Συνεντεύξεις συγγραφέων στην «Κ»
.
Το φετινό βιβλίο σας Το υπόγειο στην οδό Ήρας 12 περιστρέφεται γύρω από τη γυναίκα σε χρόνια που η κακοποίησή της ήταν μια θλιβερή καθημερινότητα. Θεωρείτε ότι η λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει στην εξάλειψη των φαινομένων βίας ή κακομεταχείρισης;
Η λογοτεχνία είναι ένας ακόμη τρόπος για να ρίξουμε φως στα σκοτάδια και να αναδείξουμε παθογένειες. Κάθε βιβλίο εξάλλου αποτελεί μέσο αφύπνισης. Δεν είναι τυχαίο που οι γυναίκες άρχισαν να αφυπνίζονται όταν καταπολεμήθηκε ο γυναικείος αναλφαβητισμός. Άλλωστε η λογοτεχνία, καθώς χρησιμοποιεί ως ύλη της τα συναισθήματα και τις αισθήσεις του ανθρώπου, ευαισθητοποιεί και αφυπνίζει συνειδήσεις με την κατάλληλη θεματολογία. Συνεπώς, η απάντηση στο ερώτημά σας είναι θετική, υπό την προϋπόθεση βέβαια η λογοτεχνία να μην καταλήγει στρατευμένο, ψυχρό κείμενο, αλλά να διατηρεί την ελευθερία της και την καλλιτεχνική της ουσία.
Στην εποχή μας ένας συγγραφέας μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για τους νέους; Αν ναι, πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Η απάντηση βρίσκεται στη συνεπή ή όχι στάση του συγγραφέα απέναντι στα γραπτά του και στις ιδέες του. Δεν αρκεί να γράφει κάποιος καλά για να γίνει πρότυπο. Θα πρέπει να ακολουθεί μια στάση ζωής σύμφωνη με όσα πρεσβεύει. Επιπλέον, η άσκηση φιλανθρωπικού έργου, η συμμετοχή στα κοινά, ο ακτιβισμός, ο αλτρουισμός κ.λπ. είναι παράλληλες δράσεις που καθιστούν πιο αυθεντική και πηγαία τη γραφή του καθενός. Εξάλλου, αν δούμε αντίστροφα την ερώτησή σας, τι πρότυπο θα μπορούσε να αποτελέσει ένας μέθυσος συγγραφέας ή ένας παιδεραστής που γράφει παιδικά βιβλία; Το ταλέντο δεν αρκεί για να είναι κάποιος πρότυπο επομένως. Επιβάλλεται να διαθέτει γενναιότητα και ήθος, γιατί μόνο τότε μπορούμε να μιλάμε για πνευματικούς ανθρώπους.
Η λογοτεχνία λειτουργεί ως πομπός αντιλήψεων και ηθικών αξιών. Ποια είναι η άποψή σας;
Το λογοτεχνικό έργο είναι ένα σύμπαν μες στο οποίο πρέπει να αποτυπώνεται κάθε φορά ευδιάκριτα το καλό και το κακό. Φυσικά και είναι φορέας αξιών και αντιλήψεων, μόνο που αυτές πρέπει να αναδεικνύονται αβίαστα και να μην καταλήγουν σε στείρο δογματισμό. Η λογοτεχνία πρέπει να διαθέτει αυθεντικότητα και αλήθεια. Συχνά προβάλλει τη νοσηρότητα για να ενισχύσει την αλήθεια και το φως.
