Στη θέα του «ΠΕΙΝΑΩ» των δρόμων… Από την Πίτσα Στασινοπούλου
Το βλέπω, το βλέπεις, το βλέπουμε καθημερινά, με αυξημένη παρουσία παραμονές γιορτών… Συνήθως την ώρα που σταματά το αυτοκίνητο στον κόκκινο σηματοδότη. Ένα κομμένο χαρτόνι και πάνω του γραμμένο με κεφαλαία το ρήμα ΠΕΙΝΑΩ, στα ταλαίπωρα χέρια ενός επαίτη. Που περιφέρει το «ΠΕΙΝΑΩ» μεταξύ των σταματημένων αμαξιών, απλώνοντας το χέρι πίσω από ερμητικά κλειστά τζάμια και τον οδηγό να κοιτά επίμονα το σηματοδότη ή το κενό… μέχρι την πρώτη γκαζιά. Και μέχρι την αναγκαστική στάση του επόμενου φαναριού και την αναγκαστική θέαση του επόμενου «πεινάω»… Ένα ρήμα που η γραπτή αποτύπωση και δημόσια έκθεση, τελευταία πολλαπλασιάζεται με ταχύτατο ρυθμό.
Όταν το είδα για πρώτη φορά πριν χρόνια, γραμμένο ανορθόγραφα ως «πηνάω» κι ακουμπισμένο σε τσίγκινο κουτί στο πεζοδρόμιο, δίπλα σε ένα κουβαριασμένο σώμα, ομολογώ σοκαρίστηκα χωρίς να προλάβει να μεσολαβήσει η παραμικρή σκέψη. Η αμεσότητα του αφοπλιστικού «πεινάω» λειτούργησε κυριολεκτικά σαν γροθιά στο στομάχι. Θυμάμαι μάλιστα ότι κατευθυνόμουν με λαχτάρα να πάρω ένα σάντουιτς, μετά από πολλές ώρες με άδειο στομάχι και ένιωσα αυτοστιγμί… όχι μόνο να μου κόβεται η πείνα μαχαίρι, αλλά ένα περίεργο ανακάτωμα, που το ωραιότερο γεύμα να είχα μπροστά μου, αδύνατον να κατεβεί μπουκιά! Και αδύνατον να πάρω τα μάτια από εκείνο το χαρτονάκι. Πλησίασα μουδιασμένη- θαρρείς υπνωτισμένη κι έριξα λίγα κέρματα στο τσίγκινο κουτί. Τις πρώτες μέρες οι μπουκιές κατέβαιναν δύσκολα με έναν κόμπο στο λαιμό…
Εκείνο το μακρινό βράδυ, το πρώτο «πηνάω» που αντίκρυσα και έχω ακόμα ολοκάθαρο μπροστά μου σαν εικόνα, με σημάδεψε και το συζητούσα για καιρό με τους πάντες…Σε μια εποχή «ευμάρειας», που οι κάδοι ξεχείλιζαν από πεταμένα φαγώσιμα, τα σκυλιά τρέφονταν με πανάκριβες ζωοτροφές, η χλιδή κραύγαζε σε λαμπερές βιτρίνες, οι ταβέρνες από το περίσσευμα μπορούσαν να ταίσουν ολόκληρο τάγμα… ένας άνθρωπος στο πεζοδρόμιο δήλωνε γραπτά ότι πεινάει. Αδύνατον να το χωρέσει το μυαλό του χορτάτου! Και συζητώντας το, σχεδόν όλες οι αντιδράσεις ήρθαν ως δεύτερο σοκ… «Καλά, το πίστεψες; Τόσο αφελής είσαι; Θέμα… μάρκετινγκ είναι κοπέλα μου! Αν απλά ζητιάνευε χωρίς την ταμπέλα, θα σε είχε ταρακουνήσει, θα το συζητούσες τώρα; Ή θεωρείς την επαιτεία… ανοργάνωτη; Ολόκληρο κύκλωμα είναι και μάλιστα με μπόλικα κέρδη! Έχω ακούσει περιπτώσεις που πίσω από ζητιάνους αποκαλύφθηκαν… επενδύσεις να τρίβεις τα μάτια! Οπότε λογικό είναι να βρίσκουν τρόπους για αύξηση των κερδών, να κεντρίζουν το συναίσθημα του «πελάτη» για να τα ακουμπήσει… Μην είσαι χαζή!»
