«Τις τελευταίες εβδομάδες η ανθρωπότητα διανύει μια πολύ κρίσιμη περίοδο, αγωνίζεται να επιβιώσει από την πανδημία του κορονοϊού, μετρώντας ήδη χιλιάδες θύματα. Η πραγματικότητα, όπως την ξέραμε, άλλαξε για όλους μας. Πέρασαν σχεδόν τρεις εβδομάδες από το κλείσιμο των θεάτρων και όλων των χώρων πολιτισμού και, μέρα με τη μέρα, αντιλαμβανόμαστε όλο και περισσότερο πόσο αναγκαία είναι η επαφή με τη ζωντανή Τέχνη στη ζωή μας. Η παρουσία ενός διεθνούς Φεστιβάλ θα είναι, περισσότερο από ποτέ, ανάγκη μας αλλά και υποχρέωσή μας», ανέφερε με σύνδεση μέσω Διαδικτύου, η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του φεστιβάλ, Κατερίνα Ευαγγελάτου, ανακοινώνοντας το φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου στην αρχική του σύλληψη, ευχόμενη οι συνθήκες να επιτρέψουν να πραγματοποιηθεί το μέγιστο δυνατό του μέρος.
Προηγήθηκαν επτά μήνες οργάνωσης και σχεδιασμού για να δοθεί ένας πλήρης προγραμματισμός. «Την επέκταση του φεστιβαλικού ίχνους και την εμβάθυνση σε αυτό: Επέκταση στα είδη Τέχνης και διεύρυνση του κοινού στο οποίο απευθυνόμαστε. Εμβάθυνση της εμπλοκής του κοινού μας στη φεστιβαλική εμπειρία συνολικά. Ακόμα, έναν σημαντικό άξονα αποτελεί για εμάς η έκπληξη, οι απρόσμενες συναντήσεις, το γκρέμισμα της αντίληψης ότι κάποια είδη δεν είναι φεστιβαλικά ή δεν ταιριάζουν σε συγκεκριμένους χώρους» τόνισε.
Το πρόγραφα περιέχει παραστάσεις θεάτρου, περφόρµανς, χορού, συναυλίες, όπερα, μουσικό θέατρο, εικαστικά, συζητήσεις, κινηµατογράφο, πάρτι, ερευνητικές πλατφόρµες και δράσεις για παιδιά. «Θα παρουσιάσουµε πάνω από 1.400 καλλιτέχνες, από περισσότερες από 30 χώρες, και περίπου 70 εκδηλώσεις, µε 40 πρεµιέρες και νέες παραγωγές» συμπληρώνει.
Ο σκηνικός χώρος μετατρέπεται σε ραδιοφωνικό στούντιο και οι ηθοποιοί ερμηνεύουν το «Κουκλόσπιτο» του Ίψεν σαν να εκπέμπεται από ραδιοφωνικό σταθμό
Πειραιώς 260
«Αµφιτρύων» του Πλαύτου σε σκηνοθεσία του Βασίλη Παπαβασιλείου
Ο «Αµφιτρύων», το πιο διάσηµο έργο της Νέας Κωµωδίας, που σπάνια ανεβαίνει, είναι ιδανικό για να εξερευνήσει κανείς τις ρίζες και τους µηχανισµούς της θεατρικής τέχνης, και ιδιαίτερα της κωµωδίας, χάρη στο παραδοσιακό µοτίβο των διδύµων που αξιοποιεί. Δεν είναι τυχαίο ότι από τον Πλαύτο παίρνουν τη σκυτάλη οι κορυφαίοι µάστορες της κωµωδίας, από τον Σαίξπηρ, τον Μολιέρο και τον Μαριβώ ως τον Φεϋντώ, κι από τον Τσάπλιν και τον Κήτον ως τον Αυλωνίτη και τον Ηλιόπουλο. Με τον Αµφιτρύωνα, ο Βασίλης Παπαβασιλείου µας καλεί ν’ ανακαλύψουµε, από τη µήτρα, τη µυσταγωγία του απόλυτου παιχνιδιού και τη χαρά του καθαρού θεάτρου!
«Το κουκλόσπιτο» του Χένρικ Ίψεν σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου
Ο σκηνικός χώρος µετατρέπεται σε ραδιοφωνικό στούντιο και οι ηθοποιοί ερµηνεύουν το «Κουκλόσπιτο» του Ίψεν σαν να εκπέµπεται από ραδιοφωνικό σταθµό – µια ιδέα του Νίκου Καραθάνου εµπνευσµένη από µια εικόνα: «Έναν επαρχιακό σταθµό, ας πούµε στο Καρπενήσι, ένα βράδυ Χριστουγέννων, να εκπέµπει το Κουκλόσπιτο του Ίψεν. Να εκπέµπεσαι, να φωνάζεις δυνατά και να µη σε βλέπει κανείς. Όταν είσαι στο ραδιόφωνο νιώθεις τόσο µόνος, τόσο ανάπηρος, τόσο λειψός και, ταυτοχρόνως, έχεις µια υπερµεγέθη, τιτάνια δύναµη στη φωνή. Και καµιά φορά σκέφτεσαι, όταν µιλάς, ότι σ’ ακούει όλος ο κόσµος. Άραγε, όµως, σ’ ακούει κανείς;».
Η αγωνία της φωνής ν’ ακουστεί ενισχύει τη µοναξιά του σώµατος. Ακούµε, άραγε, καλύτερα όταν δεν βλέπουµε; Βλέπουµε πιο βαθιά όταν εµπιστευόµαστε τον κόσµο της ακοής; Ένα επιτελείο ξεχωριστών ερµηνευτών, µεταξύ άλλων ο Χρήστος Λούλης, η Γαλήνη Χατζηπασχάλη, η Ελένη Κοκκίδου, ο Άγγελος Παπαδηµητρίου και ο ίδιος ο Νίκος Καραθάνος, που έχει τη σκηνοθετική σύλληψη, γίνονται οι ραδιοφωνικοί εκφωνητές της έντονα προσωπικής αυτής ανάγνωσης, όπου κεντρικό ρόλο παίζει η δραµατουργία του ήχου και η µουσική του Άγγελου Τριανταφύλλου. Μια παράσταση που απηχεί την αγάπη για το ραδιοφωνικό θέατρο και ταυτόχρονα συντονίζεται µε την επιστροφή στον λόγο που υπηρετεί ένα θέατρο της ακοής.
«Η ιστορία του γάτου που έµαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει» σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου
Ο Ζορµπάς, ένας γάτος µαύρος, πελώριος και χοντρός, λιαζόταν ξαπλωµένος, όταν ξαφνικά είδε µια γλαροπούλα να προσγειώνεται µπροστά του, µε όλο της το κορµί ποτισµένο µε µια βροµερή ουσία από πετρελαιοκηλίδα. Προτού ξεψυχήσει το πουλί, ο Ζορµπάς πρόλαβε και τού υποσχέθηκε κάτι ανήκουστο: Να φροντίσει το αυγό που του αφήνει η γλαροπούλα, κι όταν βγει απ’ το αυγό το γλαρόνι, να του µάθει να πετάει. Μα είναι δυνατόν ένας γάτος να µάθει σ’ ένα γλάρο να πετάει; Ο Ζορµπάς κι οι άλλοι γάτοι του λιµανιού, µια κλασική αντροπαρέα, αγκαλιάζουν ένα πλάσµα που η ανάγκη το έφερε κοντά τους και ανακαλύπτουν πως η δύναµη της αγάπης µπορεί να κάνει τα πάντα δυνατά.
Με δεκαοχτάχρονη εµπειρία στο θέατρο αλληλεγγύης για παιδιά, ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος και το Θέατρο του Νέου Κόσµου δηµιουργούν για το Φεστιβάλ µια παράσταση που απευθύνεται σε θεατές κάθε ηλικίας και εθνικότητας, µε τη σκέψη ιδιαίτερα στα παιδιά που βιώνουν συνθήκες κοινωνικού αποκλεισµού. Φράσεις στα αγγλικά, γαλλικά, ουρντού, φαρσί και αραβικά µπλέκονται µε τα ελληνικά αλλά και µε τη γλώσσα των γάτων και των γλάρων σ’ αυτή τη χαρούµενη βαβέλ, µε αφετηρία το βιβλίο του πολυβραβευµένου Λουίς Σεπούλβεδα, που διασκευάζεται από την Άνδρη Θεοδότου και θα ζωντανέψει στην Πειραιώς 260 από µια δυνατή οµάδα συντελεστών, για κοινό που θα περιλαµβάνει και παιδιά προσφύγων και µεταναστών. Στη συνέχεια, µε τη συνεργασία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, η παράσταση θα ταξιδέψει σε κέντρα υποδοχής προσφύγων και δοµές αλληλεγγύης.
