AΠΟ ΤΗΝ ΜΑΡΙΑ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
.
Όταν κάποιος αποφασίσει να παραβρεθεί σε μια παρουσίαση βιβλίου, έχει συγκεκριμένες προσδοκίες: θα δει από κοντά το συγγραφέα, θα ενημερωθεί για την υπόθεση και τα παρελκόμενα του βιβλίου, ίσως αγοράσει και ένα υπογεγραμμένο αντίτυπο και τέλος. Κανείς δεν περιμένει ότι θα προβληματιστεί, θα συγκινηθεί, θα μάθει, ακόμα και θα διασκεδάσει σε μια παρουσίαση! Αυτό ακριβώς συνέβη στις 5 του Νοέμβρη, στην παρουσίαση του βιβλίου της Έλενας Χουσνή «Καταραμένες Πολιτείες», στην Πρωτοπορία Θεσσαλονίκης. Πραγματικά, μια ξεχωριστή, ιδιαίτερη εκδήλωση που μας ικανοποίησε υπέρ του δέοντος. Μια παρουσίαση φόρος τιμής στους ανώνυμους νεκρούς, στο νησί της Σάμου, στην αγάπη, στη μουσική και στον Άνθρωπο.
Το βιβλίο έχει θέμα βαρύ και δύσκολο. Τη ζωή στο Λεπροκομείο της Σάμου, την αρρώστια, το στίγμα, την απανθρωπιά. Μέσα ,όμως, από το κακό, το Καλό βρίσκει τρόπο ν’ αναδυθεί. Αυτό ακριβώς ήταν και το θέμα. Το Λεπροκομείο δεν ήταν μόνο τόπος μαρτυρίου, αλλά και τόπος όπου έζησαν άνθρωποι που είχαν και καλές στιγμές: αγάπησαν, γέλασαν, τραγούδησαν και δέχτηκαν την ανθρωπιά των άλλων. Το τραγούδι ήταν πολύ σημαντικό κομμάτι της παρουσίασης και έντυσε με πολύ όμορφο και συγκινητικό τρόπο την παρουσίαση. Χάρη στη μουσικολόγο κ. Μαρία Τζιβάνογλου και στους μαθητές της Αντώνη Ασπρίδη,Γιώργο Μαύρο και Ελίνα Σάντοβα, η βραδιά πήρε μια αναπάντεχη τροπή. με τραγούδια δεκαετίας του ’50,αλλά και τα «Μαλαματένια Λόγια» του Μάνου Ελευθερίου και τη «Σαμιώτισσα»(!!!). Μεταφερθήκαμε έστω και για λίγο στην ατμόσφαιρα του βιβλίου, αποσπάσματα του οποίου διαβάστηκαν με την κατάλληλη μουσική υπόκρουση. Άλλωστε, η μουσική είναι παρούσα παντού μέσα στο βιβλίο, αφού «η λογοτεχνία έχει το δικό της πεντάγραμμο», όπως υποστήριζε σθεναρά και η κ.Χουσνή…
Την εκδήλωση άνοιξε η συμπαθέστατη πρόεδρος του συλλόγου Σαμιωτών Θεσσαλονίκης, «Ο Πυθαγόρας», κ. Σταματία Γρηγορίου, δίνοντάς μας το τοπικό στίγμα των γεγονότων: η Σάμος αντιμετώπισε πολύ ανθρώπινα τους λεπρούς της σε σχέση με άλλα μέρη όπου υπήρχαν λεπροκομεία. Το Λεπροκομείο Καρλοβασίου -το σκηνικό του βιβλίου- υπήρξε πρότυπο για την εποχή, αν και σήμερα ρημάζει. Ωστόσο, το στίγμα της ασθένειας ποτέ δεν ξεπεράστηκε εντελώς, ακόμα και σήμερα, εν έτει 2018,όπως υπογράμμισαν οι επόμενοι ομιλητές. Ο εκδότης, κ. Γιάννης Χουτόπουλος ,μας υπενθύμισε την προτίμηση της συγγραφέως στα δύσκολα θέματα, που είναι –θέλουμε δε θέλουμε-μέρος της ιστορίας και της καθημερινότητάς μας. Πως ,όμως, μπορεί να γράψει κάποιος για τέτοια ζητήματα, χωρίς να γίνεται μελό ,ήταν το θέμα της επόμενης ομιλήτριας, της βιβλιοθηκονόμου κ. Λένας Παπαθανασίου, η οποία υπογράμμισε την ικανότητα της συγγραφέως