Tι κοινό έχει ο Νίκος Καζαντζάκης με τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία; Από την ιστορικό τέχνης, Οφηλία Ψωμαδάκη.
Ο οργανισμός ΝΕΟΝ έρχεται για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη και στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης ανοίγοντας το διάλογο για τη δύναμη του χρόνου, τη σημασία του ηθικού χρέους, το φωτεινό διάστημα ανάμεσα στη γέννηση και το θάνατο, με την έκθεση Η Υπέρβαση της Άβυσσος. Η έκθεση εμπνέεται από την ανατρεπτική προσωπικότητα, τη στάση και το λόγο του Καζαντζάκη στο έργο του Ασκητική, παρουσιάζοντας εμβληματικά έργα από 28 σύγχρονους δημιουργούς, που με τη σειρά τους συγκρούστηκαν με τη στερεοτυπική σκέψη της εποχής τους. Είναι η πρώτη φορά που το χειρόγραφο της Ασκητικής του Καζαντζάκη παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη.
Σύμφωνα με τα λόγια του Καζαντζάκη: «Ερχόμαστε από μία σκοτεινή άβυσσο. Καταλήγουμε σε μία σκοτεινή άβυσσο. Το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή… Μα κι ευθύς ως γεννηθούμε, αρχίζει η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να αναθέσουμε, να κάνουμε την ύλη ζωή.» Στόχος λοιπόν, των δύο επιμελητών Δημήτρη Παλαιοκρασσά και Μαρίας Μαραγκού είναι ακόμα και οι μη μυημένοι με τη σύγχρονη τέχνη, επισκέπτες του Μουσείου, να την κατανοήσουν, μέσα από το πρίσμα της Ασκητικής του Νίκου Καζαντζάκη. Και πράγματι αυτό έχει επιτευχθεί στην εν λόγω έκθεση, χάριν στον έξυπνο διαχωρισμό του εκθεσιακού χώρου σε πέντε διαφορετικές ενότητες. (Δωμάτιο 1: Γένεσις/Τραύμα, Δωμάτιο 2: Η Υπέρβαση της Άβυσσος, Δωμάτιο 3: Από τη Δημιουργικότητα στην αιωνιότητα, Δωμάτιο 4: Αγγίζοντας τον άλλο, Δωμάτιο 5: Επιστροφή στην Άβυσσο) Οι ενότητες αυτές περιλαμβάνουν έργα σύγχρονης τέχνης, τα οποία εκφράζουν την παραπάνω φράση του Νίκου Καζαντζάκη. Με λίγα λόγια, κάνουν εικόνα τη γέννηση κάποιου, τη μετέπειτα εξέλιξη του, το στάδιο της δημιουργικότητάς του και της συναισθηματικής του ανάπτυξης και τέλος την επιστροφή του στην άβυσσο, δηλαδή στο θάνατο. Πολύ εύστοχη ήταν η επιλογή των δύο στενόμακρων χώρων (Δωμάτιο 1 και Δωμάτιο 5) που μοιάζουν με τούνελ, στοιχείο που δημιουργεί ένα αίσθημα δέους και συνάμα φόβου, καθώς συμβολίζει τον ερχομό της νέας ζωής, αλλά και την αναχώρηση κάποιου από τη ζωή στο θάνατο. Μεγαλύτερη συναισθηματική φόρτιση δημιουργεί η μουσική που χρησιμοποιείται στο τελευταίο δωμάτιο.
Είναι σημαντικό να τονισθεί πως στο χώρο αυτό, πραγματοποιούνται τα σαββατοκύριακα μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα, στα οποία τα παιδιά με τη συμμετοχή ενός ή και των δύο γονιών και του έμπειρου καταρτισμένου προσωπικού θα αρχίσουν να αντιλαμβάνονται το βεληνεκές που εμπεριέχουν έννοιες όπως αυτής της ζωής, της δημιουργικότητας αλλά και του θανάτου.
