Οι Βασικές Κατηγορίες για την «Καταστροφική» Διακυβέρνηση (2015-2019)
- Η Οικονομική Καταστροφή του 2015 (Το Πρώτο Εξάμηνο)
Η πιο βαριά κατηγορία αφορά το πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης (Ιανουάριος – Ιούλιος 2015) με Υπουργό Οικονομικών τον Γιάνη Βαρουφάκη.
- Capital Controls: Η επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων (Capital Controls) τον Ιούλιο του 2015 θεωρείται η κορυφαία καταστροφή εκείνης της περιόδου, καθώς πάγωσε την οικονομική δραστηριότητα, προκάλεσε ανασφάλεια και επιδείνωσε την ύφεση, εκτρέποντας τη χώρα από την πορεία ανάκαμψης.
- «Κόστος Βαρουφάκη»: Υπολογισμοί από οικονομικούς φορείς και διεθνείς οργανισμούς κάνουν λόγο για δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ που κόστισε η καθυστέρηση και η στρατηγική της «σκληρής διαπραγμάτευσης» που οδήγησε σε πιστωτική ασφυξία.
- Το Τρίτο Μνημόνιο (Η Κωλοτούμπα)
Η συμφωνία της 12ης Ιουλίου 2015 (3ο Μνημόνιο), η οποία επετεύχθη μετά το δημοψήφισμα του «ΟΧΙ», θεωρείται:
- Ανατροπή της Λαϊκής Εντολής: Οι επικριτές τονίζουν την πλήρη αναστροφή της προεκλογικής δέσμευσης για κατάργηση των Μνημονίων «με έναν νόμο και ένα άρθρο».
- Βαριά Μέτρα: Το 3ο Μνημόνιο που υπέγραψε η κυβέρνηση Τσίπρα περιλάμβανε σκληρά μέτρα όπως:
- Αύξηση του ΦΠΑ σε βασικά αγαθά.
- Περικοπές και πλήρης κατάργηση του ΕΚΑΣ.
- Αύξηση ασφαλιστικών εισφορών για ελεύθερους επαγγελματίες (Νόμος Κατρούγκαλου).
- Πώληση μεγάλου όγκου νέων δανείων 61,9 δισ. ευρώ (πηγή 1.2) με ρήτρα αποπληρωμής έως το 2060.
- Θεσμικές και Κοινωνικές Κατηγορίες
- Τραγωδία στο Μάτι (2018): Η διαχείριση της φονικής πυρκαγιάς και η απόδοση ευθυνών αποτέλεσαν ένα από τα βαρύτερα πλήγματα κατά της κυβέρνησης, με κριτική για την απουσία συντονισμού και τις μεταγενέστερες δηλώσεις. Ο ίδιος ο Τσίπρας αναφέρθηκε σε «προσωπική συντριβή» στο βιβλίο του (πηγή 1.7).
- Συμφωνία των Πρεσπών (2018): Παρά το γεγονός ότι προτάθηκε για Νόμπελ Ειρήνης, για τους επικριτές (κυρίως δεξιά και εθνικιστικά κόμματα) η συμφωνία για το ονοματολογικό των Σκοπίων (Βόρεια Μακεδονία) θεωρήθηκε εθνική υποχώρηση και προδοσία.
- Διαφθορά και Διαπλοκή: Παρά τη ρητορική του για την καταπολέμηση της διαπλοκής, η κυβέρνηση κατηγορήθηκε για χειρισμούς σε διαγωνισμούς (όπως οι τηλεοπτικές άδειες) και για επιλεκτική στόχευση πολιτικών αντιπάλων (π.χ. υπόθεση Novartis), με την κριτική να κάνει λόγο για «εργαλειοποίηση» της δικαιοσύνης.
📉 Πρόσθετες Κατηγορίες και “Καταστροφές”
1. Φορολογική Εξόντωση και Υπερφορολόγηση
Οι επικριτές κάνουν λόγο για μια περίοδο φορολογικής επιδρομής, η οποία υπονόμευσε τη μεσαία τάξη και την επιχειρηματικότητα:
- Διπλασιασμός του ΕΝΦΙΑ: Παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις για κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, η κυβέρνηση όχι μόνο τον διατήρησε, αλλά προχώρησε σε αναπροσαρμογές (αυξήσεις αντικειμενικών αξιών, επιβάρυνση ακινήτων), οδηγώντας σε αύξηση των φορολογικών εσόδων από αυτόν, σε αντίθεση με την αρχική δέσμευση.