Στην εποχή της τεχνολογίας, όταν όλοι χρησιμοποιούν τους υπολογιστές και ειδικά οι νέοι έχουν απομακρυνθεί από το βιβλίο, πώς θα μπορούσε η λογοτεχνία να ξανακερδίσει το χαμένο έδαφος;
Η φιλαναγνωσία είναι μια διαδικασία που απαιτεί εκπαίδευση από νωρίς. Πρωτίστως απαιτείται να αφιερώνουν χρόνο οι γονείς για τα παιδιά τους και να μην επιλέγουν την εύκολη λύση του διαδικτύου και της τηλεόρασης για την ψυχαγωγία τους. Έπειτα σημαίνοντα ρόλο πρέπει να παίξει και το σχολείο, που δυστυχώς μυεί τα παιδιά στη στείρα απομνημόνευση και στη μηχανική επαφή με το βιβλίο. Απαιτείται στην ουσία ένα ολοκαίνουριο σύστημα εκπαίδευσης, που θα αναδείξει τα οφέλη του βιβλίου και θα μυήσει το παιδί στη μαγεία της ανάγνωσης, ώστε η φιλαναγνωσία να γίνει άσκηση και εθισμός.
Η τέχνη ξεκινάει από το εξώφυλλο ενός βιβλίου ή από το εσωτερικό του; Από πού εμπνευστήκατε το εξώφυλλο του δικού σας βιβλίου;
Το εξώφυλλο το εμπνεύστηκε ο νέος γραφίστας των εκδόσεων Διόπτρα. Μάλιστα το δημιούργησε με πενάκι και είναι ένα αληθινό έργο τέχνης. Η χρήση της ρίζας, που παραπέμπει στα έγκατα της γης, τα οποία αποτελούν αλληγορία των σπλάχνων της γυναίκας, είναι μια ιδιαίτερα ευφυής προσέγγιση, αφού ο ιδεολογικός πυρήνας του βιβλίου είναι οι αμβλώσεις την εποχή που απαγορεύονταν. Ταυτόχρονα, τα λουλούδια του εξωφύλλου είναι αλκέες, ένα φυτό του οποίου το απόσταγμα χρησιμοποιούσαν σε διάφορα σημεία της Ελλάδας για αυτοεκτρώσεις. Ωστόσο η τέχνη της γραφής και η εικαστική/γραφιστική τέχνη είναι δύο διαφορετικές μεν αλλά αλληλοσυμπληρούμενες δράσεις.
Πώς απαντάτε σε όσους κατατάσσουν τα βιβλία σε κατηγορίες όπως «ελαφριά» ή «γυναικεία» λογοτεχνία;
Ου γαρ οίδασι τι ποιούσι. Τους προτρέπω να διαβάσουν την έξοχη εισαγωγή της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αιγαίου κ. Μαρίας Γκασούκα, ειδικής σε θέματα φύλου, στον συλλογικό τόμο με διηγήματα Η φωνή της. Ίσως μπορέσουν να πάρουν μια ιδέα για την αληθινή γυναικεία λογοτεχνία και συνάμα για τη γυναικεία λογοτεχνική δυναμική.
Ισχύει και για σας πως προτιμάτε να διαβάζετε ξένους παρά Έλληνες συγγραφείς;
Όχι, δεν έχω τέτοιες προκαταλήψεις. Διαβάζω κάθε ελκυστική λογοτεχνική δημιουργία. Εξάλλου οι κλασικές σπουδές μου με έχουν κάνει να θαυμάζω την ελληνική δημιουργικότητα. Θεωρώ πως πολλοί σύγχρονοι Έλληνες δημιουργοί δεν υστερούν σε σχέση με τους ξένους και είναι κρίμα να επικρατεί μια τέτοια στρέβλωση.
Ποιο βιβλίο θεωρείτε πως σας άλλαξε τη ζωή/τον τρόπο που σκέφτεστε;
Το Δεύτερο φύλο της Σιμόν ντε Μποβουάρ. Παράλληλα με τις μεταπτυχιακές σπουδές μου σε θέματα φύλου συνέβαλε ώστε να δώσω μια άλλη ερμηνεία στη διάρθρωση και στις παθογένειες αυτού του κόσμου.