«Το σχολείο των γυναικών» του Μολιέρου σε σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου
Από φόβο να µη γίνει «κερατάς», ο Αρνόλφος γίνεται δυνάστης! Πέρα, όµως, από το ιλαρό ύφος του Σχολείου των γυναικών και τις αλλεπάλληλες, ξεκαρδιστικές παρεξηγήσεις, ο Μολιέρος παραδίδει στο πρόσωπο του ήρωα έναν χαρακτήρα τραγικό, θύµα της ίδιας του της πλεκτάνης, µε την Αγνή να του «ξεγλιστρά» χωρίς έλεος, καθώς συνειδητοποιεί την τροµακτική δύναµη της αθωότητάς της.
Με όχηµα την ευρηµατική µετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη σε δεκαπεντασύλλαβο στίχο, ο Έκτορας Λυγίζος συνεχίζει τον πειραµατισµό του στο απαιτητικό είδος της φάρσας, µε έναν κώδικα σωµατικού θεάτρου που διατηρεί στοιχεία από την ακροβατική περφόρµανς και τον χορό. Η σκηνοθεσία αφηγείται αυτή την αρχετυπική ιστορία εξέγερσης απελευθερώνοντας τη µουσικότητα του λόγου και τοποθετώντας τη δράση σε έναν αεικίνητο µηχανισµό παραγωγής ήχων, εικόνων και µουσικής, που φέρνει διαρκώς τον ηθοποιό «ενώπιον ενωπίω» µε το κοινό.
«Thank God It’s Monday at the Cherry Orchard» σε σκηνοθεσία ΠρόδροµουΤσινικόρη
Στο τελευταίο, έντονα συµβολικό έργο του (1903), «Βυσσινόκηπος», ο Άντον Τσέχωφ περιγράφει τη διαδροµή µιας οικογένειας των αρχών του 20ού αιώνα που, αδυνατώντας να αντιληφθεί τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές της εποχής, χάνει σε πλειστηριασµό το πατρογονικό κτήµα.
Αξιοποιώντας την εµπειρία του στο θέατρο-ντοκιµαντέρ, ο Πρόδροµος Τσινικόρης εµπνέεται από το τσεχωφικό έργο κι επιχειρεί να φανταστεί τη συνέχεια της ιστορίας στo σήµερα. Πώς διαχειρίζονται οι τσεχωφικοί χαρακτήρες το τραύµα της απώλειας; Τι µπορεί να συµβαίνει στη ζωή τους µετά τον εκτοπισµό από την οικογενειακή εστία και σε τι είδους νέα αρχή προσβλέπουν; Αν ο Βυσσινόκηπος αποτελούσε προάγγελο των επαναστάσεων που θα ακολουθούσαν στη Ρωσία, ποιες εναλλακτικές µπορούν να φανταστούν οι ήρωές του για την επόµενη µέρα, όταν οι σταθερές του ιδιωτικού, κοινωνικού και οικονοµικού βίου κλυδωνίζονται συθέµελα;
«Η χρονιά µε τα 13 φεγγάρια» σε σκηνοθεσία Κατερίνας Γιαννοπούλου
«Όταν ένα έτος έχει 13 φεγγάρια, συχνά οδηγεί σε αναπόφευκτες προσωπικές τραγωδίες». Έτσι αρχίζει η γνωστή ταινία του Ρ.Β. Φασµπίντερ, που µεταφέρεται από την Κατερίνα Γιαννοπούλου στο θέατρο για το Φεστιβάλ Αθηνών, 42 χρόνια µετά τη δηµιουργία της, µε τον Γιώργο Βαλαή στον ρόλο της Ελβίρας.
Εγκαταλειµµένη από όλους, η διεµφυλική ηρωίδα περιπλανιέται στους δρόµους µιας αφιλόξενης πόλης κι επισκέπτεται τόπους και ανθρώπους που τη σηµάδεψαν, προσπαθώντας να βρει έναν λόγο για να συνεχίσει να ζει. Το 2020 θα είναι επίσης µια χρονιά µε 13 νέα φεγγάρια, επίφοβη για όλους τους αδύναµους, και ιδίως για εκείνους που ανήκουν στο κοινωνικό περιθώριο, σε µια κρίσιµη στιγµή για τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τα ζητήµατα φύλου. Παρακολουθώντας τις τελευταίες πέντε µέρες της –διωγµένης απ’ όλους– Ελβίρας, στην προσπάθειά της να επουλώσει τις πληγές της απόρριψης, η παράσταση αφηγείται την ιστορία της ως ιστορία κάθε ανθρώπου που αναζητά απεγνωσµένα την αγάπη, ασφυκτιά στις κοινωνικές νόρµες και µάχεται καθηµερινά για το δικαίωµά του να υπάρχει.
«Νεκρές ψυχές» σε σκηνοθεσία Kirill Serebrennikov
«Ρωσία! Πες µου τι ζητάς από εµένα! Ποιος είναι ο κρυφός δεσµός που µας ενώνει;», αναρωτιέται ο Νικολάι Γκόγκολ στην αριστουργηµατική σάτιρά του Νεκρές ψυχές (1842) – µια κραυγή που αντηχεί διαµέσου δύο αιώνων. Ορµώµενος από την εµβληµατική αυτή επίκληση, ο Κιρίλ Σερεµπρένικοφ, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Gogol Center και τροµερό παιδί της σύγχρονης σκηνοθεσίας, διασκευάζει το µυθιστόρηµα του Γκόγκολ, µια βιτριολική, επικών διαστάσεων τοιχογραφία της ρωσικής κοινωνίας, στην πρώτη εµφάνισή του στην Ελλάδα.
Στην παράστασή του, που χαρακτηρίστηκε «ηχηρό χαστούκι στα ρωσικά ήθη», ο Σερεµπρένικοφ αποτυπώνει ανάγλυφα αυτό το κοινωνικό µωσαϊκό, µε όλη τη γοητεία και τον παραλογισµό του. Δέκα άντρες ερµηνευτές, που υποδύονται όλους τους χαρακτήρες, άντρες, γυναίκες αλλά και ζώα, φωνάζουν, γελάνε, χορεύουν, τραγουδάνε, γαβγίζουν επί σκηνής. Απατεώνες, αλκοολικοί, τζογαδόροι, µανιακοί, κλέφτες και διεφθαρµένοι δικηγόροι κατοικούν στο κατάµαυρα κωµικό όσο και ποιητικό σύµπαν του Γκόγκολ: µια πινακοθήκη εξωφρενικών χαρακτήρων, που προκαλούν αβίαστα το γέλιο, αλλά ταυτόχρονα φέρουν και κάτι το ανησυχητικά επίκαιρο κάτω από τη φαιδρή επιφάνειά τους, αφού, ντυµένοι µε σύγχρονα ρούχα, παραπέµπουν σε φιγούρες οικείες σε όλους µας. Σαν καταδικασµένες µαριονέτες, κινούνται ξέφρενα µέσα σε ένα κοντραπλακέ σκηνικό, που τελικά γίνεται το φέρετρό τους: αυτοί είναι οι Νεκρές ψυχές του έργου, που όχι µόνο επωφελούνται από τις απάτες τους σε βάρος των πεθαµένων δουλοπάροικων αλλά και, πλήρως εξαχρειωµένοι, καταλήγουν και οι ίδιοι στερηµένοι από ζωή, εξαϋλωµένοι όσο και οι θαµµένοι συµπατριώτες τους.
