Η σπουδαία Ελευθερία Αρβανιτάκη μιλά εφ’ όλης της ύλης στην Κουλτουρόσουπα.

Συνέντευξη στην Πίτσα Στασινοπούλου για την Κουλτουρόσουπα

Καταξιωμένη εδώ και χρόνια, έχοντας σφραγίσει με το ιδιαίτερο μέταλλο της φωνής της τραγούδια διαχρονικά κι αγαπημένα που δύσκολα ακούμε ερμηνευμένα από άλλες φωνές, ενώ το όνομά της συγκαταλέγεται ανάμεσα στις «μετρημένες» σπουδαίες εγχώριες ερμηνεύτριες ως σταθερή αξία…Το κορίτσι που ξεκίνησε ρομαντικά, γεμάτο πάθος από μια ερασιτεχνική κομπανία, κάνοντας αίσθηση με το ξεχωριστό ηχόχρωμα της φωνής της, έχει διανύσει έκτοτε μια θεαματική πορεία δεκαετιών με αξιοζήλευτο ποιοτικό ρεπερτόριο, εξαιρετικές συνεργασίες, εμφανίσεις σε μεγάλες σκηνές του εξωτερικού, σπουδαίες διακρίσεις, κερδίζοντας την αγάπη και τον θαυμασμό ενός πολυπληθούς κοινού που την ακολουθεί πιστά, καθώς ουδέποτε παρέκκλινε από την πορεία που χάραξε…

Πέραν τούτων, η αυθεντικότητά της, η σοβαρότητα, το σπάνιο ήθος, το διακριτικό προφίλ μιας καλλιτέχνιδας με ουσιαστικό περιεχόμενο και γνήσια καλλιέργεια, προσδίδουν στην επιτυχία της ποιοτικά χαρακτηριστικά άξια σεβασμού και εκτίμησης, που δεν θα μπορούσε παρά να κατέχει μια εξέχουσα θέση στις καρδιές μας και το ελληνικό πεντάγραμμο…

Πρόκειται για τη σπουδαία Ελευθερία Αρβανιτάκη, που με αφορμή τη προσεχή συναυλία της στο Radio City της Θεσσαλονίκης, παραχωρεί στο Kulturosupa.gr μια «γενναιόδωρη» συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης…

1. Πηγαίνοντας πίσω στην πρώτη συνεργασία σας με την «Οπισθοδρομική Κομπανία», μπορείτε να ανακαλέσετε τα συναισθήματα εκείνης της εποχής στο ξεκίνημα της καριέρας σας;

Ήτανε χρόνια ξένοιαστα. Η Οπισθοδρομική Κομπανία ήταν μια παρέα ερασιτεχνών μουσικών που είχε μια μεγάλη αγάπη για το ρεμπέτικο και για τα λαϊκά μας τραγούδια. Ήμασταν μια ομάδα που “διψούσαμε” για να μάθουμε και να παίξουμε αυτή την μουσική. Μας θυμάμαι, για παράδειγμα, να αναζητούμε τίτλους τραγουδιών που δεν ξέραμε και να πηγαίνουμε σε συλλέκτες για να βρούμε τραγούδια. Η εποχή της Οπισθοδρομικής με σημάδεψε και κάθε φορά που την ανακαλώ μου αφήνει μια γλυκιά γεύση κι ένα χαμόγελο.

2. Στη συνέχεια της πορείας σας, πόσο εύκολος ή δύσκολος ήταν ο δρόμος; Νιώσατε ευνοημένη από την τύχη ή συναντήσατε εμπόδια που πιθανόν σας κλόνισαν;

