Συνεντεύξεις συγγραφέων στην «Κ» 2021/22
Ως καλλιτεχνικός διευθυντής της θεατρικής ομάδας «…προς τον ήλιο» που δραστηριοποιείται στη Βιέννη προάγει τον ελληνικό πολιτισμό στην Αυστρία παρουσιάζοντας θεατρικές παραστάσεις Ελλήνων συγγραφέων, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο «Μαρουσώ» από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
Ο συγγραφέας Θεόδωρος Λιμήτσιος μιλά για τη συγγραφή και την ανάγνωση των ημερών μας στην Μιλάντα Σαρικιαχίδου για την Κουλτουρόσουπα.
1. Σήμερα ο μέσος Έλληνας δοκιμάζεται ποικιλοτρόπως. Πιστεύετε ότι η Τέχνη και ειδικότερα η λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει;
Η Τέχνη μπορεί σίγουρα να βοηθήσει. Αυτό ίσχυε πάντα. Για να μπορέσει όμως να γίνει αυτό πρέπει να της δοθεί και η ευκαιρία να το κάνει. Και στις μέρες μας θα έλεγα πως δεν δοκιμάζεται μόνο ο μέσος Έλληνας ποικιλοτρόπως αλλά και η κάθε μορφή Τέχνης.
2. Ο συγγραφέας είναι ένας πνευματικός άνθρωπος της εποχής του. Ποιος θα έπρεπε να είναι ο ρόλος ενός συγγραφέα στα σημερινά χρόνια;
Δεν ξέρω αν ο συγγραφέας είναι ένας πνευματικός άνθρωπος. Θεωρώ πως είναι ένας απλός άνθρωπος όπως όλοι μας. Αυτό που ίσως τον κάνει «πνευματικό» είναι η φαντασία του και ο τρόπος να μεταφέρει στο χαρτί τις εικόνες με τέτοιο τρόπο ώστε να καταφέρει να ταξιδέψει τους αναγνώστες του.
3. Στην εποχή μας ένας συγγραφέας μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για τους νέους; Αν ναι, πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Θα μπορούσε σίγουρα. Πρέπει όμως να είναι αληθινός. Όσο βέβαια του το επιτρέπει η φαντασία του. Με τη λέξη αληθινός εννοώ τον τρόπο γραφής του, την γνώση της εποχής την οποία πραγματεύεται στις ιστορίες του αλλά και την ικανότητά του να σε κάνει να χάνεσαι στις λέξεις που χρησιμοποιεί.
4. Η λογοτεχνία λειτουργεί ως πομπός αντιλήψεων και ηθικών αξιών. Ποια είναι η άποψή σας;
Ο κάθε συγγραφέας βάζει πρώτος ένα μικρό λιθαράκι. Εμείς διαβάζοντας τις λέξεις με τις οποίες χτίζει τις ιστορίες του εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας και γινόμαστε καλύτεροι. Πρώτα για μας και μετά για την κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε.
5. Στην εποχή της τεχνολογίας, που όλοι χρησιμοποιούν τους υπολογιστές και ειδικά οι νέοι έχουν απομακρυνθεί από το βιβλίο, πώς θα μπορούσε η λογοτεχνία να ξανακερδίσει το χαμένο έδαφος;
Δύσκολα. Πολύ δύσκολα. Η νέα γενιά δυστυχώς δεν θα νοιώσει ποτέ αυτό που εμείς οι μεγαλύτεροι αισθανόμασταν όταν πιάναμε στα χέρια μας ένα βιβλίο. Μπορούμε βέβαια ακόμα να μάθουμε στα παιδιά μας να αγαπούν περισσότερο τα βιβλία από τον υπολογιστή. Κι αυτό είναι δική μας και μόνο ευθύνη. Ας γεμίσουμε το δωμάτιό τους με βιβλία κι ας αρχίσουμε να τους διαβάζουμε παραμύθια.
6. Η τέχνη ξεκινάει από το εξώφυλλο ενός βιβλίου ή από το εσωτερικό του;
Όσο όμορφο κι αν είναι το περιτύλιγμα δεν θα μπορέσει με τίποτα να κάνει και ωραίο το εσωτερικό του. Και τα δύο έχουν το δικό τους ξεχωριστό ρόλο αλλά η τέχνη ενός βιβλίου ξεκινάει με τις πρώτες του λέξεις.
7. Πως απαντάτε σε όσους κατατάσσουν τα βιβλία σε κατηγορίες όπως «ελαφριά» ή «γυναικεία» λογοτεχνία;
Τα βιβλία πρέπει έτσι κι αλλιώς να κατατάσσονται σε κατηγορίες. Ιστορικό-Πολιτικό-Μεταφυσικό-ψυχολογικό-φανταστικό-επιστημονικής φαντασίας κλπ. Το να λέμε πως αυτό είναι ένα ελαφρύ ή βαρύ μυθιστόρημα και πως είναι μόνο για γυναίκες ή για άντρες θεωρώ πως είναι λάθος. Όλα μπορούν να διαβαστούν από όλους. Απλά δεν γίνεται να μας αρέσουν όλους όλα.
8. Κάθε μήνα εκδίδονται καινούργια μυθιστορήματα. Πώς θα ξεχωρίσει ο αναγνώστης το λογοτεχνικά άρτιο έργο;
Η αρτιότητα ενός λογοτεχνικού έργου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες αλλά και από τις απαιτήσεις του καθενός μας. Υπάρχουν και στιγμές στη ζωή μας που μπορεί να θεωρήσουμε υπέροχο ένα έργο μόνο και μόνο γιατί εκείνη την περίοδο η ψυχολογία μας δεν ήταν στα καλύτερά της. Ένα έργο που δεν μπορούμε να το αποχωριστούμε ούτε στιγμή ακόμα και όταν έχει φτάσει στο τέλος του, που η κάθε του λέξη σε συνδυασμό με την εποχή που μας περιγράφει το κάνει να δείχνει τόσο αληθινό ακόμη κι αν είναι μυθοπλασία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί άρτιο.