- Υπερφορολόγηση Επιχειρήσεων/Επαγγελματιών: Επιβλήθηκαν υψηλοί φορολογικοί συντελεστές στις επιχειρήσεις (άνω του 28% σε συνδυασμό με την προκαταβολή φόρου), ενώ το ασφαλιστικό του Νόμου Κατρούγκαλου (2016) συνέδεσε τις εισφορές με το εισόδημα, οδηγώντας σε τεράστιες επιβαρύνσεις για τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους επιστήμονες και τους αγρότες, με αποτέλεσμα τη φυγή κεφαλαίων και την έξοδο από το επάγγελμα (Brain Drain).
- Πλαίσιο Πλειστηριασμών: Η κυβέρνηση, παρά τις αρχικές διακηρύξεις για προστασία της λαϊκής κατοικίας, κατηγορείται ότι θεσμοθέτησε το πλαίσιο για τους μαζικούς πλειστηριασμούς (ιδίως μετά την άρση της προστασίας της 1ης κατοικίας), ανοίγοντας τον δρόμο στα funds για την εξαγορά κόκκινων δανείων και ακινήτων.
2. Καταστροφή στην Παιδεία και τη Δικαιοσύνη
- Παιδεία (Νόμος Φίλη/Γαβρόγλου): Η κυβέρνηση κατηγορήθηκε για την υποβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της αλλαγής του συστήματος εισαγωγής, της κατάργησης των Συμβουλίων Ιδρύματος και της συχνής μεταβολής των διαδικασιών, δημιουργώντας χάος και αστάθεια στο εκπαιδευτικό σύστημα.
- Δικαιοσύνη: Καταλογίστηκε προσπάθεια παρέμβασης στο έργο της Δικαιοσύνης, ιδίως μέσω της υπόθεσης Novartis, όπου υπήρξε η πολιτική εμπλοκή 10 πολιτικών προσώπων. Οι επικριτές έκαναν λόγο για σκευωρία με στόχο την πολιτική εξόντωση αντιπάλων, κάτι που αργότερα διαψεύστηκε από την ίδια τη Δικαιοσύνη.
3. Διαχείριση Μεταναστευτικού και Ασφάλειας
- Άσυλο: Η πολιτική που ακολουθήθηκε στο μεταναστευτικό (κυρίως το 2015-2016) κατηγορήθηκε ότι οδήγησε σε αποσυγκέντρωση και ανεξέλεγκτη ροή. Η κατάργηση των φραγμών και η φιλοξενούσα στάση των πρώτων μηνών θεωρήθηκε από πολλούς ως ενθάρρυνση παράτυπων ροών.
- Ασφάλεια: Υπήρξε έντονη κριτική για την ανοχή σε φαινόμενα ανομίας στο κέντρο των πόλεων, την αύξηση της εγκληματικότητας και την αδυναμία αποτελεσματικής αντιμετώπισης καταλήψεων, με τους επικριτές να μιλούν για αποθράσυνση εγκληματικών ομάδων.
📌 Περαιτέρω Σημεία Κριτικής και Καταλογιζόμενες Αποτυχίες
1. Αξιοποίηση των Πόρων και Αποκρατικοποιήσεις
- Υποχρηματοδότηση του ΕΣΥ: Η κυβέρνηση κατηγορήθηκε για υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), με αποτέλεσμα να επιδεινωθούν οι συνθήκες στα νοσοκομεία (μακροχρόνιες λίστες αναμονής, έλλειψη βασικών υλικών) παρά τη ρητορική για την προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της Υγείας.
- Πολιτική Αποκρατικοποιήσεων: Παρόλο που ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν αρχικά αντίθετος στις αποκρατικοποιήσεις, υλοποίησε αρκετές, βάσει των δεσμεύσεων του 3ου Μνημονίου (π.χ. λιμάνι Πειραιά, Ελληνικό). Ωστόσο, δέχτηκε κριτική:
- Για καθυστέρηση στην ολοκλήρωσή τους, με αποτέλεσμα να χάνονται επενδυτικές ευκαιρίες (π.χ. καθυστέρηση στο Ελληνικό).
- Για μικρότερο τίμημα σε σχέση με την αξία των περιουσιακών στοιχείων, κάτι που καταλογίζεται ως κακή διαχείριση του δημόσιου πλούτου.
2. Δημόσια Διοίκηση και Αξιοκρατία
- “Κομματικοποίηση” του Δημοσίου: Ένα από τα πιο συχνά σημεία κριτικής είναι η κατηγορία για εκτεταμένη κομματικοποίηση του δημόσιου τομέα. Οι επικριτές αναφέρουν ότι η κυβέρνηση Τσίπρα αντικατέστησε πλήθος διευθυντικών στελεχών και θέσεων ευθύνης με δικά της πρόσωπα, δίνοντας προτεραιότητα στην κομματική ένταξη αντί της αξιοκρατίας, επιβραδύνοντας την όποια προσπάθεια εκσυγχρονισμού του κράτους.