Το να φεύγεις από μια ομάδα και πλέον να έχεις εσύ την πλήρη ευθύνη των αποφάσεων και της πορείας σου ήταν ένα δύσκολο βήμα. Δε θα το πω “ξεβόλεμα” γιατί δεν ήταν, αλλά ήταν σίγουρα μια εξέλιξη, αναγκαία μεν, με μεγαλύτερο άγχος δε. Ήταν βέβαια αναπόφευκτο τότε και τώρα κοιτάζοντας πίσω θα πω ότι δεν το μετάνιωσα. Ό,τι ακολούθησε στην πορεία δεν ήταν μόνο τύχη, αλλά και αποτέλεσμα πολλής και σκληρής δουλειάς. Ναι, μπορώ να πω ότι είχα την εύνοια της τύχης να συναντηθώ με δημιουργούς και ερμηνευτές σπουδαίους που άλλοτε με προσκάλεσαν κι άλλοτε τους προσκάλεσα κι ότι δεν συνάντησα τρομερά εμπόδια. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξαν δυσκολίες στην διαδρομή. Είμαι ευγνώμων όμως για ό,τι έχω ζήσει.

3. Λέγεται ότι μια καριέρα χτίζεται κυρίως από τα «ΟΧΙ»… Στη δική σας περίπτωση χρειάστηκε να αρνηθείτε πράγματα και αν το κάνατε υπήρξε τίμημα;

Είπα πολλά “όχι” και για κάποια από αυτά τώρα το έχω μετανιώσει. Το τίμημα ήταν να μη γίνουν κάποια πράγματα που τελικά μείνανε ως επιθυμίες. Όμως “τίμησα” και συνεχίζω να εκτιμώ και τα “ναι”, τα πράγματα που τόλμησα και τελικά ανταμείφθηκα.

4. Από τις σπουδαίες συνεργασίες ή σταθμούς της καριέρας σας, υπάρχει κάποιο πρόσωπο ή στιγμή που για ιδιαίτερο λόγο κατέχει εξέχουσα θέση στην καρδιά σας;

Όλες οι συνεργασίες είναι ξεχωριστές, όλες έχουν δώσει ξεχωριστά, ακριβά πράγματα. Αν έτσι μπορούσα να “σταθώ” σε κάποιες συναντήσεις θα μιλούσα για την συνάντησή μου με τον Διονύση Σαββόπουλο, δίπλα στον οποίο έκανα εκκίνηση στον χώρο της μουσικής με την Οπισθοδρομική Κομπανία και στον Σταμάτη Σπανουδάκη, τον οποίο έχω αποκαλέσει στο παρελθόν “τυχερό μου αστέρι” γιατί με το “Κοντραμπάντο” τότε η εκκίνησή μου σε μια σόλο πορεία δε θα μπορούσε να γίνει με καλύτερο τρόπο. Επίσης να πω για τον σπουδαίο Μάνο Χατζιδάκι που η συνάντηση μαζί του τότε στον Σείριο ήταν ιδιαίτερα σημαντική γιατί ήρθα σε επαφή με το πνεύμα και την σοφία του, την ευγένειά του, την μουσική του ιδιοφυία και την ευρύτερη καλλιέργειά του. Ο Χατζιδάκις λείπει, το έχω πει και στο παρελθόν. Κι αν πρέπει να σταθώ σε κάποια σημαντική στιγμή θα ξεχωρίσω την συναυλία μου στο ιστορικό Κάρνεγκι Χολ της Νέας Υόρκης τον Φεβρουάριο του 2014 την συναυλία μου στο Γιερεβάν στην Αρμενία το 2007 στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψης του Προέδρου της Δημοκρατίας εκεί, που είχε μια βαθιά συγκίνηση.

5. Πώς αντιμετωπίζετε τις ταμπέλες στο χώρο της μουσικής και ποια κατηγορία τραγουδιών δεν θα λέγατε ούτε θα ακούγατε ποτέ;

Δεν μου αρέσουν οι διαχωρισμοί. Υπάρχει θεωρώ το τραγούδι το πιο διασκεδαστικό και το τραγούδι το πιο σκεπτόμενο, ας πούμε. Δεν μου αρέσει ο όρος “έντεχνο” - δηλαδή, ό,τι άλλο είναι άτεχνο; Τώρα, ως προς το τι δεν θα τραγούδαγα, θα σας έλεγα ότι δεν μπορώ να με φανταστώ να τραγουδάω ας πούμε...heavymetal! Αν και μέταλ μπαλάντες όπως το “Nothingelsematters” των Metallica είναι από τα ωραιότερα τραγούδια που έχουν γραφτεί ποτέ!