«Οδύσσεια. Μια ιστορία για το Χόλλυγουντ» σε σκηνοθεσία Κrzysztof Warlikowski
Με κεντρικό θεµατικό άξονα την οµηρική επιστροφή στην πατρίδα, ο διακεκριµένος πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Βαρλικόφσκι (Krzysztof Warlikowski) δηµιουργεί µια νέα θεατρική παράσταση, που κάνει πρεµιέρα τον Μάιο στη Βαρσοβία, λίγο πριν παρουσιαστεί και στην Πειραιώς 260. Η διεθνής συµπαραγωγή, την οποία το Φεστιβάλ είχε ανακοινώσει από πέρσι το καλοκαίρι, βασίζεται στο βιβλίο Chasing the King of Hearts της Hanna Krall και αφηγείται την «Οδύσσεια» µιας γυναίκας κατά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, µιας σύγχρονης Πηνελόπης, που διακινδύνευσε τη ζωή της για την επιστροφή του άντρα της και που, όπως µαρτυρά ο τίτλος, θα µπορούσε να εµπνεύσει ακόµα και σενάριο χολλυγουντιανής ταινίας.
Στο πλαίσιο της παράστασης οργανώνεται και το «Apocalypse Now. Working with paradox», ένα summer camp στη Βαρσοβία, όπου διακεκριµένοι συνεργάτες του Nowy Teatr θα δουλέψουν πάνω στους άξονες του έργου, µε δώδεκα συνολικά νέους καλλιτέχνες και σπουδαστές, από όλες τις χώρες-συµπαραγωγούς.
«Dionysos Stadt / Η πόλη του Διονύσου» σε σκηνοθεσία Christopher Rüping
Πώς ήταν η θεατρική εµπειρία των αρχαίων Ελλήνων όταν παρακολουθούσαν τρεις τραγωδίες και ένα σατυρικό δράµα µαζί, και γιατί η σηµερινή εµπειρία να περιορίζεται στο τυπικό δίωρο; Ποιος είναι ο τραγικός ήρωας στις µέρες µας και ποια τα αντίστοιχα τραγικά διλήµµατα των σύγχρονων ανθρώπων; Πώς θα µπορούσαµε να αυξήσουµε τη θεατρική απόλαυση κατά τα αρχαία πρότυπα; Ο 35χρονος Κρίστοφερ Ρύπινγκ, ένα από τα πλέον ανερχόµενα ονόµατα στην Ευρώπη, έψαξε τις απαντήσεις στη γενέτειρα του θεάτρου, την Αρχαία Ελλάδα, και δηµιούργησε µια µοναδική 10ωρη θεατρική παράσταση, προσεγγίζοντας µε σύγχρονη µατιά τα παραπάνω ερωτήµατα.
Διατρέχοντας τα δραµατικά έργα που αφηγούνται τις περιπέτειες του Προµηθέα, του Αχιλλέα, της Κασσάνδρας, της Ηλέκτρας, του Οδυσσέα και πολλών άλλων ηρώων, αυτή η µοντέρνα, ανατρεπτική και χιουµοριστική τετραλογία ξεκινά από το µεσηµέρι και περιλαµβάνει αναλυτικές οδηγίες για την παρακολούθηση του συνόλου των παραστάσεων, διαλείµµατα για φαγητό, ειδικές ασκήσεις για να ξεπιαστούν οι θεατές, αλλά και ξέφρενο πάρτι! Κέρδισε το βραβείο Καλύτερης Γερµανόφωνης Παράστασης στα βραβεία Nestroy 2019 και ανακηρύχθηκε Καλύτερη Γερµανική Παράσταση για το 2019 (Teater Heute), ενώ ο Ρύπινγκ ανακηρύχθηκε σκηνοθέτης της χρονιάς και ξεχωριστά βραβεία κέρδισαν για τις ερµηνείες τους οι ηθοποιοί της παράστασης.
«Κοµµάτια µιας γυναίκας» σε σκηνοθεσία Kornél Mundruczó
Μετά την «Αποµίµηση ζωής», που είχε συγκλονίσει το φεστιβαλικό κοινό το καλοκαίρι του 2018, ο Κορνέλ Μούντρουτσο (Kornél Mundruczó), παγκοσµίου φήµης σκηνοθέτης για το θέατρο και τον κινηµατογράφο, δηµιουργός της πολυσυζητηµένης Νυχτερίδας και του Λευκού θεού, που τιµήθηκε στις Κάννες, έρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών µε τη νέα του παράσταση, σε ανάθεση του TR Warszawa, εκ των πιο γνωστών πολωνικών θεάτρων στη διεθνή σκηνή.
Το «Κοµµάτια µιας γυναίκας» που υπογράφει η σταθερή συνεργάτιδά του Κάτα Βέµπερ, σεναριογράφος του Λευκού θεού και δραµατουργός του Αποµίµηση ζωής, είναι ένα καθηλωτικό οικογενειακό δράµα, µε ηρωίδα µια γυναίκα στη σύγχρονη Βαρσοβία. Μια τραυµατική εµπειρία γίνεται αφετηρία ενός καθολικού αναπροσδιορισµού: Η τριαντάχρονη Μάγια χάνει το µωρό της. Θα καταφέρει, άραγε, να βρει το κίνητρο να παλέψει για τον εαυτό της και τα αγαπηµένα της πρόσωπα; Θα µπορέσει να διεκδικήσει την προσωπική της ελευθερία και αυτοπραγµάτωση; Σύµφωνα µε τον σκηνοθέτη, «το µονοπάτι που επιλέγει η Μάγια είναι το µονοπάτι της µέσης γυναίκας. Βιώνει όλα όσα βιώνουν οι γυναίκες που βλέπουν τις επιθυµίες τους να συνθλίβονται και κυριεύονται από τον πόνο τους, µέχρι να µπορέσουν να ξανανοιχτούν, έτοιµες για ζωή, µε µεγαλύτερη ενσυναίσθηση, βάθος και, φυσικά, χαρά».
«Paisajes para no colorear / Τοπία χωρίς χρώµα» σε σκηνοθεσία Marco Layera
Εννέα έφηβες από τη Χιλή κατακτούν τη σκηνή και µιλούν για τη βία εναντίον των γυναικών. Η οµάδα Teatro La Re-sentida βασίστηκε σε συνεντεύξεις µε περισσότερα από εκατό κορίτσια και νεαρές γυναίκες που έζησαν καταστάσεις κακοποίησης, είτε ως θύµατα είτε ως µάρτυρες. Οι νεαρές ηθοποιοί –µεταξύ 15 και 19 ετών– αφηγούνται τις πραγµατικές αυτές ιστορίες, σχολιάζοντάς τες και αναπαριστώντας πολλά από τα περιστατικά.
Συναισθηµατικό και ευαίσθητο, οργισµένο και προκλητικό, αλλά ταυτόχρονα αποστασιοποιηµένο και αντικειµενικό, το έργο µάς προκαλεί να το ακούσουµε. Στόχος της οµάδας δεν είναι όµως να καταγράψει απλώς τη βία κατά των γυναικών, που αυξάνεται όλο και περισσότερο. Είναι κάτι ακόµα πιο επιτακτικό: να σπάσει επιτέλους τη σιωπή. Να κάνει το θέατρο αντίδοτο στον φόβο.
Η Χίλντουρ Γκουδναντόττιρ στην Πειραιώς 260
Το φετινό πρόγραµµα της Πειραιώς 260 ολοκληρώνεται µε µια µεγάλη έκπληξη! Η Χίλντουρ Γκουδναντόττιρ (Hildur Guðnadóttir), που πρόσφατα τιµήθηκε για τη µουσική της στο Τζόκερ του Τοντ Φίλιπς (βραβείο Όσκαρ, βραβείο BAFTA, Critics’ Choice Movie Award, Χρυσή Σφαίρα) έδωσε το δικό της, καθοριστικό στίγµα και στην επιτυχία της πολυβραβευµένης σειράς του HBO «Chernobyl», για την οποία τιµήθηκε µε βραβείο Γκράµµυ. Η ισλανδή µουσικός και συνθέτρια ηχογράφησε το σάουντρακ του «Chernobyl» στο εγκαταλειµµένο πυρηνικό εργοστάσιο Ignalina στη Λιθουανία, όπου µαζί µε τους συνεργάτες της Κρις Γουάτσον (Chris Watson) και Σαµ Σλέητερ (Sam Slater) µελέτησαν και αξιοποίησαν τις ηχητικές δυνατότητες του κτίσµατος –που αποτελείται από χώρους εµβαδού 600 µέτρων–, τους ήχους των µηχανηµάτων, φυσικά όργανα, ηλεκτρονικά µέσα και, κάποιες φορές, την ίδια της τη φωνή. Τώρα, σε ένα άλλο παλιό εργοστάσιο, στη δική µας Πειραιώς 260, η Χίλντουρ Γκουδναντόττιρ µάς προσκαλεί να απολαύσουµε ζωντανά τη µουσική του «Chernobyl», δηµιουργώντας εκ νέου τα µοναδικά της ηχητικά τοπία.