- Αποτυχία Αξιολόγησης: Η προσπάθεια για αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων, που ήταν βασική μνημονιακή απαίτηση για την αύξηση της αποδοτικότητας, ατόνησε ή εγκαταλείφθηκε, διατηρώντας το πρόβλημα της αδράνειας στη Δημόσια Διοίκηση.
3. Ηθική και Ύφος Άσκησης Εξουσίας
- Υποκρισία (Δημοψήφισμα): Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος του 2015 με το “ΟΧΙ”, που τελικά μετατράπηκε σε “ΝΑΙ” στην υπογραφή ενός σκληρότερου Μνημονίου, θεωρείται από πολλούς ως πράξη πολιτικής εξαπάτησης και υποκρισίας, που έπληξε την εμπιστοσύνη των πολιτών στο πολιτικό σύστημα.
- Το Φαινόμενο Πολάκη: Ορισμένες ακραίες συμπεριφορές και δημόσιες παρεμβάσεις στελεχών της κυβέρνησης (όπως ο Παύλος Πολάκης) θεωρήθηκαν από τους επικριτές ως υποβάθμιση του πολιτικού διαλόγου και θεσμική εκτροπή, ιδιαίτερα όταν στόχευαν δημοσιογράφους ή δικαστικούς λειτουργούς.
🏛️ Επιπλέον Σημεία Κριτικής και Αμφιλεγόμενοι Χειρισμοί
1. Εξωτερική Πολιτική και Άμυνα
- Σχέσεις με την Τουρκία: Η διαχείριση των ελληνοτουρκικών σχέσεων δέχτηκε κριτική, καθώς οι επικριτές υποστηρίζουν ότι ο Τσίπρας υποχώρησε σε ορισμένα σημεία και δεν αντέδρασε με την απαραίτητη δυναμική σε προκλήσεις (π.χ. στην κρίση του 2018 με τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς που κρατήθηκαν στην Τουρκία).
- Πώληση Πυρομαχικών στη Σαουδική Αραβία: Η υπόθεση με την πώληση στρατιωτικού υλικού στη Σαουδική Αραβία το 2017, που περιλάμβανε τον τότε Υπουργό Άμυνας Πάνο Καμμένο, προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις και κατηγορίες για αδιαφανείς διαδικασίες και την εμπλοκή ενδιάμεσων.
- Αποδυνάμωση των Ενόπλων Δυνάμεων: Καταλογίστηκε ότι η πολιτική λιτότητας στον τομέα της Άμυνας, η οποία επιβλήθηκε από τα Μνημόνια, εφαρμόστηκε με τρόπο που αποδυνάμωσε επιχειρησιακά τις Ένοπλες Δυνάμεις, με μειωμένες δαπάνες για εξοπλισμούς και συντήρηση.
2. Πολιτισμός και Αθλητισμός
- Πολιτισμός και Επιστήμη: Ορισμένοι τομείς κατηγόρησαν την κυβέρνηση για ιδεοληπτική διαχείριση του Πολιτισμού και των Επιστημών, καθώς και για αδιαφανείς προσλήψεις σε φορείς και μουσεία, με κριτήριο την κομματική προτίμηση παρά την επιστημονική επάρκεια.
- Αθλητισμός: Η κυβέρνηση κατηγορήθηκε για ανοχή σε φαινόμενα βίας στο ποδόσφαιρο και για αποτυχία να επιβάλει νομιμότητα και διαφάνεια στον αθλητισμό, με τις σχέσεις της με ορισμένες αθλητικές διοικήσεις να κρίνονται ως αμφιλεγόμενες.
3. Διαχείριση Προϋπολογισμού και Δέσμευση Υπερπλεονασμάτων
- «Φούσκα» Πρωτογενών Πλεονασμάτων: Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα (άνω του 3,5%) που επιτεύχθηκαν (2017-2018) δεν ήταν αποτέλεσμα υγιούς ανάπτυξης, αλλά υπερφορολόγησης και υποεκτέλεσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Δηλαδή, η κυβέρνηση στέρησε χρήματα από την οικονομία και τις επενδύσεις για να επιτύχει τους στόχους της τρόικας.
- «Κοινωνικό Μέρισμα»: Η διανομή μέρους των υπερπλεονασμάτων ως «κοινωνικό μέρισμα» κατηγορήθηκε ότι ήταν προεκλογική παροχολογία και όχι συστηματική κοινωνική πολιτική. Επίσης, η επιλογή των δικαιούχων κρίθηκε ως περιοριστική και αποσπασματική.
