ΤΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ… Από την Ελένη Μπουντουρέλη.
Τις τελευταίες μέρες πέφτουν στα χέρια μου άρθρα, μελέτες, απόψεις και ότι κείμενο μπορεί να βάλει ο νους σας για το λεγόμενο Συμμετοχικό Μουσείο ή στα αγγλικά Participatory Museum.
Τι εννοούμε λοιπόν όταν μιλάμε για ένα συμμετοχικό μουσείο; Σε τι διαφέρει από το κλασικό τύπο μουσείου που έχουμε όλοι στο νου μας από τότε που ήμασταν μαθητές και σέρναμε τα πόδια μας με βαρεμάρα, στους διαδρόμους κάποιου μουσείου στην καθιερωμένη ετήσια επίσκεψη της τάξης μας.
Η διαφορά είναι στην χρήση της πληροφορίας αλλά και στο πως αυτή μεταδίδεται στο κοινό, με ποια μέσα και με ποιες διαδικασίες.
Θα μου πείτε, με υποχρέωσες…Αν βλέπω κάτι που δεν μου αρέσει ή δεν το καταλαβαίνω, δηλαδή μια πληροφορία άκαμπτη και αδιάφορη, τότε όπως και να μου παρουσιαστεί δεν θα με αφορά και θα γυρίσω πάλι, με νοσταλγία μεν, στον βαριεστημένο 12 χρόνο εαυτό μου δε.
Και όμως υπάρχει μεγάλη διαφορά στην επιλογή του τρόπου μετάδοσης της πληροφορίας και στα μέσα που χρησιμοποιούνται για την αξιοποίησή της και την μεταφορά της στο κοινό.
Ο στόχος ενός συμμετοχικού μουσείου είναι να θέλουν οι άνθρωποι να ‘’κάνουν τέχνη’’ μετά από μια επίσκεψή τους. Να μοιραστούν, να νιώσουν, να επικοινωνήσουν και να δημιουργήσουν και οι ίδιοι με βάση αυτό που βίωσαν. Μπορεί να είναι μια διαδικασία ατομική αλλά και ομαδική, σίγουρα όμως είναι μια ολοκληρωμένη εμπειρία αισθήσεων και όχι απλά ένας ενημερωτικός δίωρος μονόλογος ενός ξεναγού, που στην καλύτερη των περιπτώσεων παλεύει με χιούμορ να κρατήσει το ενδιαφέρον του κοινού του.
Η συμμετοχική διαδικασία μπορεί να είναι για παράδειγμα μια ψήφος στο αγαπημένο έργο της έκθεσης ή η παραγωγή ενός μικρού έργου τέχνης από πηλό ή μια μικρή ζωγραφιά, η συγγραφή ενός μικρού ποιήματος και τα λοιπά.
Ο σχεδιασμός μιας τέτοιας διαδικασίας παίρνει χρόνο, έρευνα και πειραματισμό ώστε να αφορά όχι μια ομάδα αλλά τον κάθε έναν ξεχωριστά. Βασίζεται στην ποικιλία, στην πρωτοτυπία, στην συνοχή αλλά και στην υψηλή ποιότητα, συνδυασμοί που απαιτούν όχι μόνο μια απλή επιμέλεια έκθεσης αλλά management και marketing.
Αναπτύσσοντας την συμμετοχική διαδικασία αναπτύσσεται ταυτόχρονα και η συμμετοχική κουλτούρα κάτι που έχει ως αποτέλεσμα την σταδιακή εκπαίδευση του κοινού με σκοπό την αυξανόμενη ενεργή συμμετοχή του στην πολιτιστική ζωή του τόπου αλλά και το αίσθημα της ικανοποίησης που προκύπτει από αυτήν.
Το συμμετοχικό μουσείο αποβλέπει στην μεταφορά του βάρους της μουσειακής εμπειρίας από το έγω στο εμείς βασιζόμενο στην συνεργατικότητα και το πολυδιάστατο ερέθισμα, αξιοποιώντας όλα τα τεχνολογικά διαθέσιμα μέσα και τα κοινωνικά δίκτυα.
Το μουσείο αποκτά μια σχέση αλληλεξάρτησης με το κοινό και αποχωρίζεται το ‘’μητρικό’’ δεσμό με τα αντικείμενα. Η σχέση κοινού-μουσείου είναι αμφίδρομη, ζωντανή και παραγωγική, βγαίνει και εκτός του μουσειακού χώρου και συνδέεται με την τοπική κοινωνία και τους πολίτες, όλων των ηλικιών, κοινωνικών ομάδων και μορφωτικών επιπέδων, χωρίς διακρίσεις και προκαταλήψεις.
Στην Ελλάδα πολλά μουσεία έχουν συμμετοχικό χαρακτήρα και ακόμα περισσότερα αναπτύσσουν πεδία διαλόγου με το κοινό τους στο εξωτερικό έχουν προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, κάτι που οφείλεται στην μεγαλύτερη διάρκεια εκπαίδευσης του κοινού.
Έχουν γίνει άλματα προόδου στην Ελλάδα, αυτό οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε, υπάρχουν όμως περιθώρια βελτίωσης και αυτό είναι κάτι το οποίο με τα χρόνια σίγουρα θα το πετύχουμε γιατί υπάρχει κοινό που ανυπομονεί και είναι διαθέσιμο για συμμετοχή.
ΠΗΓΕΣ
http://www.makebelieve.gr/mr/research/papers/Museology/mroussou_museology04_final.pdf. - http://www.participatorymuseum.org/. - https://left.gr/news/soma-ena-symmetohiko-moyseio-stin-keratea. Eικόνα από https://artmuseumteaching.files.wordpress.com/2012/03/people-portrait-project.jpg
