Ράινχαρντ Χάιντριχ, το «ξανθό κτήνος» του Γ’ Ράιχ... Διαβάσαμε και σχολιάζουμε… Από τον Θοδωρή Μπόνη.
O Ράινχαρντ Χάιντριχ (1904-1942) ήταν ο δεύτερος στην ιεραρχία των SS μετά τον Χίμλερ. Η προσήλωσή του στο Γ’ Ράιχ και η βαναυσότητά του εναντίον των Εβραίων έχαιραν της εκτίμησης του Χίτλερ και δικαιολόγησαν την απόδοση ψευδώνυμων, όπως «ξανθό κτήνος», «ο χασάπης της Πράγας» κι «ο άνθρωπος με τη σιδερένια καρδιά». Γεννημένος από γονείς μουσικούς, ο Χάιντριχ ανέπτυξε από νεαρή ηλικία το ταλέντο στο βιολί κι έλαβε καλή παιδεία.
Στην ηλικία των 27 ετών, εντάχθηκε στο ναζιστικό κόμμα και τα SS. Πολύ σύντομα, καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του, ο οποίος του αναθέτει τη διοίκηση Κεντρικού Γραφείου Ασφαλείας του γερμανικού κράτους που απαρτιζόταν από την SD, την Γκεστάπο και την Κρίπο. Όπως αναφέρει ο Λορέν Μπινέ, «η δύναμη, η εξουσία και οι αρμοδιότητες αυτής της τερατώδους υπηρεσίας ξεπερνούν κάθε φαντασία. Υπηρεσίες κατασκοπείας και αστυνομία πολιτικών υποθέσεων, όλα συγκεντρωμένα στα χέρια ενός ανθρώπου. Αυτό είναι αρκετό για να ονομαστεί «ο πιο επικίνδυνος άνθρωπος του Γ’ Ράιχ». Ο Χίτλερ έβλεπε στο πρόσωπο του πειθαρχημένου ξανθού με τα γαλάζια μάτια τον ιδανικό τύπο άριου άνδρα. Τόσο ο ίδιος όσο κι ο Χίμλερ τον αγαπούσαν. Όλοι οι υπόλοιποι τον φοβόντουσαν κι εκείνος τους αντιμετώπιζε με αλαζονεία κι έπαρση. Ο Χάιντριχ ήταν επίσης ο δημιουργός των Einsatzgruppen, μονάδων των SS, με σκοπό την εξόντωση Πολωνών αντιφρονούντων. Οι φήμες περί εβραϊκής καταγωγής του αναζωπύρωσαν το μισός του για τους Εβραίους. To 1941 αναλαμβάνει τη θέση του Reichprotektor στην κατεχόμενη Τσεχοσλοβακία, δημιουργώντας ένα καθεστώς τρόμου στη χώρα.
To HHhH (Himmlers Hirn heist Heydrich) αποτελεί ένα ιστορικό μυθιστόρημα ανασύνθεσης του πολιτικού και στρατιωτικού κλίματος την περίοδο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Πραγματεύεται την Επιχείρηση Ανθρωποειδές, το σχέδιο δολοφονίας του Χάιντριχ από δύο Τσεχοσλοβάκους καταδρομείς, οι οποίοι εστάλησαν από την εξόριστη στο Λονδίνο κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας. Μέσα από την ηρωική απόπειρα των δύο ανδρών να προκαλέσουν ένα συμβολικό πλήγμα στο Γ’ Ράιχ, ο συγγραφέας μας μεταφέρει με δημοσιογραφικό κι αντικειμενικό τρόπο στην περίοδο του μεγάλου επεκτατισμού του ναζιστικού καθεστώτος.
Δομές αντίθεσης ξεδιπλώνονται μπροστά μας σε ένα εύθραυστο υπαρξιακό πεδίο: συμβιβασμός κι εκδίκηση, συντροφικότητα και προδοσία, προσμονή και φόβος. Ο Χάιντριχ ενσαρκώνει με απόλυτο τρόπο το δίπολο της αγάπης και του μίσους. Από τη μια πλευρά, ο αυτουργός της τελικής λύσης για το εβραϊκό ζήτημα αποδεικνύει την πίστη κι αφοσίωσή του στον Φύρερ. Από την άλλη πλευρά, εκδηλώνεται το απύθμενο μίσος του, όχι μόνο για τους Εβραίους, αλλά για τον Άλλον. Η ψυχωτική εμμονή του τον κατέστησε αδίστακτο στα μάτια όλων και τον ιδανικό αντικαταστάτη στην αρχηγία του Γ’ Ράιχ. Το έργο μας δίνει την εντύπωση της συνεχούς κίνησης, της επικείμενης ανατροπής, του χρόνου που πάντα προλαβαίνει τα ανθρώπινα σχέδια. Η προσωπική ζωή του Χάιντριχ – η αδυναμία του στο άλλο φύλο, οι μουσικές του ευαισθησίες, η μοναχικότητά του – επιχειρείται ανεπιτυχώς από τον συγγραφέα να εξισορροπήσει τον άνθρωπο Χάιντριχ με τη δολοφονική του πλευρά. Το ανηλεές κυνήγι πάσης φύσεως αντιπάλων σκιαγραφεί έναν ανθρώπινο δαίμονα που επικρατεί εξ ολοκλήρου στο βιβλίο. Τέλος, οι συχνές αυτοαναφορικού και ημερολογιακού χαρακτήρα καταγραφές των σκέψεων του Μπινέ μοιάζουν ασύνδετες με υπόλοιπο σκηνικό δράσης του έργου.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: Γιος ιστορικού, ο Λορέν Μπινέ γεννήθηκε το 1942 στο Παρίσι. Σπούδασε λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιου του Παρισιού και σήμερα διδάσκει γαλλικά σε προάστιο της πόλης, καθώς και στο Πανεπιστήμιο του Σεντ-Ντενί. Με το έργο του ΗΗhH, απέσπασε το Βραβείο Goncourt πρωτοεμφανιζόμενου καλλιτέχνη.
Αστέρια: 3,5 στα 5
-Laurent Binet, HHhH (Εκδόσεις Κέδρος)
