Οδηγός Παρακολούθησης Ασιατικών Ταινιών: Ιαπωνία. Από τη στήλη «Έι γκα» του Παναγιώτη Κοτζαθανάση.
Με τις διαφορές ανάμεσα στον Δυτικό και τον Ασιατικό κινηματογράφο να είναι πραγματικά πολλές, και τον δεύτερο να παραμένει σχετικά άγνωστος ακόμα, τουλάχιστον στη χώρα μας (πρέπει να είμαστε μία από τις ελάχιστες πλέον χώρες παγκοσμίως, που δεν έχουμε αμιγώς ασιατικό φεστιβάλ κινηματογράφου), ένας οδηγός για την παρακολούθηση των συγκεκριμένων ταινιών κρίνεται απαραίτητος. Για να μην γενικεύσουμε εντελώς όμως, μιας και η βιομηχανία των χωρών που θα αναφερθούμε (Ιαπωνία, Ν. Κορέα, ευρύτερη Κίνα) παράγει εξαιρετικά μεγάλο αριθμό παραγωγών κάθε χρόνο, θα πιάσουμε κάθε χώρα ξεχωριστά. Ξεκινάμε από την Ιαπωνία.
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Ο Κουροσάβα πέθανε. Έχουν περάσει 23 χρόνια από την τελευταία του ταινία, «Ο Δάσκαλος» και 31 από την τελευταία πραγματικά καλή του παραγωγή, «Ραν». Συμφωνώ πως ο «Χρυσός Αιώνας» του Ιαπωνικού κινηματογράφου ήταν οι δεκαετίες του ’50 και του ’60, με δημιουργούς όπως ο Όσιμα, ο Μιζογκούτσι, ο Όζου, ο Σίντο και ένα σωρό άλλοι, αλλά η εποχή αυτή έχει περάσει ανεπιστρεπτί και ο σύγχρονος ιαπωνικός κινηματογράφος ελάχιστη σχέση έχει με εκείνον των συγκεκριμένων δεκαετιών. Μην ψάχνετε λοιπόν «7 Σαμουράι» και «Ταξίδι στο Τόκιο», και παρακαλώ αφήστε και μένα ήσυχο που κάθε φορά που μιλάω για Ιαπωνία, όλοι για Κουροσάβα μου αναφέρουν.
Έχοντας λοιπόν υπόψιν το συγκεκριμένο γεγονός, πάμε να δούμε τι χρειάζεται για να παρακολουθήσει κάποιος σύγχρονο ιαπωνικό κινηματογράφο.
Καταρχάς ψάξιμο. Η Ιαπωνία είναι μια χώρα 127 εκατομμυρίων εν δυνάμει καταναλωτών, και σε συνδυασμό με την εσωστρέφεια που χαρακτηρίζει την βιομηχανία κινηματογράφου, οι εταιρείες δεν νοιάζονται ιδιαίτερα για τις εξαγωγές, ιδιαίτερα όταν χρειάζεται να αλλάξουν τακτικές για να έχουν εμπορική επιτυχία και εκτός των τειχών, μιας και η εσωτερική κατανάλωση υπερκαλύπτει τις ανάγκες τους. Ως εκ τούτου, οι ιαπωνικές παραγωγές δεν είναι και τόσο εύκολο να βρεθούν, με εξαίρεση κάποιων δημιουργών όπως ο Χιροκάζου Κορεέντα, ο Κιγιόσι Κουροσάβα, η Ναόμι Καβάσε ο Τακάσι Μίικε και ο Σιόν Σόνο οι οποίοι έχουν ενσωματωθεί στο κύκλωμα των διεθνών φεστιβάλ. Πέρα από αυτούς, η εύρεση των υπολοίπων είναι αρκετά δύσκολη και ουσιαστικά ακατόρθωτη σε αυτούς που δεν γνωρίζουν καλά αγγλικά, μιας και ελληνικοί υπότιτλοι δύσκολα βρίσκονται.