Chronotopia: Εβδοµάδα ηλεκτρονικής και πειραµατικής µουσικής
Το πρώην εργοστάσιο Τσαούσογλου στην Πειραιώς 260, που εδώ και χρόνια φιλοξενεί τις πρωτοποριακές παραστάσεις του Φεστιβάλ Αθηνών, αποτελεί όχι µόνο ζωντανό µνηµείο της ιστορίας της πόλης αλλά και σηµείο συνάντησης διαφορετικών οµάδων, σε µια προσπάθεια να αρθρωθεί ένας διάλογος για τις νέες καλλιτεχνικές και κοινωνικές τάσεις. Σε αυτήν την κατεύθυνση, το φετινό πρόγραµµα του Φεστιβάλ Αθηνών εστιάζει στην ηλεκτρονική µουσική και στις ποικίλες διασυνδέσεις της µε την έρευνα µέσω του πολυπρισµατικού πρότζεκτ «Chronotopia».
Μετά το περσινό, σύντοµο ντεµπούτο του στο Ινστιτούτο Γκαίτε και στο Ροµάντσο, το «Chronotopia» επιστρέφει φέτος, διευρυµένο, για πρώτη φορά στον χώρο της Πειραιώς 260, εγκαινιάζοντας µια συναρπαστική συνεργασία µεταξύ του Φεστιβάλ Αθηνών, του Ινστιτούτου Γκαίτε και του CTM Festival. Διεθνώς αναγνωρισµένο φεστιβάλ που στοχεύει στην ανάδειξη της σύγχρονης πειραµατικής και ηλεκτρονικής µουσικής, το CTM έχει καθιερωθεί εδώ και 21 χρόνια ως ένα από τα πλέον πρωτοποριακά φεστιβάλ του είδους του, αγκαλιάζοντας ένα πλήθος καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων σε όλο το φάσµα της club και sound culture. Παραµένοντας πιστό στις ρίζες του, συνδυάζοντας περιπετειώδεις ήχους µε ρηξικέλευθες οπτικοακουστικές περφόρµανς, το CTM απλώνεται στις σκηνές του Βερολίνου –από τις πλέον µαζικές, όπως το «Berghain», έως τις πιο αντεργκράουντ–, δίνοντας ένα βήµα τόσο σε καταξιωµένους όσο και σε ανερχόµενους καλλιτέχνες, για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους σε ένα πολυσυλλεκτικό κοινό.
Μέσα από την εξερεύνησή τους σε διαφορετικά είδη, οι καλλιτέχνες που θα συµµετάσχουν στο «Chronotopia» συνδιαλέγονται µε ποικίλες φόρµες και µέσα, προσφέροντας έναν αναστοχασµό πάνω σε ζητήµατα όπως η µη γραµµικότητα του χρόνου και του ήχου. Πώς συνοµιλεί κανείς µε τη µουσική κληρονοµιά µέσα από µια σχέση δυναµική, υπερβαίνοντας τα όρια µεταξύ χωρών και ειδών; Πώς µπορούν διάφορες παραδόσεις να παραµείνουν ζωντανές και ανεπηρέαστες από την εµπορευµατοποίηση, τη µουσειοποίηση και την εργαλειοποίηση;
Η εβδοµάδα Chronotopia περιλαµβάνει το MusicMakers HackLab, ένα διαθεµατικό (interdisciplinary) εργαστήριο µε έµφαση στην αλληλεπίδραση του ήχου, της περφόρµανς, των επιστηµών και των νέων τεχνολογιών, δράσεις δικτύωσης (networking events), ενηµερωτικές διαλέξεις µε εγχώριους καλλιτέχνες και labels. To «Chronotopia» κορυφώνεται µε µια συναυλία από την καλλιτέχνιδα Nene H και τη χορωδία Ensemble Basiani, που αποτελεί ειδική παραγγελία για το CTM 2020 και θα παρουσιαστεί στην Αθήνα µετά την πρεµιέρα της στο Βερολίνο, καθώς και δύο CTM Club Night.
Ωδείο Ηρώδου του Αττικού
C(H)ŒURS 2020
Κάθε νέα παραγωγή της βέλγικης οµάδας C de la B και του Αλαίν Πλατέλ (Alain Platel) αποτελεί γεγονός. Όσοι θεατές παρακολούθησαν την πρώτη εκδοχή του C(H)OEURS, που έκανε πρεµιέρα το 2012 στη Μαδρίτη, εντυπωσιάστηκαν από την εκρηκτική παράσταση, µε τη δύναµη του πλήθους, ένα εκπληκτικό παράδειγµα σκηνοθεσίας µεγάλου συνόλου, υπό τους ήχους του Βέρντι και του Βάγκνερ. Οκτώ χρόνια µετά, ο Πλατέλ επανέρχεται µε τη νέα, πιο σύγχρονη εκδοχή της παράστασης. Στη σκηνή του Ηρωδείου θα βρεθεί µια µεγάλη οµάδα καλλιτεχνών: η χορωδία και η ορχήστρα της Opera Ballet Vlaanderen, µαζί µε τους χορευτές της οµάδας C de la B. Το C(H)OEURS 2020 εστιάζει και πάλι στο πλήθος, αποκαλύπτοντας την οµορφιά και τη δύναµή του, εξερευνώντας τη σχέση µεταξύ υποκειµένου και κοινωνίας και τη λεπτή γραµµή ανάµεσα στο πάθος και τις συµβάσεις της εποχής µας.
«Ριγολέττος» του Τζουζέππε Βέρντι σε σκηνοθεσία Κατερίνα Ευαγγελάτου
Η πρώτη µεγάλη καλοκαιρινή παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 2020 είναι το σκοτεινό αριστούργηµα του Τζουζέππε Βέρντι «Ριγολέττος». Από το 1851, που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βενετία, έως σήµερα, ο «Ριγολέττος» έχει χειροκροτηθεί από χιλιάδες θεατές σε όλο τον κόσµο και δικαίως έχει χαρακτηριστεί µια από τις δηµοφιλέστερες όπερες όλων των εποχών.
Η Κατερίνα Ευαγγελάτου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, στη δεύτερή της συνεργασία µε τη Λυρική Σκηνή, θα δώσει τη δική της οπτική στο πολυαγαπηµένο έργο. Στον ρόλο του τίτλου, ο κορυφαίος έλληνας βαρύτονος, µε τη σπουδαία διεθνή σταδιοδροµία, Δηµήτρης Πλατανιάς και στον ρόλο της Τζίλντας η διακεκριµένη ελληνίδα υψίφωνος Χριστίνα Πουλίτση. Μαζί τους ένας από τους σηµαντικότερους τενόρους της εποχής µας, ο Μάθιου Πολεντσάνι (Matthew Polenzani), ο οποίος πρόσφατα ερµήνευσε τον ρόλο του Δούκα στη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης. Διευθύνει ο διεθνώς αναγνωρισµένος αρχιµουσικός Φιλίπ Ωγκέν (Philippe Auguin).
«Τόσκα» του Τζάκοµο Πουτσίνι
Τόσκα: µια ντίβα της όπερας, µια γυναίκα παράφορα ερωτευµένη, που ζηλεύει παθολογικά τον σύντροφό της. Σκάρπια: ένας σκοτεινός άντρας, µε απόλυτη εξουσία, που ηδονίζεται µε τον πόνο των θυµάτων του. Ανάµεσά τους, ο εραστής και αγνός πατριώτης Μάριο Καβαραντόσσι, που οδηγείται στον θάνατο. Όχι για τις ιδέες του, αλλά επειδή έχει δική του την Τόσκα, την οποία ποθεί ο Σκάρπια. Η µηχανή είναι καλά στηµένη, απ’ τις παγίδες του Σκάρπια δεν θα ξεφύγει κανείς.
