H θρυλική ερμηνεύτρια Γιοβάννα, Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2019 στις 20:30 στο θέατρο Αριστοτέλειον, αναλυτικά εδώ και διεκδικήστε διπλές προσκλήσεις εδώ
Ακολουθήστε μας στα social media
.
