Μοντέρνα Τέχνη v. Αφρικανική Τέχνη; Ένα παράξενο αλλά μαγικό πάντρεμα. Από την Ελένη Μπουντουρέλη.
Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη. Μια φράση που κάθε φοιτητής σε σχολή Καλών Τεχνών έχει ακούσει κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια των σπουδών του.
Ωστόσο πρακτικά τι σημαίνει αυτό; Στην ουσία και πολύ απλά θα πει, ότι κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δημιούργησε κάτι από το μηδέν. Μπορεί ο τρόπος εκτέλεσης, η πρόσληψη και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή του να είναι πρωτότυπα και καινοτόμα, αλλά κάπου εκεί έξω υπάρχει ήδη μια πηγή έμπνευσης.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Pablo Picasso, έναν πασίγνωστο καλλιτέχνη, που η ζωγραφική του αποτέλεσε ορόσημο για την εξέλιξη της τέχνης στον 20ο αιώνα, έναν από τους πρώτους που βρήκε έμπνευσης την Αφρικανική τέχνη.
Ο ίδιος δήλωσε στον Andre Malraux το 1937 ότι ‘’ […] ήταν κάτι σαν μαγεία αυτό που με τράβηξε σε αυτή, […] μέχρι το 1920 δεν είχα ξανά ακούσει για αυτό το είδος.’’ Λίγα χρόνια μετά αποκάλυψε, ότι κατά τη διάρκεια δημιουργίας της Μαύρης Περιόδου του ‘’ έψαχνα νέα ήδη ομορφιάς, είχα βαρεθεί την ομορφιά που υπήρχε στα μουσεία’’ .
Ο Picasso μεταμόρφωσε την Μοντέρνα τέχνη, αλλά πριν από αυτό είχε ο ίδιος μεταμορφωθεί από την Αφρικανική τέχνη. Πολλοί πιστεύουν πως ο Κυβισμός δεν θα ήταν ο ίδιος ή ακόμα δεν θα υπήρχε καν, αν δεν είχε έρθει σε επαφή ο Picasso με την τέχνη της Αφρικής.
Άγρια και συνάμα ευαίσθητη, πολύχρωμη και ταυτόχρονα σκοτεινή για πολλούς πρωτόγονη, για περισσότερους απλά μοναδικά ιδιαίτερη, η Αφρικανική τέχνη είτε με τη μορφή τοιχογραφιών, είτε με τη μορφή τελετουργικών μασκών και μικρών αγαλματιδίων, έφερε καθεστώς αλλαγής στον σχεδιασμό των σωμάτων και των επιφανειών στην δισδιάστατη ζωγραφική επιφάνεια.
Εξαιρετικά εκφραστική και αφοπλιστικά μινιμαλιστική γδύνει τις ανθρώπινες μορφές από την ακαδημαϊκή σχεδιαστική παράδοση, αφήνοντας μόνο τα βασικά τους γεωμετρικά περιγράμματα.
Σπάζει και κατακερματίζει τις μορφές σε απλές γραμμές, διατηρώντας όμως τις αναλογίες τους. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η ελευθερία της γραμμής και η αφηρημένη έκφραση ενώ ταυτόχρονα γίνεται μια έκρηξη χρωμάτων.
Η καλλιτεχνική παράδοση της Αφρικής καταπιάνεται με πολλά ζητήματα, από τον θάνατο και τη ζωή, την κυρίαρχη φύση της γυναίκας, τα ζώα και τα φυτά μέχρι τα πνεύματα και τους ίδιους τους ανθρώπους, θεματολογία που δεν άφησε αδιάφορους τους Ευρωπαίους καλλιτέχνες.
Οι Ευρωπαίοι στον κόσμο της Αφρικανικής τέχνης βρήκαν την χαμένη τους ελευθερία, ανακάλυψαν πώς να χειρίζονται νέες μορφές και σχήματα, αναζήτησαν έμπνευση μέσα από πιο σύνθετα νοήματα και συνδύασαν τον κόσμο τους με έναν άλλο τελείως άγνωστο χωρίς να φοβηθούν την κριτική.
Εμείς μπορούμε να κάνουμε κάτι ανάλογο το 2015; Έχει μείνει κάτι καινούργιο να ανακαλύψουμε και να γνωρίσουμε; Κάτι να μας γοητεύσει και να μας εμπνεύσει; Πιστεύω πως ναι, αρκεί να θέλουμε να τολμήσουμε να μάθουμε το διαφορετικό!
ΠΗΓΕΣ
Brown, C., African Art, African Arts, Vol. 40, No. 4, pp.1, 4-6, UCLA James S. Coleman, African Studies Center, 2007.
Bruce, R., Anthropology in Primitive Art, Yearbook of Anthropology, pp. 375-389, The University of Chicago Press, 1985.
Εικόνα1 https://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/4/4c/Les_Demoiselles_d%27Avignon.jpg
Εικόνα 2
https://en.wikipedia.org/wiki/African_art#/media/File:Masque_blanc_Punu-Gabon.jpg