Σε αυτό το θρίλερ, τα παράφορα πάθη υπογραµµίζονται από την άκρως υποβλητική µουσική του Τζάκοµο Πουτσίνι – δίκαια µια από τις δηµοφιλέστερες όπερες του ρεπερτορίου. Την εντυπωσιακή παραγωγή, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2012, υπογράφει ο διάσηµος αργεντινός σκηνοθέτης Ούγκο ντε Άνα (Hugo de Ana) – µια Τόσκα συναρπαστική, δραµατική και απολύτως συνεπής στο πνεύµα του συνθέτη, πλαισιωµένη από εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούµια. Διευθύνει ο διακεκριµένος ιταλός αρχιµουσικός Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι και πρωταγωνιστούν διεθνώς αναγνωρισµένοι µονωδοί, όπως οι Άννα Πιρότσι, Τσέλια Κοστέα, Ρικκάρντο Μάσσι, Τζόρτζιο Μπερρούτζι, Δηµήτρης Πλατανιάς, Αµπρότζο Μαέστρι κ.ά.
«Η Ιταλίδα στο Αλγέρι» του Τζοακίνο Ροσσίνι
Οι Μουσικοί της Καµεράτας και ο Γιώργος Πέτρου επιστρέφουν στο Φεστιβάλ Αθηνών, µε ένα από τα πιο αγαπηµένα έργα του οπερατικού ρεπερτορίου: την αριστουργηµατική όπερα Η Ιταλίδα στο Αλγέρι, από τον µετρ του είδους, και συνθέτη του θρυλικού Κουρέα της Σεβίλλης, Τζοακίνο Ροσσίνι. Ο πολυδιάστατος αρχιµουσικός Γιώργος Πέτρου έχει αποσπάσει διθυραµβικές κριτικές από τον διεθνή τύπο για τις ερµηνείες του στα έργα του Ροσσίνι και έχει χαρακτηριστεί από το περιοδικό Diapason «ροσσίνειος ερµηνευτής απαράµιλλης ακριβείας και µουσικότητας». Μαζί του ο πολυβραβευµένος βρετανός σκηνοθέτης Λώρενς Ντέηλ (Laurence Dale) και µια διεθνής διανοµή εξαιρετικής ποιότητας, της οποίας ηγούνται η ταλαντούχα ιταλίδα µεσόφωνος Λάουρα Βερρέκκια (Laura Verrecchia), ο διακεκριµένος βαρύτονος Σιµόνε Αλµπεργκίνι (Simone Alberghini) και ο αγαπηµένος Χάρης Ανδριανός.
«Η Ιταλίδα στο Αλγέρι» έχει χαρακτηριστεί, πολύ επιτυχηµένα, «µια απόλυτα οργανωµένη τρέλα». Ο µπέης Μουσταφά, µετά από χρόνια βαρετού γάµου µε τη σύζυγό του Ελβίρα, ονειρεύεται µια νέα σύντροφο. Μια όµορφη Ιταλίδα που ναυαγεί στις ακτές του Αλγερίου γίνεται το νέο αντικείµενο του πόθου του. Ερωτικά τρίγωνα, µεγάλα µυστικά, υπέροχες άριες και σπιρτόζικα µουσικά σύνολα απογειώνουν ένα από τα πιο σουρρεαλιστικά έργα στην ιστορία της όπερας.
Βραδιές τζαζ στο Ηρώδειο και στο Φεστιβάλ Αθηνών
Jazz at Lincoln Center Orchestra & Wynton Marsalis
Οι ξεχωριστές τζαζ βραδιές που φιλοξενεί φέτος το Ηρώδειο και το Φεστιβάλ Αθηνών ξεκινούν µε ένα από τα πιο σπουδαία και σηµαντικά ορχηστρικά σύνολα της σύγχρονης τζαζ, την Jazz at Lincoln Center Orchestra, που αποτελείται από κορυφαίους σολίστ, µουσικούς και ενορχηστρωτές και τη διευθύνει ο τροµπετίστας και συνθέτης Γουίντον Μαρσάλις (Wynton Marsalis), ένας από τους πιο διάσηµους και διακεκριµένους τζάζµεν των τελευταίων δεκαετιών.
Η ορχήστρα έχει συνεχή δηµιουργική παρουσία, τόσο συναυλιακή όσο και δισκογραφική, µε ρεπερτόριο που καλύπτει όλη την ιστορία της τζαζ. Ο καλλιτεχνικός της διευθυντής, ο Γουίντον Μαρσάλις, προέρχεται από µια σπουδαία µουσική οικογένεια, που έχει εµβαθύνει στην παράδοση της τζαζ και στην αντίστοιχη µουσική εκπαίδευση, ενώ ο ίδιος έχει διακριθεί τόσο στον τοµέα της τζαζ όσο και σε αυτόν της κλασικής µουσικής – έχοντας βραβευθεί µε Γκράµµυ και για τις δύο αυτές µουσικές κατηγορίες την ίδια χρονιά. Το έργο του Μαρσάλις θεωρείται θεµελιώδες για τη σύγχρονη τζαζ και η συναυλία του στο Ηρώδειο, µε την Jazz at Lincoln Center Orchestra, θα είναι µια πραγµατική εµπειρία.
Joshua Redman – Brad Mehldau – Christian McBride – Brian Blade A Moodswing Reunion
Το κουαρτέτο του σαξοφωνίστα Τζόσουα Ρέντµαν (Joshua Redman), µε τον πιανίστα Μπραντ Μέλνταου (Brad Mehldau), τον µπασίστα Κρίστιαν ΜακΜπράιντ (Christian McBride) και τον ντράµερ Μπράιν Μπλέιντ (Brian Blade), παρουσιάζεται ξανά εν δράσει, µ’ ένα νέο άλµπουµ και µια περιοδεία. Η κοινή ιστορία τους ξεκίνησε πριν από 25 χρόνια, όταν έβγαλαν τον δίσκο Moodswing. Τότε, το 1994, και οι τέσσερις ήταν ταχέως ανερχόµενα ταλέντα στην αµερικανική και τη διεθνή σκηνή της τζαζ – σήµερα και οι τέσσερις είναι πραγµατικοί jazzmasters, µε σπουδαία ιστορία ο καθένας. Ουσιαστικά, οι µεταξύ τους δεσµοί ποτέ δεν έσπασαν – πάντα ήταν σε επαφή και συνεργάζονταν σε διάφορα µουσικά πρότζεκτ. Τώρα, µε το Round Again, έχουµε ένα πραγµατικό σούπερ γκρουπ να επανασυνδέεται και να σουινγκάρει ξανά, µε τον εκπληκτικό τρόπο που το έκανε στα 90s. Και, πέρα από αυτόν τον χαρακτήρα του «σούπερ γκρουπ», θα νιώσουµε να εκπέµπουν ξανά τη µοναδική χηµεία και τη δηµιουργική δυναµική που χαρακτηρίζει, και δένει, αυτούς τους τέσσερις εκπληκτικούς τζάζµεν.
Jan Garbarek με τη συµµετοχή του Trilok Gurtu
Ο νορβηγός σαξοφωνίστας Γιαν Γκαρµπάρεκ (Jan Garbarek) είναι µια ιδιαίτερη περίπτωση. Το όνοµά του –και ο ήχος του– είναι σχεδόν ταυτόσηµο(ς) µε την έννοια, την ουσία και τη φύση της ευρωπαϊκής τζαζ αλλά και µε τον περίφηµο «ήχο» της ECM, της δισκογραφικής εταιρίας που έχει εκδώσει το σύνολο σχεδόν της ηχογραφηµένης µουσικής του. Παράλληλα, όµως, o λυρισµός και η ποιητική του προσέγγιση στη µουσική είναι δι-εθνικός και παν-ανθρώπινος.
