ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ Η ΑRT THERAPY; Μια γνωριμία…
Όταν πρωτο-άκουσα τον όρο Art Therapy, Ελληνιστί Θεραπεία μέσω των Tεχνών ή Εικαστική Ψυχοθεραπεία, ήμουν σε μια ασφυκτικά γεμάτη με τριτοετείς αίθουσα, στα Γιάννενα στο μάθημα Ψυχολογία και Τέχνη.
Είχα ψυλλιαστεί ότι ο τίτλος του μαθήματος θα λειτουργούσε όπως το φως για τις μύγες. Ανέκαθεν η Ψυχολογία και ότι έχει να κάνει με τα σκοτεινά βάθη της ανθρώπινης ψυχής προσελκύει τα πλήθη. Λίγο η περιέργεια, λίγο ο φόβος, λίγο η γοητεία του ντιβανιού και δεν έχεις καρέκλα να κάτσεις…
Το μάθημα ενδιαφέρον και οι φοιτητές/τριες συνεπαρμένοι από την αποκάλυψη ότι οι δάσκαλοι της Αναγέννησης, οι φωστήρες του σουρεαλισμού και οι πρωτεργάτες του Νταντά ήταν λιγάκι ‘’πειραγμένοι’’ , όπως λέγαμε, αστειευόμενοι μεταξύ μας. Όχι ότι δεν το είχαμε καταλάβει και μόνοι μας, αλλά να, τώρα είχαν και τη βούλα του γιατρού…
Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όπως διαπιστώσαμε στη συνέχεια. Η ενδιαφέρουσα και άκρως χρήσιμη σύγκλιση των δυο επιστημών (Ψυχολογίας και της Τέχνης) δεν σταματά, ούτε καν αρχίζει με την αποκρυπτογράφηση της ψυχοπαθολογίας των διάσημων καλλιτεχνών.
Αντιθέτως, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο, που βοηθά εκατομμύρια ανθρώπους όλων των ηλικιών με ψυχικά προβλήματα και μη, να εκφραστούν, να δημιουργήσουν, να καλυτερεύσουν τις μεθόδους επικοινωνίας τους και να ξεπεράσουν τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος, φυσικά με την πολύτιμη συνδρομή και καθοδήγηση των ειδικών.
Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία βασίζεται στη δύναμη της έκφρασης ως ένα μέσο επικοινωνίας που είναι πλέον χειροπιαστό και δεν στηρίζεται απαραίτητα στο λόγο. Η θεραπευτική προσέγγιση, γίνεται με βάση την παραγόμενη τέχνη και ουσιαστικά είναι μια ανάλυση που προκύπτει από την αναγνώριση και την μελέτη των καλλιτεχνικών διεργασιών και των δομών από τις οποίες προέρχονται.
Με λίγα λόγια, το χαρτί γίνεται ένας καθρέπτης της ψυχής του δημιουργού, πάνω στο οποίο προβάλλει αυτά που δεν μπορεί, δεν θέλει ή δεν έχει αναγνωρίσει ακόμα, ώστε να τα εκφράσει συνειδητά. Η ζωγραφική από μόνη της είναι μια εξωστρεφής και προβλητική τέχνη που επιτρέπει στον κάθε έναν από εμάς να κατασκευάζει εικόνες του κόσμου. Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία απευθύνεται σε όλους, ενήλικες και παιδιά, με ή χωρίς αναγνωρισμένα ψυχικά προβλήματα, με ή χωρίς καλλιτεχνική φλέβα.
‘Εχει τη δυνατότητα να ενταχθεί στα σχολεία, και ήδη εφαρμόζεται από δασκάλους και ψυχολόγους σε σχολεία της Σουηδίας και της Φιλανδίας, ως βοηθητικό εργαλείο σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή παιδιά με ειδικές ανάγκες. Εφαρμόζεται, κυρίως στο εξωτερικό, αλλά και σε λίγα πιλοτικά προγράμματα στην Ελλάδα, σε οίκους ευγηρίας και άσυλα που φιλοξενούν κακοποιημένες γυναίκες και παιδιά, ακόμα και σε μονάδες απεξάρτησης ή φυλακές.
Οι εφαρμογές της είναι πολλές και η βοήθεια που προσφέρει αναμφισβήτητη.
Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία δημιουργεί μια νέα γλώσσα μέσα από τον συμβολισμό και την δύναμη της εικόνας, δεν λένε εξ’ άλλου τυχαία, ‘’μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις’’.
Φυσικά η θεραπεία μέσω των τεχνών δεν περιορίζεται μόνο στις εικαστικές τέχνες. Το θεατρικό και μουσικό παιχνίδι, η δημιουργική γραφή, ο χορός και οποιαδήποτε άλλη μορφή τέχνης μπορεί να αποτελέσει εργαλείο στα χέρια του θεραπευτή.
Στην Ελλάδα, το Art Therapy είναι κάτι σχετικά καινούργιο. Δεδομένης της ύπαρξης πολλών τμημάτων Καλών Τεχνών είμαι σίγουρη ότι υπάρχει πρόσφορο έδαφος για ανάπτυξη του τομέα, με μεγάλη επιτυχία. Οι νέοι καλλιτέχνες, ψάχνονται, ερευνούν και ασχολούνται με όλες τις διεξόδους που έχει να τους προσφέρει η τέχνη.
Στην Θεσσαλονίκη τον Σεπτέμβρη έγινε το 1ο Διεθνές Συμπόσιο Θεραπειών μέσω Τέχνης το οποίο εντασσόταν στο παράλληλο πρόγραμμα της 5ης Biennale Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, στο οποίο εξετάστηκε σε βάθος τόσο θεωρητικά όσο και βιωματικά η αλληλεξάρτηση της τέχνης με την θεραπεία και ενισχύθηκε ο διάλογος σε αυτά τα δυο πεδία.
Μπουντουρέλη Ελένη
ΠΗΓΕΣ
MacGregor J. M., The Discovery of the Art of the Insane, Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1989 - journals - artherapy - wikipedia - psychologyart - psychologyart