Κατά δεύτερο λόγο, υπομονή. Οι ρυθμοί των mainstream ιαπωνικών ταινιών (οι περισσότερες από αυτές είναι ανεξάρτητες παραγωγές) είναι αρκετοί αργοί, οι διάλογοι σαφώς λιγότεροι, ιδιαίτερα σε σχέση με το Χόλιγουντ, ενώ σπάνια εμφανίζεται και αυτή η μίξη εικόνας και μουσικής που κάνει τόσο εύπεπτες τις αμερικάνικες ταινίες. Επιπλέον, υπάρχουν παραγωγές που απαιτούν και μια σχετική ή και πιο βαθιά ενίοτε γνώση της ιαπωνικής κουλτούρας, όπως πχ το φετινό «Ταξίδι στην άλλη Όχθη». Αν όμως εκτιμάτε τον ρεαλισμό, την προσήλωση στην λεπτομέρεια και τα πρωτότυπα σενάρια, δεν θα βρείτε κάπου καλύτερα. Οι τρεις πρώτοι που αναφέραμε στην προηγούμενη παράγραφο ανήκουν στην κατηγορία αυτή Ενδεικτικά να αναφέρω και κάποιες παραγωγές χαρακτηριστικές του συγκεκριμένου στυλ. «Είμαστε Ακόμα Όρθιοι», «Κανείς Δεν Ξέρει», «Πατέρας και Γιος» του Κορεέντα. «Tokyo Sonata», του Κουροσάβα. «Πληγωμένο Δάσος» και «Ένα Βράδυ με Πανσέληνο» της Καβάσε.
Όσο αναφορά τις «undeground» παραγωγές, με πολλές από αυτές να ανήκουν στους Σόνο και Μίικε που προαναφέραμε, προϋποθέτουν σίγουρα ανοχή σε κάθε είδους ακραίο, είτε από άποψη βίας, είτε από άποψη ερωτισμού (οι Ιάπωνες έχουν μια τάση να ξεφεύγουν και στα δύο) είτε ακόμα και από άποψη χιούμορ, που ουδεμία σχέση έχει με το δικό μας. Ο μέσος θεατής μάλλον θα φύγει τρέχοντας βλέποντας ιαπωνικό exploitation, και καλύτερα να μη μιλήσω για σπλάτερ. Ενδεικτικά πάλι, να αναφέρω τα «Ένοχοι Ηδονής», «Αγάπης Έκρηξη» και «Cold Fish», του Σόνο, «Crows Zero», «Lesson of Evil», «Ichi the Killer» ενώ αν κάποιος θέλει να τραβήξει πραγματικά στα άκρα μπορεί να τσεκάρει τα «Tokyo Gore Police» του Γιοσχίχιρο Νισιμούρα, «Grotesque» του Κότζι Σιραίσι και «Late Bloomer» του Γκο Σιμπάτα. Η λίστα βέβαια είναι ατελείωτη.
Για όσους πάντως δεν αντέχουν, υπάρχει το Studio Ghibli και ο Μιγιαζάκι (αν και μάλλον αποσύρθηκε αυτός) και άλλες ανάλογες εταιρίες, που προσφέρουν anime υψηλής ποιότητας για όλη την οικογένεια, όπως πχ το «Ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων» ή το πιο πρόσφατο «The Boy and the Beast». Τα άνιμε γενικότερα είναι η σημαντικότερη εξαγωγική βιομηχανία στο χώρο του ιαπωνικού θεάματος, με τις ΗΠΑ να κρατούν τα σκήπτρα όσο αναφορά τις εισαγωγές. Ακραίες παραγωγές βέβαια, υπάρχουν και εδώ, όπως το «Shigurui: Death Frenzy» ενώ σίγουρα αξίζει να τσεκάρετε το όλο franchise του «Ghost In The Shell», το οποίο ξεκίνησε το 1995 και συνεχίζει μέχρι σήμερα. Η αλήθεια βέβαια είναι πως ο χώρος και ιδιαίτερα οι άνιμε σειρές, απευθύνονται στην πλειονότητά τους σε εφήβους και γενικότερα σε νεαρότερες ηλικίες.
Τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιωθεί αισθητά και οι κινηματογραφικές μεταφορές άνιμε και μάνγκα, με τίτλους όπως τα «Parasyte», «As the Gods Will», «Tag» και πολλά άλλα.
Να σημειώσω τέλος πως η φάση του J-horror, με «Ringu», «Η Κατάρα» κτλ έχει τελειώσει από χρόνια, οπότε μην ψάχνετε.
Φωτό πρωτοσέλιδου: Από τον τάφο του Ακίρα Κουροσάβα!
Οι Οδηγοί Παρακολούθησης Ασιατικών Ταινιών, συνεχίζονται…
Φωτογραφικό υλικό