Ο ήχος του Γιαν Γκαρµπάρεκ έχει σφραγίσει µεγάλες µουσικές άλλων (σε µια ευρεία γκάµα, από τον Κηθ Τζάρρετ ως την Ελένη Καραΐνδρου). Παράλληλα, και κυρίως, η δική του µουσική κινείται, εδώ και 50 χρόνια, στα ανώτατα επίπεδα της σύγχρονης καλλιτεχνικής δηµιουργίας, από την τζαζ ως την world και την κλασική µουσική. Ένα σηµαντικό κεφάλαιό της έχει την υπογραφή του Jan Garbarek Group, που συναποτελούν ο επί δεκαετίες βασικός συνεργάτης του γερµανός πιανίστας Ράινερ Μπρένινγκχάους (Rainer Brüninghaus), ο βραζιλιάνος µπασίστας Γιούρι Ντάνιελ (Yuri Daniel) και ο ινδός «µάγος» των κρουστών Τράιλοκ Γκούρτου (Trilok Gurtu).
Max Richter
Την πρώτη νύχτα του Ιουλίου, ένας από τους σηµαντικότερους ευρωπαίους συνθέτες της τελευταίας εικοσαετίας, ο Μαξ Ρίχτερ (Max Richter), έρχεται για πρώτη φορά στο Ηρώδειο.
Δηµιουργός µε φανατικό κοινό από όλα τα είδη µουσικής, καθώς δεν διστάζει να επιλέξει ύφος αναγεννησιακό ή ροµαντικό, να χρησιµοποιήσει ήχους ηλεκτρονικούς και πειραµατικούς –κάποιοι τον χαρακτηρίζουν νεο-κλασικό, άλλοι µεταµινιµαλιστή–, ο Ρίχτερ ξεχωρίζει για το προσωπικό του ύφος που γεφυρώνει πολλά στυλ. Έχει γράψει µουσική για το Βασιλικό Μπαλέτο της Μ. Βρετανίας, το American Ballet Theatre, το Nederlands Dans Theater και το Ballett Zürich, ενώ πολύ γνωστές και αγαπηµένες είναι οι συνθέσεις του που ακούστηκαν σε κινηµατογραφικές ταινίες (Βαλς µε τον Μπασίρ, Το νησί των καταραµένων, Προµηθέας κ.ά.). Έχει βραβευτεί πολλές φορές για το έργο του, µεταξύ άλλων από την Ευρωπαϊκή Ακαδηµία Μουσικής.
Στο ρωµαϊκό ωδείο, ο Ρίχτερ θα παρουσιάσει δύο δισκογραφικές δουλειές του: το αριστουργηµατικό The Blue Notebooks, έναν µουσικό στοχασµό πάνω στη βία και τον πόλεµο (2004/2018) που συµπεριλήφθηκε τον Σεπτέµβριο του 2019 στον κατάλογο µε τα σηµαντικότερα κλασικά έργα του 21ου αιώνα από τον βρετανικό Guardian, και το εµπνευσµένο από την αισθητική του χορού Infra (2010/2014).
Nils Frahm
Από το 2009, που εµφανίστηκε στη δισκογραφία, ο Γερµανός Νιλς Φραµ (Nils Frahm) έχει γνωρίσει µια σταθερά ανοδική πορεία και θεωρείται πλέον από τους πιο πρωτοποριακούς δηµιουργούς της σύγχρονης ευρωπαϊκής µουσικής σκηνής. Το πάθος, η ευαισθησία και ο ξεχωριστός χαρακτήρας της µουσικής του, µε τον συγκερασµό στοιχείων κλασικής, ηλεκτρονικής και ambient, έχουν δηµιουργήσει ένα φανατικό κοινό, που τον υποδέχεται µε ενθουσιασµό στις εµφανίσεις του.
Ο 37χρονος σήµερα Φραµ ξεκίνησε τις σπουδές του από την κλασική µουσική σε πολύ µικρή ηλικία, µαθαίνοντας πιάνο δίπλα στον Ναχούµ Μπρόντσκι (που δικός του δάσκαλος ήταν ένας από τους τελευταίους µαθητές του Τσαϊκόφσκι). Ξεχωρίζει για τον υψηλό επαγγελµατισµό του, τη µουσική του ποικιλοµορφία, την εφευρετικότητα και τη δεξιοτεχνία στις εκρηκτικές ζωντανές εµφανίσεις του! Για το καλοκαίρι του 2020 ο Φραµ έχει προγραµµατίσει µια σειρά επιλεγµένων εµφανίσεων στην Ευρώπη, µεταξύ των οποίων και τη συναυλία στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού.
Συναυλίες από Έλληνες τραγουδιστές στο Ηρώδειο
Λύκοι στη χώρα των θαυµάτων
Μια διαφορετική καλοκαιρινή βραδιά στο ρωµαϊκό ωδείο, µε ερµηνείες εσωτερικές, αφαιρετικές και ονειρικές, από δύο αγαπηµένους καλλιτέχνες. Ο Γιάννης Αγγελάκας και ο τσελίστας Νίκος Βελιώτης εισβάλλουν ως «Λύκοι» σε τραγούδια που αγάπησαν από την πρώτη τους εφηβεία µέχρι σήµερα, µε έρωτα και µινιµαλιστική ψυχεδέλεια. Στην τελευταία τους δισκογραφική δουλειά, που παρουσιάζουν για πρώτη φορά στο κοινό στο Ηρώδειο, κάνουν µια ήρεµη βόλτα σε τραγούδια-σταθµούς της ελληνικής δισκογραφίας των τελευταίων δεκαετιών, από τον Χατζιδάκι, τον Τσιτσάνη, τον Θεοδωράκη, τον Ξαρχάκο και τον Άκη Πάνου µέχρι τους Lost Bodies, τον Θάνο Ανεστόπουλο και τον Παύλο Παυλίδη.
Κάτι ανθίζει στο Ηρώδειο
Το Ηρώδειο θα στολιστεί µε τα χρώµατα ενός όµορφου ελληνικού κήπου σε µια µοναδική συναυλία, στην οποία η Μόνικα θα παρουσιάσει, για πρώτη φορά, το νέο της ελληνόφωνο άλµπουµ, έναν δίσκο που ετοίµαζε για περισσότερο από δέκα χρόνια, φροντίζοντάς τον σαν µικρό κήπο. Το αποτέλεσµα πλαισιώθηκε από την κατάλληλη οµάδα και αναµένεται τώρα να «ανθίσει», µε τη συµµετοχή του κόσµου, στην καρδιά του Ηρωδείου.
«Τι πιο ωραίο από το να νιώθεις να ξυπνούν οι αναµνήσεις της µουσικής που αγάπησες στο παρελθόν, ακούγοντας κάτι καινούργιο, κάτι ολόφρεσκο», λέει η αγαπηµένη τραγουδοποιός. Με την ορχήστρα της και µια νεανική χορωδία, µε παραδοσιακά όργανα όπως η λάφτα, το µαντολίνο και η άρπα, η Μόνικα θα προσφέρει µια εµπειρία που θα µας ταξιδέψει από το παρελθόν στο παρόν, µε παλιές επιτυχίες, νέα, ακυκλοφόρητα τραγούδια και πολλές εκπλήξεις. Κάτι ανθίζει στο Ηρώδειο…
Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου
«Ορέστης» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα
Ο Γιάννης Κακλέας µας έχει χαρίσει πολλές στιγµές γέλιου µε τις σκηνοθεσίες του στην αριστοφανική κωµωδία. Φέτος επιστρέφει στην Επίδαυρο, καταθέτοντας την πρώτη του σκηνοθεσία σε αρχαία ελληνική τραγωδία µε τον Ορέστη του Ευριπίδη, στη µετάφραση του Γιώργου Χειµωνά.
Ο Ευριπίδης πιάνει το νήµα του µύθου των δύο αδερφών, του Ορέστη και της Ηλέκτρας, αµέσως µετά τη δολοφονία της Κλυταιµνήστρας, για να τον φέρει πιο κοντά στα ανθρώπινα µέτρα και να µιλήσει για την επιβίωση των νέων σ’ έναν κόσµο που καθορίζεται από συνθήκες που τους ξεπερνούν. Κατατρεγµένος από τις Ερινύες, ο Ορέστης προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του στην Εκκλησία του Δήµου, όµως καταδικάζεται σε θάνατο. Μαζί µε την Ηλέκτρα και τον Πυλάδη αποφασίζουν να εκδικηθούν τον Μενέλαο, που δεν τους βοήθησε όπως είχε υποσχεθεί, πιάνουν αιχµάλωτη την Ερµιόνη και ετοιµάζονται να σκοτώσουν την Ελένη. Η απόγνωση τους οδηγεί στη βία, που είναι πια το µόνο τους όπλο. Η λύση θα δοθεί µε την παρέµβαση του θεού Απόλλωνα.