6. Η τάση των τελευταίων χρόνων για «πείραγμα» παλιών καταξιωμένων τραγουδιών, θεωρείτε ότι συμβάλλει δημιουργικά, ότι οφείλει να κινείται «εντός ορίων» ή έχετε εντοπίσει υπερβολές;

Άλλες διασκευές είναι επιτυχημένες και άλλες όχι. Γενικά είμαι υπέρ των διασκευών, αρκεί να γίνονται με έναν τρόπο που να εμπεριέχει μια διαφορετική προσέγγιση μεν, χωρίς όμως να αλλοιώνει τον χαρακτήρα των τραγουδιών δε. Έχω ακούσει υπέροχες διασκευές, έχω όμως ακούσει και διασκευές που αυτό που με “ενοχλεί” είναι η επέμβαση στην μελωδία.

7. Από τη μεγάλη εμπειρία σας με συναυλίες στο εξωτερικό, ποιες διαφορές συναντήσατε ανάμεσα στο ελληνικό και ξένο κοινό και πόσο «αποδεκτή» νιώσατε τη δική μας μουσική στην αλλοδαπή;

Στο εξωτερικό το κοινό δεν ξέρει την γλώσσα κι ακούει σιωπηλό και απόλυτα προσηλωμένο και στο τέλος του τραγουδιού ξεσπάει σε ένα πολύ γενναιόδωρο χειροκρότημα γιατί έχει συμβεί η μαγεία του να επικοινωνήσεις το συναίσθημα του τραγουδιού και το κοινό να έχει λάβει την “δόνηση”. Έχω ζήσει μαγικές στιγμές στο εξωτερικό με κοινό που δεν είναι Έλληνες ακριβώς λόγω αυτής της ανταλλαγής κι επικοινωνίας. Παίζοντας σε πολλά φεστιβάλ εκτός συνόρων έχω νιώσει την μουσική μου και την μουσική μας να έχουν τεράστια αποδοχή, ακριβώς γιατί το κοινό είναι έτοιμο να ακούσει μια μουσική από μια άλλη παράδοση, μια διαφορετική μουσική λόγω εντοπιότητας.

8. Πού αποδίδετε το γεγονός ότι η μουσική παραγωγή των τελευταίων χρόνων δεν «γεννά» πλέον τραγούδια με την τεράστια απήχηση προηγούμενων δεκαετιών και ελάχιστα σημερινά θα αντέξουν στο χρόνο;

Έχω την αίσθηση ότι δεν καταπιανόμαστε με κάτι σε βάθος. Στεκόμαστε στην ατάκα ή στον τίτλο αν θέλετε και δεν εμβαθύνουμε στην ουσία ενός κειμένου. Έχουμε έναν καταιγισμό πληροφορίας στο κινητό μας και είναι διαθέσιμα πάρα πολλά “προϊόντα” τα οποία μας βρίσκουν δεν τα βρίσκουμε. Πολύ εύκολα κάτι γίνεται παλιό, πριν καν “ριζώσει”. Γι' αυτό νομίζω ότι η απήχηση είναι περιορισμένης έκτασης και διάρκειας. Βεβαίως και σήμερα υπάρχουν τραγούδια από καλλιτέχνες των οποίων το αφοσιωμένο κοινό θα τα γνωρίζει και θα τα τραγουδάει με πάθος, αλλά δε θα βγουν εύκολα σε ένα ευρύτερο κοινό. Είναι θέμα της εποχής πάντως και της τάσης μας να μένουμε για λίγο κάπου και να αναζητούμε το επόμενο. Γενικότερα και ειδικότερα και στην μουσική.

