Η προστασία της Μεγάλης και της Μικρής Πρέσπας, ενός από τα αρχαιότερα συστήματα γλυκού νερού στην Ευρώπη, έχει γίνει εφικτή χάρη στη συνεργασία Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) από την Ελλάδα, την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, παρακάμπτοντας τις πολιτικές και εθνικιστικές εντάσεις των Βαλκανίων.
Η Μυρσίνη Μαλακού, επικεφαλής της Εταιρείας Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ), της ελληνικής ΜΚΟ, συνοψίζει τη δράση τους με μία φράση: «Τρεις χώρες, δύο λίμνες, ένας προορισμός».
🌍 Οι Πρέσπες: Ένα Αρχαίο και Μοναδικό Οικοσύστημα
Οι λίμνες της Πρέσπας, περιτριγυρισμένες από βουνά, διαμορφώθηκαν πριν από περίπου πέντε εκατομμύρια χρόνια, πολύ πριν την εμφάνιση των εθνικών συνόρων.
-
Διαμοιρασμός: Τις υπέροχες αυτές λίμνες μοιράζονται η Ελλάδα, η Αλβανία και η Βόρεια Μακεδονία.
-
Βιοποικιλότητα: Το οικοσύστημα φιλοξενεί πάνω από 2.000 είδη ψαριών, πουλιών, θηλαστικών και φυτών.
🦢 Ο Αργυροπελεκάνος: Το Σύμβολο της Συνεργασίας
Ο αργυροπελεκάνος είναι ένα σπάνιο είδος υπό εξαφάνιση που έχει τη μεγαλύτερη αποικία του στις Πρέσπες, με περίπου 1.500 ζευγάρια. Ο ίδιος ο πελεκάνος λειτουργεί ως απόδειξη ότι τα πολιτικά σύνορα δεν έχουν σημασία για την άγρια ζωή.
Όπως εξηγεί η Μυρσίνη Μαλακού: «Φωλιάζουν στην Ελλάδα, τρέφονται στη Βόρεια Μακεδονία και κοιμούνται στην Αλβανία».
🤝 Η Διασυνοριακή Συνεργασία ΜΚΟ (Prespa Net)
Παρά τον εθνικισμό που κυριαρχεί στα Βαλκάνια (π.χ., η μακρά διαμάχη Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας για το όνομα), η κρίση που αντιμετωπίζουν οι λίμνες κατέστησε τη συνεργασία επιτακτική ανάγκη.
-
Έναρξη: Μετά την πτώση του κομμουνισμού, οι περιβαλλοντικές ΜΚΟ στις τρεις χώρες άρχισαν να επικοινωνούν ανεπίσημα, ανταλλάσσοντας σκέψεις και απόψεις, καθώς τα κράτη (σε Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία) ήταν ακόμη υπό συγκρότηση.
-
Προσέγγιση: Οι ΜΚΟ του δικτύου Prespa Net αντιμετωπίζουν τις λίμνες ως περιβαλλοντικό ζήτημα και όχι ως εθνικό.
-
Αποτελεσματικότητα: Η δυναμική τους έγκειται στην ικανότητα του ανεπίσημου δικτύου να παρακάμπτει τα εμπόδια που θέτουν οι κυβερνήσεις.
🌡️ Κλιματική Αλλαγή και Ανθρώπινη Δραστηριότητα
Εδώ και είκοσι χρόνια, οι λίμνες των Πρεσπών αντιμετωπίζουν εμφανή προβλήματα, με τα νερά να υποχωρούν σταθερά και τη θέση τους να παίρνουν βράχια, παραλίες, ακόμη και βοσκοτόπια.
Η Ντανιέλα Ζαέτς, από τη Μακεδονική Οικολογική Εταιρεία, αποδίδει την υποχώρηση των υδάτων σε δύο παράγοντες:
-
Κλιματική Αλλαγή.
-
Ανθρώπινη Δραστηριότητα: Η γεωργία και ειδικότερα η άρδευση οπωρώνων με νερό της λίμνης καταστρέφει τους υγροτόπους.
💡 Το Όραμα του Οικοτουρισμού
Οι κάτοικοι και των τριών χωρών, μαζί με τις ΜΚΟ, οραματίζονται την ενίσχυση των τοπικών οικονομιών μέσω του διασυνοριακού οικοτουρισμού, ως μια προσοδοφόρα ευκαιρία δίχως να βλάπτει τη φύση.
Το Ενιαίο Όραμα: Οι τουρίστες θα μπορούν να περπατούν σε δίκτυα μονοπατιών που διασχίζουν σύνορα χωρίς εμπόδια, να τρώνε ψάρια από καθαρές λίμνες και να επισκέπτονται τοπικές επιχειρήσεις, σε ένα ενιαίο πλαίσιο για όλες τις παραλίμνιες κοινότητες.
Η Τρέχουσα Πραγματικότητα: Προς το παρόν, η περιοχή υποδέχεται λίγους επισκέπτες, η υποχώρηση των υδάτων κάνει τη λίμνη θολή, γεμάτη άλγη, και το μονοπάτι γύρω από τις λίμνες παραμένει ημιτελές.
📈 Η Νέα Γενιά
Τόσο η Μαλακού όσο και η Ζαέτς τονίζουν τη σημασία της συνεργασίας με τους νέους:
-
Οι νεότερες γενιές περιβαλλοντολόγων επηρεάζονται λιγότερο από τον τοξικό εθνικισμό.
-
Η Μακεδονική Οικολογική Εταιρεία οργανώνει επισκέψεις σε σχολικές τάξεις στα εθνικά πάρκα για να δείξει στα παιδιά πώς δουλεύουν.