να ισορροπεί με δεξιοτεχνία σε λεπτό σχοινί: ανάμεσα στα γεγονότα και στο συναίσθημα. Το βιβλίο είναι όλο μια αληθινή ιστορία, με στοιχεία πραγματικά, με αληθινούς ανθρώπους που έζησαν και πέθαναν εκεί. Με ανθρώπους που τους ξέγραφαν όλοι, ακόμα και οι οικογένειές τους, κάνοντάς τους μνημόσυνα ενώ ήταν ακόμα εν ζωή! Παράλληλα, η ασθένεια είναι ένα θέμα λεπτό, ευαίσθητο και σκληρό, δεν μπορείς να είσαι ψυχρός παρουσιαστής των γεγονότων. Το υπερβολικό συναίσθημα ,όμως, θα έβλαπτε το σκοπό του βιβλίου, που δεν είναι η απλή πρόκληση συγκίνησης και ο οίκτος. Σκοπός είναι η απόδοση τιμής στους ανώνυμους νεκρούς κάθε «λέπρας», ο στοχασμός για το πώς αντιμετωπίζουμε την ετερότητα ακόμα και σήμερα και το πόσο αναγκαία είναι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης για τόσο ανθρώπινα θέματα, όπως τόνισε η δημοσιογράφος κ. Κατερίνα Νικολάου.
Η συζήτηση ξέφυγε από το θέμα του βιβλίου, τη λέπρα και επεκτάθηκε σε διαχρονικά θέματα όπως η αντιμετώπιση της ασθένειας και της αναπηρίας γενικά, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η υπερβολική ματαιοδοξία της εποχής που σχεδόν επιβάλλει τη γκετοποίηση και την «κοινωνική ευγονική». Πόσο χωράμε όλοι σε μια κοινωνία που θεοποιεί την εξωτερική εμφάνιση και αντιμετωπίζει με σκληρότητα κάθε παρέκκλιση από τα πρότυπα; Τόσο εμφάνισης, όσο και σκέψης; Στα λεπροκομεία κλείστηκαν ακόμα και υγιείς που άδικα κατηγορήθηκαν ως λεπροί, είτε λόγω πολιτικών ιδεών, είτε για εξυπηρέτηση σκοτεινών συμφερόντων.
Στο ερώτημα αυτό κλήθηκε ν’ απαντήσει η ίδια η συγγραφέας, κ. Έλενα Χουσνή, προβληματίζοντάς μας βαθύτατα. Εκτός από το βάρος της ασθένειας και του πόνου, οι χανσενικοί ασθενείς αντιμετώπιζαν και την κατάρρευση της εξωτερικής τους εμφάνισης. Φανταστείτε πόσο τεράστιο φορτίο ήταν να βιώνουν όχι μόνο την κατάρρευση του εαυτού τους, τον αποκλεισμό και τον ρατσισμό, αλλά ακόμα και την εκμετάλλευση από επιτήδειους και τον στιγματισμό όλων των αγαπημένων τους! Τίποτα δεν άλλαξε σήμερα! Ακόμα και το 2018, ο πρόεδρος των Χανσενικών Ελλάδος, κ .Κυριακάκης, οι μαρτυρίες του οποίου χρησιμοποιήθηκαν για τη συγγραφή του βιβλίου, δε δείχνει δημόσια το πρόσωπό του, ώστε να μη στιγματιστεί η οικογένειά του .Ο κ. Κυριακάκης δε νοσεί, ούτε φαίνεται κάποιο σημάδι πάνω του. Μήπως ,όμως, νοσεί η κοινωνία μας;
Με αυτό ακριβώς το ερώτημα και με την ανάγκη για λιγότερη ματαιοδοξία και περισσότερη ανθρωπιά, έκλεισε αυτή η τόσο ιδιαίτερη παρουσίαση. Όσοι παραβρεθήκαμε θα τη θυμόμαστε για καιρό, τόσο για τον προβληματισμό που μας προκάλεσε, όσο και για τη συγκίνηση και την τελική διαπίστωση ότι –ευτυχώς- το Φως πάντα νικάει το Σκοτάδι : της νόσου, της προκατάληψης και του ρατσισμού.
Δ
Διαβάστε και αυτό:
Φωτογραφικό υλικό