Δεν θυμάμαι από εκείνες τις συζητήσεις κάποιον που να πείστηκε για την αυθεντική πείνα, έστω ως ένα πιθανό ενδεχόμενο. Τα όποια επιχειρήματα έπεφταν στο κενό, καταλήγοντας στην επωδό: «Πλάκα κάνεις ότι σήμερα δεν μπορεί οποιοσδήποτε να βρει λίγη τροφή αν θέλει; Άσε μας να χαρείς και ξύπνα!» Είναι αλήθεια ότι κλονίστηκα και βέβαια δεν ήμουν τόσο αφελής όσο με «κατηγορούσαν» οι φίλοι μου. Δεν απέκλεια ότι η οπτική τους – όσο κυνική κι αν ακουγόταν - ήταν μια υπαρκτή πραγματικότητα, απλά με θύμωνε που εκείνοι απέκλειαν κάθετα την πιθανότητα αυτό το «πηνάω» να ήταν ειλικρινές και όχι είδος «μάρκετινγκ» με μορφή συναισθηματικού εκβιασμού. Άλλωστε δεν υπήρξα ποτέ οπαδός της φιλανθρωπίας παρόμοιου τύπου, που νομιμοποιεί τη σταθερή εξάρτηση ενός αδύναμου από έναν φιλάνθρωπο σε θέση ισχύος, εντοπίζοντας αντίθετα ένα είδος ανηθικότητας σε όλο αυτό. Εν τέλει δεν καταλήξαμε, ωστόσο, παρά την αμείλικτη λογική, βαθιά μέσα μου το σοκ του πρώτου «πηνάω» εκείνων των καιρών καταγράφηκε ανεξίτηλα…
Πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να το ξαναδώ, φτάνοντας τελευταία να το συναντώ πλέον ως «καθημερινότητα» σε φανάρια ή πεζοδρόμια και.. «εξοικειώθηκα» (;) Ουδέποτε ανορθόγραφο, με το «ει» και το «ω» πάντα στη θέση τους. Και με τους «κατόχους του ρήματος» να δυσκολεύουν πια τρομερά την κρίση και την πίστη μου… Χωρίς να μπορώ να διακρίνω π.χ. αν ανήκουν σε ιθαγενείς ή αλλοδαπούς (απλά για στατιστικούς λόγους), αν είναι ειλικρινείς ή πονηροί «επαγγελματίες», αν εκμεταλλεύονται το συναίσθημα ή όχι, αν επωφελούνται από τη γενική οικονομική εξαθλίωση για να πείσουν ή όχι… αν υποδύονται ρόλο και μετά το πέρας της παράστασης, αφού σβήσουν τα φώτα (των φαναριών), τον αφήνουν στην άκρη «διαμοιράζοντας τα ιμάτια» ή αν εγώ που κάνω διαισθητικά παρόμοιες σκέψεις έχω καταντήσει τέρας αναλγησίας…
Ωστόσο ΔΕΝ μπορώ να αποφύγω τις τύψεις στη σκέψη… «κι ΑΝ είναι αλήθεια;» Αν αυτός – όποιος κι αν είναι- που φτάνει στο σημείο να σηκώνει στο δρόμο ταμπέλα «πεινάω», το εννοεί και κυριολεκτεί; Αν του λείπουν τα απολύτως βασικά για να επιβιώσει; Και πώς νιώθεις σε παρόμοια περίπτωση, ξέροντας ότι η φτώχεια σου ΔΕΝ σου επιτρέπει να ανακουφίσεις τις ειλικρινείς ανάγκες τόσων πεινασμένων; Διότι εδώ η φιλανθρωπία ξεπερνά την ανήθικη κατά τη γνώμη μου σχέση ισχυρού και εξαρτημένου, αφορά στην ΕΠΙΒΙΩΣΗ ενός ανθρώπου που κινδυνεύει από ασιτία και οι φιλολογίες περιττεύουν. Τι κάνεις λοιπόν από τη θέση του αυθεντικά αλληλέγγυου που το ειλικρινές «πεινάω» του συνανθρώπου σου ματώνει την ψυχή, όταν αδυνατείς να συνδράμεις άμεσα τη στιγμή που στο ζητάει; Γιατί μετά θα στο ζητήσει ένας παρακάτω… κι άλλος… κι άλλος… κι εσύ δεν θα ξέρεις ποιος από όλους ή ίσως όλοι το εννοούν και έχουν φτάσει στο ύστατο σκαλί της ανθρώπινης αναξιοπρέπειας, την ΠΕΙΝΑ. Στην αυγή του 21ου αιώνα…
Γι αυτό μοιραία αποστρέφεις το βλέμμα από το χαρτόνι και εστιάζεις στο φανάρι… ή στο κενό… μέχρι την πρώτη γκαζιά που θα σε πάρει μακριά. Ίσως επειδή το συνήθισες και πια δεν σου κάνει καμιά εντύπωση. Ή επειδή βολεύει να καταφεύγεις στην ιδέα της απατεωνιάς ως άλλοθι. Ίσως επειδή σε τυραννά η συναίσθηση του αθέλητου «συν-αυτουργού» στο έγκλημα της πείνας, γιατί βρίσκεσαι πιθανόν στο αμέσως προηγούμενο σκαλί πριν το ύστατο. Ίσως πάλι επειδή ποτέ δεν απαίτησες την τιμωρία των πραγματικών εγκληματιών… Πράσινο… Φύγε!