Ο «Ορέστης» είναι ένα έργο γεµάτο συγκρούσεις, ανατροπές, απολογίες και έντονο πολιτικό προβληµατισµό, που θέτει ερωτήµατα για τις σχέσεις των γενεών, των φύλων, για την κοινωνική συνοχή. Ο Γιάννης Κακλέας έχει µαζί του έναν εξαιρετικό θίασο πρωταγωνιστών: τον Άρη Σερβετάλη, τη Μαρία Πρωτόπαπα, τον Θανάση Παπαγεωργίου, την Ηλέκτρα Νικολούζου, τον Αιµιλιανό Σταµατάκη και δώδεκα ακόµα ηθοποιούς.
«Φιλοκτήτης» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Cezaris Graužinis
Η ιδιαίτερη προσέγγιση του Τσέζαρις Γκραουζίνις (Cezaris Graužinis) στην αρχαία ελληνική τραγωδία έχει κερδίσει τα τελευταία χρόνια µια ξεχωριστή θέση στις προτιµήσεις του ελληνικού κοινού. Φέτος, ο λιθουανός σκηνοθέτης επιστρέφει στην Επίδαυρο µε τον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή, την τραγωδία που πραγµατεύεται αριστουργηµατικά τη νίκη του συλλογικού έναντι του ατοµικού.
Εγκαταλειµµένος στη Λήµνο µετά από το δάγκωµα µιας έχιδνας, ο Φιλοκτήτης ζει σε µια σπηλιά σε ηµιάγρια κατάσταση, εξακολουθώντας, όµως, να έχει τα όπλα τού Ηρακλή. Ο Οδυσσέας µαζί µε τον Νεοπτόλεµο φτάνουν στο νησί και προσπαθούν µε κάθε τρόπο να ανακτήσουν τα όπλα, που είναι απαραίτητα για τη νίκη στον Τρωικό Πόλεµο. Ο Σοφοκλής µιλά µε µοναδικό τρόπο για την εγκατάλειψη, τον δόλο, την προδοσία και τη σύγκρουση της προσωπικής τιµής µε το καθήκον.
Το έργο θα ανέβει σε µετάφραση του Γιώργου Κιµούλη, που ερµηνεύει και τον οµώνυµο ρόλο. Στους κύριους ρόλους συναντάµε και άλλους δηµοφιλείς ηθοποιούς, όπως τον Βασίλη Μπισµπίκη, ως Οδυσσέα, και τον Δηµήτρη Γκοτσόπουλο, ως Νεοπτόλεµο.
«Προµηθέας Δεσµώτης» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη
Στη δεύτερη εµφάνισή του στην Επίδαυρο, ο Άρης Μπινιάρης συνεχίζει την έρευνα πάνω στην αρχαία τραγωδία, µε όχηµα τη µουσική. Στον Προµηθέα Δεσµώτη, µέσα από ένα παλλόµενο και ζωντανό ηχητικό περιβάλλον, αναδεικνύονται τα πρόσωπα µιας παλιάς, µα πάντα επίκαιρης ιστορίας. «Μιας ιστορίας που µπορεί να ακουστεί ως σκοτεινό σχόλιο για το παρόν ή ως φωτεινή ελπίδα για το µέλλον», όπως λέει ο ίδιος.
Δεµένος σε έναν βράχο, ο Προµηθέας τιµωρείται από τον Δία επειδή έδωσε τη φωτιά στους ανθρώπους. Το Κράτος και η Βία επιθεωρούν τον απρόθυµο Ήφαιστο, που έχει αναλάβει να τον δέσει σφιχτά µε αλυσίδες. Στην τραγωδία αυτή, που αποτελεί το µόνο σωζόµενο µέρος της τριλογίας του Αισχύλου για τον ήρωα, τον Προµηθέα επισκέπτονται οι Ωκεανίδες και ο ίδιος ο Ωκεανός, που µιλά για τη σκληρότητα του Δία, ενώ αργότερα καταφθάνει, κυνηγηµένη από τη µανία της Ήρας, η Ιώ. Ο Προµηθέας, σταθερός στην απόφασή του να βοηθήσει τους ανθρώπους και να εναντιωθεί στους θεούς, προσφέρει ένα διαχρονικό σύµβολο ελεύθερης συνείδησης και αντίστασης στην εξουσία. Τον Προµηθέα ερµηνεύει ο Γιάννης Στάνκογλου και τον θίασο συµπληρώνουν οι Ηρώ Μπέζου, Χρήστος Μαλάκης, Αλέκος Συσσοβίτης, Ιωάννης Παπαζήσης κ.ά.
«Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου
Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος δοκιµάζεται για πρώτη φορά σε σκηνοθεσία µεγάλης κλίµακας στην Επίδαυρο µε µια αγαπηµένη κωµωδία του Αριστοφάνη. Η Λυσιστράτη γράφτηκε το 411 π.Χ., µια χρονιά που η πόλη-κράτος της Αθήνας βρίσκεται στη δυσκολότερη καµπή της, εν µέσω Πελοποννησιακού Πολέµου. Η Σικελική Εκστρατεία έχει καταλήξει σε πανωλεθρία και ο Αλκιβιάδης έχει αυτοµολήσει στην πλευρά των Σπαρτιατών, οι οποίοι, οχυρωµένοι στη Δεκέλεια, επιτίθενται µε σφοδρότητα στους Αθηναίους. Εντός των τειχών, η κατάσταση είναι εξίσου ζοφερή, καθώς οι πολιτικοί τριγµοί οδηγούν σε αποδυνάµωση την Εκκλησία του Δήµου και οι ολιγαρχικοί κάνουν έντονη την παρουσία τους.
Ο Αριστοφάνης παρουσιάζει τη Λυσιστράτη στα Λήναια του 411 π.Χ., µεταφέροντας τη γυναίκα από τον «Οίκο» στον «Δήµο» (όπως θα κάνει αργότερα και στις Εκκλησιάζουσες) και προσφέροντάς της τη δυνατότητα πολιτικής δράσης για όσα αφορούν το σπίτι αλλά και την πόλη της.
Η Λυσιστράτη, που µπορεί να «λύσει στρατούς», σίγουρα µπορεί να φτιάξει τη δική της «ουτοπία». Και κάπως έτσι ο Αριστοφάνης, µέσω της κωµωδίας του, κλείνει το µάτι στην πολιτική, προτείνοντας µια λύση που βρίσκεται «έξω από τα καθιερωµένα»
«Πέρσες» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Δηµήτρη Λιγνάδη
Οι «Πέρσες» (472 π.Χ.) είναι το παλαιότερο πλήρες δράµα που σώζεται στις µέρες µας και, ταυτόχρονα, ένα ιστορικό ντοκουµέντο για τη σηµαντικότερη σύγκρουση της δεύτερης περσικής εισβολής στην Ελλάδα, τη ναυµαχία της Σαλαµίνας. Μια από τις πιο καθοριστικές µάχες στην ιστορία της ανθρωπότητας αποτελεί το θέµα της τραγωδίας του Αισχύλου, ο οποίος πήρε µέρος σ’ αυτήν.
Χωρίς θριαµβολογίες και κοµπασµούς και µε σεβασµό στην οδύνη των ηττηµένων, ο Αισχύλος παραδίδει έναν ύµνο για την ελευθερία του ατόµου και αντιπαραθέτει τα δηµοκρατικά ιδεώδη απέναντι στη δεσποτική µοναρχία και την τυφλή υποταγή στην εξουσία. Η νίκη στεφανώνει εκείνους που ακολουθούν τη σύνεση, ενώ ο µηχανισµός της δικαιοσύνης τιµωρεί όποιον, µε οδηγό την αλαζονεία, ξεπερνάει τα όρια, προσβάλλοντας, µε την έπαρσή του, θεούς και ανθρώπους.