9. Από το ξεκίνημά σας μέχρι σήμερα, πόσο έχει αλλάξει το μουσικό τοπίο- σε επίπεδο καλλιτεχνικό αλλά και επίπεδο κοινού- και πόσο θετικές ή αρνητικές βλέπετε τις αλλαγές;

Το τοπίο έχει αλλάξει ριζικά καθώς πλέον είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που οι δισκογραφικές εταιρείες επενδύουν σε νέους καλλιτέχνες και προτείνουν πράγματα. Οι νεότεροι τραγουδιστές και τραγουδοποιοί συνήθως χρηματοδοτούν οι ίδιοι τις δουλειές τους και οι εταιρείες έρχονται μετά – αν έρθουν – να διαχειριστούν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους. Οπότε αυτό ως βάση είναι πολύ διαφορετικό. Από την άλλη η τεχνολογία έχει δώσει μεγάλες δυνατότητες και διευκολύνσεις στο τελικό αποτέλεσμα – πράγμα που σηκώνει επίσης μεγάλη συζήτηση για την τελική ποιότητα στα πράγματα. Επίσης, η μουσική πλέον είναι άυλη, δλδ πλατφόρμες όπως το spotify ή το youtube έχουν σχεδόν αφανίσει το φυσικό προϊόν – παρ' όλο που υπάρχει μια “σχετική” άνθιση του βινυλίου. Όλα αυτά είναι τεράστιες αλλαγές, για να μη σταθώ και στην πραγματικότητα των socialmedia που θέλουν να βλέπουν και την ζωή ενός καλλιτέχνη, μερικές φορές και περισσότερο από το έργο του. Είναι ένας άλλος κόσμος πια και δεν ξέρω αν αυτές οι αλλαγές έχουν μόνο θετικές ή μόνο αρνητικές πλευρές.Το σίγουρο είναι ότι έχει αλλάξει λόγω όλων των παραπάνω η σχέση του κοινού με τον καλλιτέχνη.

10. Πώς κρίνετε την πληθώρα των τηλεοπτικών τάλεντ σώου, πόσες ελπίδες διάκρισης έχει σήμερα ένας νέος τραγουδιστής και ποια επιπλέον προσόντα πέραν της φωνής οφείλει να διαθέτει;

Σίγουρα υπάρχουν ωραίες φωνές και παιδιά με ταλέντο. Αλλά έχουμε δει στην πραγματικότητα πολλές καριέρες να προκύπτουν μετά από την επιτυχία σε κάποιο ριάλιτι; Μπορεί και να μου διαφεύγει, αλλά νομίζω ότι η συνέχεια μετά από την επιτυχία σε ένα ριάλιτι είναι σπάνια. Γιατί για να χτίσεις μια καριέρα εκτός από το ταλέντο και την σκληρή και συστηματική δουλειά χρειάζεται κανείς να έχει σκεφτεί προσεκτικά τι πορεία θέλει να χαράξει και τι ρεπερτόριο θέλει να φτιάξει. Και βέβαια η σκηνή άλλους τους “καταπίνει” κι άλλους τους κάνει να φαίνονται “τεράστιοι”. Είναι αυτό που λένε οι Ισπανοί “duende”, δηλαδή κάτι σαν το ταπεραμέντο σε συνδυασμό με το “άστρο” που πρέπει να διαθέτεις για να ξεχωρίσεις πάνω στη σκηνή.

11. Μιλώντας για την επικαιρότητα, πόσο σας έχει επηρεάσει σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο όλο αυτό που ζούμε με την πανδημία και ποιο είναι το πολυτιμότερο που σας στέρησε;

Στην πρώτη καραντίνα ήμουν καλύτερα, το είδα σαν ευκαιρία για ξεκούραση. Το απόλαυσα κιόλας σε μεγάλο βαθμό. Στην δεύτερη όμως καραντίνα ζορίστηκα μέσα μου πολύ. Αυτός ο περιορισμός και η μη δυνατότητα να λειτουργήσεις επαγγελματικά με εξουθένωσε και με ζόρισε. Ακόμα ο χώρος του πολιτισμού δεν έχει βρει τον δρόμο του όσο κρατάει η πανδημία. Κι εγώ όπως και πολλοί συνάδελφοι είχαμε περιπτώσεις ακυρώσεων λόγω κορονοϊού ή λόγω τοπικών λοκντάουν και δυστυχώς αυτή η κατάσταση αβεβαιότητας συνεχίζεται κι αυτό προκαλεί ανασφάλεια και δυσθυμία.