Ποιον συγγραφέα θαυμάζετε και ποιο βιβλίο του θα θέλατε να είχατε γράψει ο ίδιος;
Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι του Όσκαρ Ουάλντ, το Η Κλάρα και ο ήλιος του Ισιγκούρο, τον Τελευταίο πειρασμό του Καζαντζάκη, τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη, το Άρωμα του Πάτρικ Ζίσκιντ. Είναι πάρα πολλά. Αυτός εξάλλου ήταν ο λόγος που ασχολήθηκα με τη λογοτεχνία. Ζήλευα αυτά που διάβαζα και τους δημιουργούς τους.
Είναι αλήθεια ότι σε κάθε βιβλίο συναντούμε βιώματα και μηνύματα του συγγραφέα; Στο παρόν βιβλίο σας τα συναντούμε;
Σίγουρα γράφουμε με βάση όσα γνωρίζουμε. Η εμπειρία, το βίωμα, άμεσο ή έμμεσο, αποτελούν πρώτες ύλες για τη γραφή. Σαφώς ο συγγραφέας είναι παρών, όχι απαραίτητα ως κάποιος από τους ήρωες, αλλά ως αφηγητής που αρθρώνει λόγο και αποτυπώνει τις θέσεις του. Νομίζω πως σε αυτό το βιβλίο είμαι διάφανη περισσότερο από ποτέ ως αφηγήτρια, αφού οι θέσεις μου είναι ξεκάθαρες.
Πιστεύετε στα happy end; Τα συναντούμε στα βιβλία σας;
Δεν πιστεύω στο «Έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Το θεωρώ μια αφύσικη ευκολία. Μου αρέσουν οι καταλήξεις που αφήνουν στον αναγνώστη το περιθώριο να φανταστεί το τέλος ή να οδηγηθεί σε μια βαθιά υπαρξιακή αξία. Το τέλος που διάλεξα σ’ αυτό το βιβλίο για μένα είναι η πεμπτουσία της ιδέας που πραγματεύτηκα: Μια γυναίκα δεν ξεχνά ποτέ έναν βιασμό, όση ευτυχία κι αν γνωρίσει στη συνέχεια.
Πώς νιώσατε όταν εκδόθηκε το πρώτο σας βιβλίο;
Ένιωσα αμηχανία και φοβόμουν απίστευτα την έκθεση. Η ψυχή μου στάθηκε γυμνή μπροστά σε άγνωστους ανθρώπους. Στη συνέχεια το διαχειρίστηκα.
Όταν γράφετε, έχετε στο μυαλό σας τους αναγνώστες;
Ομολογώ πως όχι. Η διαδικασία είναι μοναχική και μάλλον εγωκεντρική. Όμως πάντα έχω αγωνία αν το δημιούργημά μου θα αγγίξει το αναγνωστικό κοινό. Αυτή η επικοινωνία είναι όμως η συνέπεια και όχι η γενεσιουργός αιτία. Στόχος μου είναι η λογοτεχνική μου έκφραση, όπως τη νιώθω εγώ κάθε φορά.
Τι σκέπτεστε όταν σας ασκούν κριτική για κάποιο έργο σας με την οποία δεν συμφωνείτε;
Επεξεργάζομαι πάντα τις κριτικές. Τις αξιοποιώ και τις θεωρώ πολύτιμες ακόμη κι όταν διαφωνώ. Με αναγκάζουν να συνδιαλλαγώ με τον εαυτό μου και να αναζητήσω τα όποια λάθη μου. Λυπάμαι μόνο όταν δεν συνοδεύονται από επιχειρήματα ή όταν είναι κακοπροαίρετες.
Τι ελπίζετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το Υπόγειο στην οδό Ήρας 12;
Ευελπιστώ να κατανοήσει πως ο κίνδυνος πολιτισμικών παλινδρομήσεων συνεχίζει να υφίσταται στα έμφυλα θέματα και απαιτείται αγώνας και επαγρύπνηση.
Δείτε ΟΛΕΣ τις συνεντεύξεις συγγραφέων της “Κ” με μια ματιά εδώ
..
Ακολουθήστε το Kulturosupa.gr στα social media
Φωτογραφικό υλικό
