Πώς ξέρετε πότε ένα έργο τέχνης είναι πραγματικά τελειωμένο; Ορισμένα έργα τέχνης αφήνονται σκόπιμα ημιτελή, ενώ άλλα παραμένουν ημιτελή λόγω του θανάτου του καλλιτέχνη. Αυτά τα έργα προσφέρουν μια σπάνια εικόνα του μυαλού του καλλιτέχνη, επιτρέποντάς μας να δούμε τις ιδέες τους καθώς έπαιρναν μορφή και να αναρωτηθούμε τι θα μπορούσε να ακολουθήσει. Είτε σταματούν από επιλογή είτε λόγω περιστάσεων, αυτά τα ημιτελή κομμάτια εξακολουθούν να μας ελκύουν.
Ακολουθούν πέντε εμβληματικά παραδείγματα που σας αφήνουν να αναρωτιέστε:
1. The Bride – Gustav Klimt
Όταν ο Gustav Klimt πέθανε το 1918, το The Bride παρέμεινε ένας συνδυασμός ολοκληρωμένων χώρων και ημιτελών σκίτσων. Ορισμένα τμήματα είναι περίπλοκα ζωγραφισμένα, ενώ άλλα παραμένουν ως απλά περιγράμματα και μεγάλα άδεια μπλοκ, αφήνοντάς μας να αναρωτηθούμε τι είχε στο μυαλό του ο Κλιμτ!
Gustav Klimt, The Bride , 1918, Λάδι σε καμβά, Πηγή εικόνας: Gustav-Klimt
2. Ο ενταφιασμός – Michelangelo
Το The Entmbment μας δίνει μια μοναδική άποψη για το πώς ο Μιχαήλ Άγγελος έχτισε τα έργα του από τη βάση. Ενώ ορισμένες φιγούρες έχουν τελειώσει, άλλες υπάρχουν μόνο ως περιγράμματα, προσφέροντας μια άποψη του χεριού του πλοιάρχου σε δράση, σε παύση πριν ολοκληρωθεί. Παραγγελθείσα ως βωμός, οι λόγοι για την ημιτελή του παραμένουν ασαφείς, πυροδοτώντας πολλές θεωρίες.
Michelangelo, The Entombment , περ. 1500–1501, Oil on panel, The National Gallery, Λονδίνο, Πηγή εικόνας: Wikimedia Commons
3. Gardanne – Paul Cézanne
Αντί να ολοκληρώσει πλήρως τη Gardanne , ο Cézanne άφησε ορατές πινελιές και υποζωγραφιές που δείχνουν τη στροφή του προς την αφαίρεση. Αυτές οι ημιτελείς περιοχές μας επιτρέπουν να δούμε τη διαδικασία του σε δράση, αποτυπώνοντας τις απαρχές ενός στυλ που αργότερα θα διαμορφώσει τη σύγχρονη τέχνη. Και ο Gardanne δεν είναι το μόνο παράδειγμα, υπάρχουν λίγα περισσότερα από τα έργα του που αποκαλύπτουν αυτήν την ίδια εξελισσόμενη προσέγγιση.
Paul Cézanne, Gardanne , 1885–86, Oil on canvas, Πηγή εικόνας: The Metropolitan Museum of Art
4. Salvator Mundi – Άλμπρεχτ Ντύρερ
Ο Άλμπρεχτ Ντύρερ, ο κορυφαίος καλλιτέχνης της Γερμανικής Αναγέννησης, πιθανότατα ξεκίνησε το Salvator Mundi λίγο πριν κατευθυνθεί στην Ιταλία από τη Νυρεμβέργη το 1505, ολοκληρώνοντας μόνο την κουρτίνα. Τα ημιτελή τμήματα, ειδικά στο πρόσωπο και τα χέρια του Χριστού, παρουσιάζουν το σχολαστικό προπαρασκευαστικό του σχέδιο, αφήνοντάς μας να φανταστούμε πώς θα μπορούσε να είχε ολοκληρώσει το έργο.
Albrecht Dürer, Salvator Mundi , περ. 1505, Oil on linden, Πηγή εικόνας: The Metropolitan Museum of Art
5. The Adoration of the Magi – Λεονάρντο ντα Βίντσι
Η Λατρεία των Μάγων του Λεονάρντο ντα Βίντσι παραγγέλθηκε από τους Αυγουστινιανούς μοναχούς του San Donato στο Scopeto, κοντά στη Φλωρεντία, το 1481. Αν και συμφώνησε να ολοκληρώσει τον πίνακα μέσα σε 2,5 χρόνια, ο Λεονάρντο έφυγε από τη Φλωρεντία για το Μιλάνο τον επόμενο χρόνο, αφήνοντας το έργο ημιτελές. Μέχρι το 1496, οι μοναχοί αναζήτησαν ένα βωμό αντικατάστασης και ανέθεσαν στον Filippino Lippi να αναλάβει το έργο.
Leonardo da Vinci, Adoration of the Magi, 1480–1482, Oil and tempera on panel, Πηγή εικόνας: Wikimedia Commons
Τα ημιτελή έργα τέχνης παραμένουν ισχυρά όχι λόγω αυτού που τους λείπει, αλλά λόγω των ατελείωτων δυνατοτήτων που προσφέρουν. Κάθε κομμάτι μας δίνει ένα παράθυρο στο μυαλό του καλλιτέχνη, όπου οι προθέσεις και η διαδικασία του παραμένουν σε αναστολή. Αυτά τα κομμάτια αμφισβητούν αυτό που πιστεύουμε για την ολοκλήρωση, στέκονται ως μόνιμες υπενθυμίσεις ότι μερικές φορές, η ομορφιά της τέχνης βρίσκεται σε αυτό που μένει ανείπωτο!