«Ιφιγένεια η εν Ταύροις» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη
Μέσα στα συντρίµµια του Πελοποννησιακού Πολέµου, σε µια περίοδο κρίσης –που θυµίζει, µε έναν τρόπο, τη σηµερινή–, ο Ευριπίδης γράφει την Ιφιγένεια εν Ταύροις. Μετά τον φόνο της Κλυταιµνήστρας, ο Ορέστης, κυνηγηµένος από τις Ερινύες, φτάνει στη χώρα των Ταύρων µαζί µε τον Πυλάδη. Έχει πάρει χρησµό να κλέψει το άγαλµα της θεάς Άρτεµης και να το πάει στην Αθήνα, για να εξιλεωθεί. Δεν ξέρει πως η αδερφή του Ιφιγένεια, που, µε την παρέµβαση της θεάς έχει γλιτώσει από τη θυσία για την οποία την προόριζε ο πατέρας της, Αγαµέµνονας, είναι ιέρεια στον ναό. Τι σηµαίνει να είσαι εξόριστος και ξένος; Υπάρχουν καλοί και κακοί θεοί; Πώς ξεφεύγει ο άνθρωπος από το παρελθόν και τη µοίρα του; Μπορεί να ανοίξει δρόµο για ένα καινούργιο µέλλον όταν όλα φαντάζουν αδύνατα; Με αφορµή το µεγαλείο της αδερφικής αγάπης, ο ποιητής υπενθυµίζει τις µεγάλες αξίες που βλέπει να χάνονται.
Ο Γιώργος Νανούρης για την πρώτη σκηνοθεσία του στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου επιλέγει µερικούς από τους πιο αγαπηµένους του συνεργάτες και δηµιουργεί έναν θίασο αποτελούµενο από µια νέα γενιά εξαιρετικών ηθοποιών. Μαζί τους και η Χάρις Αλεξίου. Όλοι µαζί θα δουλέψουν µε στόχο να αναδείξουν, µε τον πιο λιτό και ουσιαστικό τρόπο, τα νοήµατα αλλά και τη γοητεία της ξεχωριστής αυτής τραγωδίας.
«Βάκχες» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Νικαίτη Κοντούρη
Οι «Βάκχες» είναι η µοναδική σωζόµενη τραγωδία όπου ο θεός Διόνυσος συµµετέχει ως δραµατικό πρόσωπο. Στο έργο, το πέρασµα του θεού από τη Θήβα διαταράσσει τις ισορροπίες και τις συµπεριφορές και καταλήγει στην υπέρβαση των ανθρώπινων ορίων. Οι γυναίκες έχουν εγκαταλείψει την πόλη και έχουν καταφύγει ως µαινάδες στον Κιθαιρώνα. Ο βασιλιάς Πενθέας αποφασίζει να στραφεί εναντίον τους και να επιβάλει την τάξη, φυλακίζει τον θεό, αλλά, καθώς κυριεύεται από αυτόν, οδηγείται σταδιακά στην καταστροφή.
«Τελετουργία της συγκίνησης, του συναισθήµατος, του µένους και του παραλόγου µπορούν να χαρακτηριστούν οι Βάκχες του Ευριπίδη». Η Νικαίτη Κοντούρη τοποθετεί µε αυτά τα λόγια τη σκηνοθετική της µατιά στην ανεξάντλητη αυτή τραγωδία, που παραµένει πάντα ανοιχτή σε νέες προσεγγίσεις και αναγνώσεις. Στο πρωταγωνιστικό δίδυµο, ο Άκης Σακελλαρίου ερµηνεύει τον Διόνυσο και ο Νίκος Κουρής τον Πενθέα, ενώ τον θίασο συµπληρώνουν εξαιρετικοί ηθοποιοί: Φιλαρέτη Κοµνηνού (Αγαύη), Στέλιος Μάινας (Κάδµος), Θέµης Πάνου (Φρουρός, Αγγελιοφόρος), Ιωάννα Παππά (Τειρεσίας), Ρηνιώ Κυριαζή (Αγγελιοφόρος, Κορυφαία) κ.ά.
«Ιχνευταί» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρµαρινού
Ο Απόλλωνας έχει αναθέσει στους Ιχνευτές Σατύρους να βρουν τα χαµένα βόδια του, µε τη βοήθεια του Σειληνού και µε αντάλλαγµα την ελευθερία τους και χρυσάφι. Ακολουθώντας τα ίχνη των ζώων, οι Ιχνευτές οδηγούνται σε µια σπηλιά από τον ήχο της λύρας που έχει µόλις εφεύρει ο Ερµής.
Οι «Ιχνευτές» του Σοφοκλή ήρθαν στο φως στις αρχές του 20ού αιώνα σε παπύρους που ανακαλύφθηκαν στις αρχαιολογικές ανασκαφές της Οξυρρύγχου της Αιγύπτου. Από το σατυρικό αυτό δράµα βρέθηκαν µόνο 400 στίχοι, κάτι που έχει καταστήσει την ανασύσταση του έργου από τα πιο γοητευτικά πονήµατα για τους ανθρώπους του θεάτρου. Πρόκειται για τη µόνη µαρτυρία που έχουµε σε δραµατικό έργο για το πώς έγινε ο Απόλλωνας θεός της Μουσικής, αλλά κυρίως για το πώς έφτασε για πρώτη φορά η Μουσική στα αυτιά των ανθρώπων. Φέτος, το σπάνιο αυτό έργο θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό σε σκηνοθεσία του Μιχαήλ Μαρµαρινού που επιστρέφει στο Φεστιβάλ και στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου µ’ αυτό το «ασύλληπτο κείµενο/µνηµείο», όπως το χαρακτηρίζει.
Πρόκεται για µια «θεογονία της ίδιας της Μουσικής, που παραδίδει παρακαταθήκη σε όλες τις επόµενες και επερχόµενες γενιές το πώς, από ποιο συµβάν γεννήθηκε. Πώς, µέσα από µια εξαιρετικά χαριτωµένη πλοκή, που µόνο ένα ελληνικό πνεύµα, σπινθηροβόλο σαν του εύζωου Σοφοκλή µπορούσε να αιχµαλωτίσει, παραδόθηκε λύρα από καυκί χελώνας, αντίδωρο του πονηρού µωρού, θεού κλέφτη Ερµή, στα χέρια του µετέπειτα θεού της Μουσικής, του Απόλλωνα. Και, έκτοτε, άρχισε να κατηφορίζει την πλαγιά, αυτή τη συγκεκριµένη πλαγιά της Ζήρειας –του όρους Κυλλήνη–, για να αλλάξει, µε τη γέννηση και το άγγιγµά της, τις ψυχές και τις ζωές των ανθρώπων – µια και χωρίς τη Μουσική ίσως να µην υπήρχε πολιτισµός».
«Όρνιθες» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα
Ο Πεισθέταιρος και ο Ευελπίδης, απαυδισµένοι από τη διαφθορά σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονοµικό επίπεδο στην οποία έχει περιέλθει η πόλη, φεύγουν για να βρουν τον Τηρέα, τώρα πια Έποπα, κάποτε άνθρωπο, τώρα τσαλαπετεινό, για να µάθουν από αυτόν και από τα άλλα πουλιά –που πετούν ψηλά και ίσως γνωρίζουν– αν υπάρχει κάποιος τόπος ειρηνικός, να πάνε να ζήσουν εκεί. Μαζί θα ιδρύσουν µια νέα Πολιτεία, µεταξύ ουρανού και γης, που θα εξουσιάζει ταυτόχρονα θεούς και ανθρώπους και όπου τα πουλιά θα έχουν τη θέση που τους αναλογεί.
Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος παρουσιάζει την αγαπηµένη, διαχρονική κωµωδία του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα και µετάφραση Κ.Χ. Μύρη, µε εξαιρετικούς συντελεστές. Τους κεντρικούς ρόλους ερµηνεύουν ο Ταξιάρχης Χάνος και ο Χρήστος Στέργιογλου, πλαισιωµένοι από πολυπληθή θίασο ηθοποιών και χορευτών.
Διαβάστε αναλυτικά το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, εδώ.
Φωτογραφικό υλικό