12. Μένοντας στην επικαιρότητα σχετικά με το κίνημα «metoo» που επικεντρώθηκε κυρίως στον θεατρικό χώρο, έχετε διαπιστώσει προσωπικά ανάλογα νοσηρά φαινόμενα στον δικό σας μουσικό;

Εγώ δεν έχω βιώσει καμία τέτοια συμπεριφορά, δεν έχω καμία τέτοια εμπειρία ούτε γνωρίζω από πρώτο χέρι για τέτοιες συμπεριφορές.

13. Κάνοντας έναν απολογισμό ζωής μέχρι τώρα, ποιες αξίες (πέραν της υγείας αυτονόητα) θα χαρακτηρίζατε θεμελιώδεις για να υπερασπιστεί κανείς «μέχρις εσχάτων»;

Επειδή απεχθάνομαι κάθε είδους ρατσισμό κι επειδή ο φανατισμός με βρίσκει αντίθετη θα σας έλεγα ότι η ελευθερία και η ελευθερία έκφρασης είναι οι απόλυτες αξίες για μένα. Είναι πολύ σημαντικό να είσαι ο εαυτός σου, να μπορείς να εκφράσεις ελεύθερα την σκέψη και την γνώμη σου χωρίς απειλή και χωρίς λογοκρισία.

14. Στην επερχόμενη συναυλία σας τον Γενάρη στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει κάτι ιδιαίτερο που θα περιμένει το κοινό και με ποια συναισθήματα θα το συναντήσετε;

Κάθε συνάντηση με το κοινό έχει μια γλυκιά προσμονή και μια αγωνία για το αν θα πετύχει αυτή η ανταλλαγή ενέργειας και συναισθημάτων που σας περιέγραψα παραπάνω – συνήθως πετυχαίνει και είμαι πανευτυχής γι' αυτό. Σε αυτή την παράσταση συναντιέμαι με τρεις σπουδαίους μουσικούς επί σκηνής – τον Θωμά Κωνσταντίνου στο ούτι, το λαούτο και το μαντολίνο, τον Γιάννη Κυριμκυρίδη στο πιάνο και τον Γιάννη Πλαγιανάκο στο κοντραμπάσο – και παρόλο που είναι ένα τρίο μόνο μουσικών το αποτέλεσμα δε στερείται σε δυναμισμό, αλλά ούτε και σε εσωτερικότητα. Είναι ένα ακουστικό πρόγραμμα το οποίο μας επιτρέπει και να διασκευάσουμε ένα ευρέως γνωστό ρεπερτόριο από όλα τα χρόνια της πορείας μου, αλλά και να παίξουμε κάποια τραγούδια που δεν λέμε πολύ συχνά. Κάθε φορά που το παρουσιάζουμε, από την Πρέβεζα ως την Μαδρίτη και την Βαρκελώνη, το ευχαριστιόμαστε πολύ κι εμείς πάνω στην σκηνή αλλά και το κοινό. Αυτό ελπίζουμε να γίνει και στο Ράδιο Σίτι.

15. Κλείνοντας, κι αφού σας ευχηθούμε τα καλύτερα, θα θέλαμε και τις δικές σας ευχές αφενός για τα 15 επετειακά χρόνια του σάιτ Kulturosupa.gr κι αφετέρου για την καινούργια χρονιά που έρχεται…

Να σας ευχηθώ και η επόμενη 15ετία να είναι πλούσια σε συναντήσεις και σε ευκαιρίες για όμορφες συζητήσεις και να ευχηθώ σε όλους μας να περάσουμε όμορφες γιορτές με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Και εύχομαι το 2022 να κάνει την δυσκολία που ζούμε λόγω της πανδημίας παρελθόν και να είναι πιο ανοιχτόκαρδο.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΑ

Πληροφορίες για τη συναυλία “Acoustic”