9. Ισχύει και σε σας πως προτιμάτε να διαβάζεται ξένους παρά Έλληνες συγγραφείς;
Όχι. πότε δεν το είχα αυτό. Και προσωπικά στεναχωριέμαι πολύ όταν κάποιοι επιλέγουνε να διαβάσουνε μόνο ξένους συγγραφείς. Μου έχει τύχει να είμαι σε ένα βιβλιοπωλείο και να ζητάει κάποια να της προτείνει ο βιβλιοπώλης κάποιο βιβλίο και να του τονίζει ξανά και ξανά πως δεν θέλει να είναι από Έλληνα συγγραφέα. Στην ερώτηση μου γιατί ζητάει ξένο η απάντηση ήταν γιατί οι Έλληνες δεν έχουνε να μου δώσουνε κάτι. Και στην επόμενή μου ερώτηση για το πόσους Έλληνες συγγραφείς έχει διαβάσει κι έβγαλε αυτό το συμπέρασμα η απάντηση ήταν τρεις.
10. Ποιο βιβλίο θεωρείτε πως σας άλλαξε τη ζωή/τον τρόπο που σκέφτεστε;
Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο που να μου έχει αλλάξει τη ζωή ή τον τρόπο που σκέφτομαι. Όλα σχεδόν τα βιβλία έχουνε κάτι να μου δώσουν και όλα με τον τρόπο τους με πήγανε ένα βήμα παρακάτω.
11. Ποιον συγγραφέα θαυμάζετε και ποιο βιβλίο του θα θέλατε να είχατε γράψει ο ίδιος;
Μ. Καραγάτσης. Το Δέκα
12. Είναι αλήθεια ότι σε κάθε βιβλίο συναντούμε βιώματα και μηνύματα του συγγραφέα του;
Ναι. Δεν ξέρω για τους άλλους συγγραφείς αλλά στα δικά μου δυο βιβλία υπάρχουν. Νομίζω πάντως πως σπάνια συναντάμε βιβλίο χωρίς βιώματα και μηνύματα του συγγραφέα .
13. Μια φράση που σας αντιπροσώπευε κατά το παρελθόν και πλέον δε σας αντιπροσωπεύει.
Δεν είμαστε όλοι για όλα. Από τότε που ξεκίνησα να γράφω, που δεν πίστευα ποτέ ότι θα μπορέσω να το κάνω, θεωρώ πλέον πως όλοι μπορούμε να τα κάνουμε όλα. Δεν έχει σημασία αν θα είμαστε καλοί ή όχι. Σημασία έχει ότι προσπαθήσαμε και τα καταφέραμε.
14. Πιστεύετε στα happy end; Τα συναντούμε στα βιβλία σας;
Πιστεύω στην αλήθεια του τέλους. Τι είναι πραγματικά ένα Happy End και για ποιον πρέπει να είναι Happy το End; Για τους πρωταγωνιστές ή για τους δευτεραγωνιστές. Αν για παράδειγμα πεθάνει ο πρωταγωνιστής δεν υπάρχει Happy End. Μπορεί όμως το Happy End να είναι γι’ αυτόν που τον σκότωσε. Όποτε τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει ένα Happy End;
16. Πως νιώσατε όταν εκδόθηκε το πρώτο σας βιβλίο;
Σαν παιδί… έκλαψα… γέλασα… Αισθάνθηκα πως μέσα σε τέσσερις μήνες ξαναέγινα μπαμπάς γιατί λίγο πριν την έκδοσή του γεννήθηκε ο γιός μου.
17. Όταν γράφετε έχετε στο μυαλό σας τους αναγνώστες;
Όταν γράφω έχω στο μυαλό μου έμενα. Τον πιο δύσκολο και απαιτητικό αναγνώστη. Γιατί αν δεν αρέσει σε εμένα δεν θα αρέσει σίγουρα σε κανέναν.
18. Τι σκέπτεστε όταν σας ασκούν κριτική για κάποιο έργο σας με την οποία δεν συμφωνείτε;
Υπάρχει καλοπροαίρετη και κακοπροαίρετη κριτική. Στις καλοπροαίρετες ακόμα κι αν δεν συμφωνώ σκέφτομαι σοβαρά μήπως τελικά έχουν δίκιο. Με ενδιαφέρει και το ψάχνω. Με τις κακοπροαίρετες δεν ασχολούμαι καν.
19. Πως γεννήθηκε η ιδέα για το παρόν βιβλίο σας;
Το πρώτο βιβλίο ήταν η αφορμή και η πηγή έμπνευσης για το δεύτερο βιβλίο. Πολλά αναπάντητα ερωτήματα γεννηθήκανε μετά την έκδοση του και με κάνανε να αναζητήσω το παρελθόν κάποιων προσώπων που παίζανε σημαντικό ρόλο στην πλοκή του αλλά δεν είχε γίνει μεγαλύτερη αναφορά σε αυτά.
20. Τι ελπίζετε να αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας;
Η αλήθεια και η ομορφιά υπάρχει στα μικρά πράγματα. Η ζωή είναι στιγμές και πρέπει να τις εκμεταλλευθούμε όσο πιο γρήγορα μπορούμε γιατί το μέλλον μας είναι προδιαγεγραμμένο.
